Vikipediya

Xuraman Hümmətova

Xuraman Bəhmən qızı Hümmətova — AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Filologiya elmlər doktoru.[1]

Xuraman Hümmətova
Doğum yeri Həsənabad Neftçala , Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı Azərbaycan Azərbaycan
Milliyyəti azərbaycanlı
İxtisası Azərbaycan və Türkiyə ədəbiyyatı
Təhsili Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutu
Fəaliyyəti AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu. Türk xalqları Ədəbiyyatı şöbəsi.Baş elmi işçi

Həyatı

redaktə

Xuraman Bəhmən qızı Hümmətova Neftçala rayonunda Həsənabad kəndində anadan olmuşdur. 1979-cu ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Azərbaycan dili və ədəbiyyatı fakültəsini bitirmişdir. 1983-cü ildən Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda işləyir. 1998-ci ildə AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunda "Yunus Əmrənin lirikası" namizədlik işini, 2018-ci ildə "Klassik Azərbaycan şeirində təsəvvüf (XII- XVI əsrlər)" mövzusunda doktorluq işini müdafiə etmişdir. Hal-hazırda AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Türk xalqları ədəbiyyatı şöbəsində baş elmi işçi vəzifəsində çalışır. Xuraman Hümmətova 2024-cü ildə Özbəkistan Respublikası “Turan” Elmlər Akademiyasının akademiki seçilib.

Elmi fəaliyyəti

redaktə
  • Mir Həmzə Seyid Nigari yaradıcılığında Qarabağın vəsfi[2]
  • Şeyx Qalibin "Hüsn və Eşq" əsərində eşqin təsəvvüfi seyri.[3]
  • Tarixin taddaşında yaşayan sənətkar" 175 Abay Kunanbayev.[4]
  • Nizami Ganjevi’s masnavi (poem)"yeddi gözel" "seven beautıes" in tasavvuf context`[5]
  • Nəsimi şeirində milli koloritin poetik inikasi[6]
  • Nəsimi şeirində sözün informativ yükü[7]
  • "Kırkkız efsanesi" ve "kırklar meclisi" nin oluşturulmasında halk inançlarının qarşılıklı ilişkisi.[8]
  • Yunus Əmrənin " Risalətün-nüshiyyə" məsnəvisi ilk türkdilli məsnəvi kimi İran .[9]
  • Qabdulla Tukay. Samanbazarı, yaxud Yeni Kəsikbaş[10]
  • Mövləvi təriqətinin əsas atribut modeli: səma ayini[11]
  • Qabdulla Tukay yaradıcılığı tatar ədəbiyyatının yüksək zirvəsi kimi[12]
  • Tasawwuf in teh context of folk poetryn[13]
  • Hacı Bayram Veli Şiirlerində Özünüderkin Struktur Troyektori sı[14]
  • Ecoteric meanings in poemas of Khagani Shirvani[15]
  • Məhdimqulu Fəraqi şeirində təlvin: psixoloji və arifanə hal dəyişmələri.[16]
  • Xaqani Şirvani qəzəllərində ezoterzm[17]
  • Hakim Süleyman Atanın ədəbi-fəlsəfi irsi.[18]
  • Esoteric in "Kitabi-Dede Korkud" epos Published in Best:[19]
  • Esoteric in "Kitabi-Dede Korkud" epos[20]
  • ABOUT BENEFITING FROM FOLK IN VERSES OF NASIMI'S POETRY.[21]
  • " Sufi saflığının köləsiyəm mən".[22]
  • Hürufilik və rəqəmlər.[23]
  • About benefiting from folk in verses of Nasimi s poetry[24]
  • Hürufilik və müqəddəs hərflər[25]
  • Yunus Əmrənin mənbələrdəki nisbəsi[26]
  • Confrontation of "candle and moth" in thr ethopsychological mrmory of gazelles of Nijati[27]
  • Orta əsr şeirində irfani ideya ilə bədii obrazın ilahi-ectetik vəhdəti[28]
