Xlorsulfon turşusu

Xlorsulfon turşusu(ClSO3H)−sulfat turşusunun monoxloran-hidrididir. Kəskin iyli, ağır və havada tüstülənən mayedir.

Xlorsulfon turşusu
Ümumi
Sistematik adı Xlorsulfon turşusu
Kimyəvi formulu HSO3Cl
Molyar kütlə 116.52 q/ mol q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq 1,77 (18 °C) q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi -80.5  °S
Qaynama nöqtəsi 151  °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm. 7790-94-5
PubChem
RTECS FX5730000
BMT nömrəsi 1754
ChemSpider

Alınması

redaktə

Hidrogen xloridlə kükürd trioksidinin qarşılıqlı təsirindən alınır:

  • HCl + SO3→ ClSO3H

Və ya qatı sulfat turşusuna fosfor-pentaxlorid ilə təsir etməklə də almaq olar:

  • H2SO4 +PCl5→ ClSO3H +POCl3+ HCl

Xassələri

redaktə

Xlorsulfon turşusu duzlar əmələ gətirmir. Su ilə qarşılıqlı təsirdə olaraq xlorsulfon turşusu hidrolizə uğrayır :

  • ClSO3H + H2O → H2SO4+ HCl

Xlorsulfon turşusu güclü sulfolaşdırıcı reagentdir. Aromatik birləşmələrnən sulfolaşma 2 mərhələdə gedir və sulfoxloridlər alınır:

  • ArH+ ClSO3H ↔ ArSO3H +HCl
  • ArSO3H + ClSO3H ↔ ArSO2Cl + H2SO4

Spirtlərin xlorsulfon turşusu ilə sulfatlaşdırılması prosesi otaq temperaturunda böyük sürətlə gedir:

  • ClSO3H+ROH → HCl+ ROSO2OH

Tətbiqi

redaktə

Boya, yuyucu, dərman maddələrinin alınmasında və üzvi sintezdə istifadə edilir.

Təhlükəsizliyi

redaktə

İnsan orqanizminə təsir etmə dərəcəsinə görə ikinci təhlükəli sinfə aid edilir, təhlükəli maddələr sırasına daxildir. Zəhərləyici və boğucu təsirə malikdir. Polad qablarda saxlayır və daşıyırlar.

Mənbə

redaktə
  • Ə. B. Əliyev. Qeyri-üzvi kimya. Bakı 2007.s 191.
  • Реми Г. "Курс неорганической химии" М.: Иностранная литература, 1963