  • Nizami Gəncəvinin "Eşqdir mehrabı uca göylərin" ifadəsi irfan düşüncəsinin qaynağıdır.[29]
  • Həbibi şeirinin başlıca ideyaları və tarixi gerçəkliyin əksi[30]
  • Dini rəvayətlərin orta əsr poeziyasında kəsb etdiyi irfani anlamlar[31]
  • Şeyix Qalib yaradıçılığında gülün semantik məna çalarları[32]
  • Nizami Gəncəvinin "Yeddi gözəl" poemasında kamilləşmə[33]
  • Концепция божественной любви в поэма "Лейли и Меджнун" Низами Ганджеви[34]
  • Sufi inanclarının xalq təfəkküründə yeri[35]
  • Şah İsmayıl Xətai: siyasi-poetik özünüdərkin qızılbaşlıq modeli[36]
  • Marağalı Əhvədi yaradıcılığı klassik təsəvvüfi ənənələrin davamı və inkişaf harmoniyasında.[37]
  • Ədəbi düşüncə sistemində təsəvvüf.[38]
  • Azərbaycan ədəbi düşüncəsi və təriqət problemi[39]
  • Nizami Gəncəvinin "Sirlər xəzinəsi" poeması təsəvvüf xəzinəsinin açarı kimi.[40]
  • Yunus Əmrənin "Risalətün nüshiyyə" məsnəvisində bədii təsvirlər[41]
  • Qazi Bürhanəddin: təsəvvüfi ideyanın ifadəsində-milli çalarlar[42]
  • Nizami Gəncəvinin "Sirlər xəzinəsi" poemasında təsəvvüf[43]
  • Ритуал " Сема как основная модель суфийского тариката мевлеви[44]
  • Təsəvvüf və ümumtürk ədəbi düşüncəsi[45]
  • Nizami Gəncəvi yaradıcılığında təsəvvüf probleminin nəzəri konteksti[46]
  • Qədim və erkən orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı və təsəvvüf[47]
  • Təsəvvüf və orta əsrlər türk ədəbiyyatı (Anadolu sahəsi)[48]
  • Nicati seirinin etnopsixoloji yaddaşında səm-pərvanə qarşılaşdırması[49]
  • Təsəvvüf poeziyası və metoforik — terminoloji sabitlik[50]
  • Əhməd Yəsəvi hikmətlərində qəriblik[51]
  • Nicatinin qəsidələri[52]
  • Ədəbiyyat və riyaziyyat dərslərinin inteqrasiyası[53]
  • Seyid Əzim Şirvani yaradıcılığının orta məktəblərdə öyrənilməsi[54]
  • "Abdal" sözünün etimoloji anlamı və təsəvvüf şeirində yeri[55]
  • Türk sufi şeirinin ilk nümayəndəsi Əhməd Yəsəvi və onun təsəvvüf məzmunlu[56]
  • Mövlana həqiqəti dərketmə yolu kimi[57]
  • "Təlmihdən istifadə Qazi Bürhanəddin poeziyasının ideya qaynağı kimi"[58]
  • Mövlana və Yunus Əmrə[59]
  • Yunus Əmrə və Molla Qasım bağlılığı.[60]
  • Sufi poeziyasında "Su dolabının" irfani mənası[61]
  • Orta əsrlər şeirində səs alliterasiyası[62]
  • Dəyirman obrazının təsəvvüf semantikası[63]
  • Yunus Əmrənini didaktik risaləsi[64]
  • Yunus Əmrə sözünün ilahi gücü.[65]
  • Yunus Əmrənini çağı və çağdaşları.[66]
  • Türk xalq sufizminin nümayəndələrndən Pir Sultan Abdal.[67]
  • Yunus Əmrə şeirində təlvin: zamansızlıq və məkanlara yayılma.[68]
  • Merac və Quran rəvayətləri Yunus Əmrə şeirində.[69]
  • Mİrzə Mehdi Şükuhi monoqrafiyasına rəy[70]
  • Yunus Əmrə poeziyasında irfani bilik[71]
  • Yunus Əmrə şeirlərinin dil-üslub özəllikləri[72]
  • Yunus Əmrə poeziyasında dini motivlər[73]
  • Portret oçerklər. Cənubdan səslər rubrikası[74]
  • Mirzə Mehdi Şükuhi[75]

Konfranslarda iştirak

redaktə
  • "Poeziyanın vətəndaşlıq mövqeyi".Gənc ədəbiyyatşünasların respublika konfransı,AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu,08.10.1992–09.10.1992
  • "Yunus Əmrənini "Olur" rədifli şeirində psixoloji hal dəyişməsi", I Uluslararası Yunus Əmrə sempozyumu,Aksaray Universiteti,08.10.2008–10.10.2008, səh.109–114
  • "Etnipsixoloji yaddaşda torpaq və dəvriş kultu", Ortaq Türk keçmişindən Ortaq Türk gələcəyinə V uluslararası AMEA Folklor İnstitutu, 23.06.2007–25.06.2007, səh.680–684
  • "Yunus Əmrə divanının bəzi məziyyətləri", Xaqani Şirvaninin 880 illiyinə həsr edilmiş Orta əsr əlyazmaları və Azərbaycan mədəniyyəti tarixi problemləri,AMEA Əlyazmalar İnstitutu, 14.06.2006–15.06.2006, səh.196–202
  • "Yunus Əmrə şeirlərində ilahi eşqin tərənnümü",Gənc ədəbiyyatşünasların konfransı, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat İnstitutu,05.07.1994–17.10.1994, səh 57–58
  • "Yunus Əmrə şeirlərində qədim türk inamları", Gənc ədəbiyyatşünasların respublika konfransı, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat İnstitutu,12.05.1994–13.05.199, səh.65–67
  • "Yunus Əmrə ilahilərində ölüm sevgisi", Yunus Əmrədən Məhəmməd Füzuliyə insan sevgisi, 10.06.2010–10.06.2010, səh. 173–179
  • "Yunus Əmrə ilahilərinin metaforik dili", X Uluslararası Yunus Emre sempozyumu,Yunus Emre Araşdırma Merkezi,08.05.2010–10.05.2010,
  • "Təsəvvüfün islamı qaynağı və ilkin sufilər", Bakı İslam Mədəniyyətinin Paytaxtıdır, Azərbaycan Dövlət Tapix Muzeyi,09.11.2009–10.11.2009
  • Nicati şeirinin etnopsixoloji yaddaşında "şəm-pərvanə" qarşılaşdırması,I Uslararası Türk dili və Ədəbiyyatı simpoziumu, Kocaeli Universiteti,15.04.2009–17.04.2009,
  • "Əhməd Yəsəvi və Yunus Əmrə yaradıcılığında bəzi məqamların təhlili",Xoca Əhməd Yəsəvi sempozyumu, Azərbaycan, 21.11.2008–23.11.2008.
  • "Mövləvilikdə səma ayini metodoloji model kimi", Yaxın və orta şərq: dünəni, bu günü, sabahı, Azərbaycan, 24.10.2011–25.04.2011
  • "Kazdağları və Babadağı əfsanəsindəki" dağ kultunun semantik funksiyaları",Uluslararası Kazdağları simpoziumu, Edremit Unverstesi, 05.05.2011–07.05.2011
  • "Kaz dağları və Baba dağı əfsanəsindəki" dağ kultunun semantik funksiyaları,Kaz dağları və Ertemid sempoziyumu,Edremit Unverstesi,05.05.2011–07.05.2011, səh.45–48
  • Qabdulla Tukayın "Saman bazarı, yaxud Yeni Kəsikbaş" poeması Azərbaycan dilində.,Qabdulla Tukayın anadan olmasının 125 iliyinə həsr olunmuz beynəlxalq konfrans, Rusiya, 25.04.2011–28.04.2011
  • Namik Kamalın "Vətən" şərqisinə yazılmış bir nəzirə haqqında, Uluslararası Namik Kamal simpoziumu, Tekirdağ Universiteti,23.12.2010–25.12.2010
  • Nizami Gəncəvinin "Leyli və Məcnun" poemasında ilahi eşq konsepsiyası."Şərqşünaslığın aktual problemləri"Bakı Dövlət Universiteti.14.11.2012–15.11.2012
  • Yunus Əmrə Əbu-Həsən Hərəkani ideyalarının davamçısıdır.I. Uluslararası Hərəkani Simpozyumu.Türkiyə.11.10.2012–13.10.2012,
  • Этимологические параллели торонимов, используемых на территории Азербайджана.150-летию со дня рождения Владимира Ивановича Вернадского,Российский государственный педагогический университет им. А.И. Герцена,20.09.2012–22.09.2012
  • Seyid Nigarinin "Səni" rədifli qəzəlinə yazılmış bir nəzirə haqqında,Qarabağdan Amasiyaya Könül körpüsü. I Ulüslararası Həmzə Nigari sinfransı.,Türkiyə,31.05.2012–31.05.2012, səh.115–120
  • Ретуал "Сема" как основная модель суфийского тариката Мевлеви, Homo Eurasicus" в прошлом и настоящем,Rusiya, 26.10.2011–27.10.2011
  • M.Akif Ərsoy və M.Hadi yaradıcılığının bədii-fəlsəfi harmoniya birliyi,Türk dünyasını işıqlandıranlar,Qafqaz Universiteti,18.05.2013–19.05.2013, səh. 459–464
  • 40 qız əfsanəsi və 40-lar məclisinin oluşmasında halk inanclarının ilişki sintezi,II Uluslararası Kazdağları və Erdemit Sempozyumu,02.05.2013–04.05.2013, səh.365–369
  • Роль дастанов в формировании литературного суфизма, LXVI Герценовские чтения Конференция посвящается 150-летию со дня рождения Владимира Ивановича Вернадского,Российский государственный педагогический университет им. А.И. Герцена,18.04.2013–20.04.2013,
  • Bəxtiyar Vahabzadə yaradıcılığı fəlsəfi düşüncələr axarında, I Beynəlxalq Bəxtiyar Vahabzadə konfransə, Azərbaycan, 13.12.2012–15.12.2012, səh.46–49
  • Sufi rəvayətlərinin xalq təfəkküründə yeri,"Folklor və tarix",AMEA Folklor İnstitutu,18.11.2012–20.11.2012,
  • Yunus Əmrə və Seyid Yəhya Bakuvinin yaradıcılığından məqam anlayışı həqiqəti dərketmə modeli kimi,Seyid Yəhya Bakuvi konfransı,Azərbaycan, 24.11.2013–25.11.2013
  • Folklor nümunələri yazılı ədəbiyyatın ideya qaynağı kimi, Türk xalqları ədəbiyyatı və mədəniyyəti Şərq və Qərb kontekstində, Rusiya, 17.10.2013–19.10.2013
  • Ədəbi sufizmin formalaşmasında məhəbət dastanlarının rolu, VII Beynəlxalq Türk mədəniyyəti, incəsənəti və mədəni irsin inkişafı sempoziumu, Bakı. Qafqaz Universiteti, 26.06.2013–29.06.2013,
  • Şah Qasim Ənvar: təsəvvüfi ideya ilə bədii obrazın ilahi-estetik harmoniyası.,Azərbaycan Şərqşünaslıq elminin inkişaf yolları. Akad.Vasim Məmmədəliyevin anadan olmasının 70 –illiyinə həsr edilmiş elmi konfrans, Bakı Dövlət Universiteti, 27.05.2013–28.05.2013, səh. 444–446
  • Mir Bəkir Çobanzadə yaradıcılığında Qərb alimlərinin Türk mütəfəkkirləri haqqında elmi –nəzri fikirləri."Mir Bəkir Çobanzadənin dünyası",II Beynəlxalq Türkoloji konfransı "Mir Bəkir Çobanzadənin dünyası" Anadan olmasının 120 illiyi.22.05.2013–24.05.2013,
  • Məhdimqulu Fəraqi şeirində ilahi yaradana yolçuluğun təsviri.,Истоки и эволюция литератур и музыки тюркских народов:23.09.2014–24.09.2014
  • M.Füzuli: sözün ilahi estetik gücüş İlyas Əfəndiyenin anadan olmasının 100 illiyi,İlyas Əfəndiyenin anadan olmasının 100 illiyi münasibəti ilə, Bakı Dövlət Universiteti,01.05.2014–02.05.2014,
  • Yunus Əmrənin "Risalətün nüshiyyə" məsnəvisində əxlaqi təlqin,"Yaşayan Yunus Əmrə", AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat institutu, 09.12.2013–01.12.2013
  • Xaqani şeirində irfani məqamların izi ilə.Çağımızdan görünən orta əsrlər.AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, 15.12.2014–16.12.2014, səh.476–480
  • Seyid Nigari yaradıcılığında Neyin kəsb etdiyi semantik mənalar, II Uluslararası Həmzə Nigari konfransı, Türkiyə,20.10.2014–22.10.2014
  • Nizami Gencevinin "Yedi güzel" eserinde manevi kamilliyin makamları, Türk Tasavuf Kültürü vr Gelenekleri, Türkiyə,13.10.2014–15.10.2014
  • Bəkir Çobanzadə şeirlərində tarixi gerçəkliyin poetik lövhələrdə əksi, Bəkir Çobanzadə sempozyumu,27.05.2015–29.05.2015, 134–142
  • Yunus Əmrə nisbəsi orta çağ qaynaqları və çağdaş araşdırmalarda, Orta əsr əlyazmaları və Azərbaycan mədəniyyəti tarixi problrmləri, AMEA ƏLyazmalar İnstitutu, 22.05.2015–24.05.2015, səh. 116–120
  • Yunus Əmrənini nisvəsi ortya çağ qaynaqları və çağdaş araşdırmalarda.Orta əsr əlyazmaları və Azərbaycan mədəniyyətinin tarixi problemləri, AMEA ƏLyazmalar İnstitutu,22.05.2015–24.05.2015, səh.116–119
  • Tarixin qan yaddaşında erməni teroru və Xocalı soyqırımı.Soyqırım xalq yaddaşında, AMEA Folklor İnstitutu, 02.03.2015–02.03.2015
  • Yunus Emre Oranı Ortaçağ'da ve modern çalışmalarda, Medeniyetmizin şafağında Yunus Emre,Türkiyə,13.05.2016–14.05.2016, səh.155–165
  • Qərb alimlərinin elmi –nəzri fikirləri Birinci Türkoloji Qurultayın nümayəndəsi Bəkir Çobanzadə yaradıcılığında,Türksoylu xalqların musiqi mədəniyyətinin tədqiqi problemləri. XV Beynəlxalq elmi-praktiki konfransı,02.05.2016–02.05.2016, səh. 209–212
  • Abdulla Tükay poeziyasından görünən həyat həqiqətləri, Türk xalqları ədəbiyyatı: mənşəyi, inkişaf mərhələləri və problemləri, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu,01.12.2015–02.12.2015, səh.436–441
  • Azerbaycan firkalerinde güldüre-güldüre düşündüren arif Hoca Nesreddin,Uluslararası Nesreddin Hoca sempozyumu,05.06.2015–07.06.2015
  • Xocalı soyqırımı və tarixin qan yaddaşında əksi, Faktlar, reallıqlar, uydurmalar sempozyumu, 02.04.2015–03.04.2015, səh. 36–42
  • Tarixin qan yaddaşında erməni teroru və Xocalı soyqırımı, Soyqırım xalq yaddaşında, AMEA Folklor İnstitutu, 02.03.2015–02.03.2015
  • Yunus Emre Oranı Ortaçağ'da ve modern çalışmalarda,Medeniyetmizin şafağında Yunus Emre ,Türkiyə, 13.05.2016–14.05.2016 ,155–165
  • Qərb alimlərinin elmi –nəzri fikirləri Birinci Türkoloji Qurultayın nümayəndəsi Bəkir Çobanzadə yaradıcılığında,Türksoylu xalqların musiqi mədəniyyətinin tədqiqi problemləri. XV Beynəlxalq elmi-praktiki konfransın, 02.05.2016–02.05.2016, 209–212
  • Габдулла Тукай и Молла Несреддин, Габдулла Тукай и Тюркский мир, Rusiya, 25.04.2016–26.04.2016,155–158
  • Abdulla Tükay poeziyasından görünən həyat həqiqətləri, Türk xalqları ədəbiyyatı: mənşəyi, inkişaf mərhələləri və problemləri, 01.12.2015–02.12.2015,436–441
  • Azerbaycan firkalerinde güldüre-güldüre düşündüren arif Hoca Nesreddin, Uluslararası Nesreddin Hoca sempozyumu, Türkiyə, 05.06.2015–07.06.2015
  • Nizami Gəncəvi yaradıcılığı təsəvvüfi ideyalar axarında, Nizami və dünya mədəniyyəti, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat muzeyi,24.11.2016–25.11.2016
  • Bəkir Çobanzadənin poetik yaradıcılığı,Türkoloji elmi-mədəni hərəkatda ortaq dəyərlər və yeni çağrışlar, 14.11.2016–15.11.2016, 316–319
  • Hacı Bayram Vəlinin şeirlərində Haqqa doğru seyri-sülukunun ilahi-estetik harmoniyası,I Uluslararası Hacı Bayram Vəli sempoziyumu , Kalem vakvi, 25.05.2016–26.05.2016,135–145
  • Hacı Bayram Vəlinin şeirlərində seyri-süluk, Müasir ədəbiyyatşünaslığın aktual problemləri, AMEA Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq institutu, 16.10.2017–17.10.2017
  • Mehebbet dastanlarının edebi sufizmin oluşmasında rolu. VIII Milletlerarası halk külürü kongresi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, 28.04.2017–30.04.2017,381–387
  • Qazax adət-ənənəsi Muxtar Auezovun yaradıcılığında, Müqayisəli ədəbiyyatşünaslığın aktual problemləri, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İNcəsənət Universiteti, 04.04.2017–04.04.2017
  • Mir Həmzə Seyid Nigari yaradıcılığında Qarabağ həqiqətlərinin poetik əksi,III Beynəlxalq Həmzə Nigari, Türk Dünyası Mədəni İrsi, 17.03.2017–18.03.2017,155–161
  • Milli ədəbi düşüncə kontekstində təsəvvüf, Elm tarixi və elmşünaslıq, Elm tarixi və elmşünaslıq fənlərarası tədqiqatlar,29.10.2018–30.10.2018
  • Hacı Bayram Vəli şeirlərində seyri-süluk, Müasir Şərqin aktual problemləri, AMEA Şərqşünaslıq İnstitutu, 16.10.2018–17.10.2018, 469–475
  • Şah İsmayıl Xətai poeziyasında qızılbaşlıq görüşlərinin poetik əksi, "Xətainin qılıncı və qələmi", AMEA Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi,24.11.2017–24.11.2017
  • Molla Pənah Vaqif şeirində bədii mətnin sturuktur formaları,"Molla Pənah Vaqif: sələflər və xələflər – Erkən yeni dövr əlyazmaları və Azərbaycan mədəniyyətinin tarixi problemləri", AMEA Əlyazmalar İnstitutu, 20.10.2017–20.10.2017
  • Hacı Bayram camisi tarixin yaddaşında, Tarixi yerlər və abidələr I Beynəlxalq Quba sempozyumu.,Miras İctimai birliyi, 13.09.2019–14.09.2019
  • Hüseyn Cavidin "Şeyx Sənan" faciəsində təsəvvüfün məqam və mərhələ modeli,Hüseyn Cavid və dünya ədəbiyyatı,12.04.2019–12.04.2019,229–235
  • Çingiz Aytmatovun "Qiyamət" romaninda fərdin taleyi, Türksoylu xalqların Musiqi Mədəniyyətinin tədqiqi problemləri,08.02.2019–08.02.2019 ,148–151
  • Marağali Əhvədi şeiri: təsəvvüfün davamli inkişaf konteksti, Mədəniyyaətlərarası dioloqda bədii ədəbiyyatın rolu, 04.12.2018–05.12.2018
  • Творчество Абая в контексте Восток- Запад, Международная научно-практическая конференция, посвященная 175-летию со дня рождения казахского поэта,просветителя, общественного деятеля Абая Кунанбаев, АКАДЕМИЯ НАУК РЕСПУБЛИКИ ТАТАРСТАН ИНСТИТУТ ЯЗЫКА, ЛИТЕРАТУРЫ И ИСКУССТВА им. Г. ИБРАГИМОВА, 13.12.2020–14.12.2010
  • Осебенност жанра в месневи Юнус Эмре "Рисалятун нусхийе ", ЖАНРОВО-СТИЛЕВОЕ РАЗВИТИЕНАЦИОНАЛЬНЫХ ЛИТЕРАТУРВ XX–XXI вв.,03.12.2020–04.12.2020
  • Nəsimi şeirində təsəvvüf insanın özünüdərk modeli kimi, Klassik Azərbaycan ədəbiyyatı: Dil, Üslub ideya problemləri, 06.12.2019–07.12.2019, 84–87
  • Sözün informativ anlami və Nəsimi şeiri, İmadəddin Nəsimi 650, Elm Tarixi İnstitutu, 30.11.2019–02.12.2019
  • Nəsimi şeirində sözün informativ yükü, Azərbaycan əlyazmalari dünya kitabxanalarında, AMEA ƏLyazmalar İnstitutu, 12.10.2019–12.10.2019, 95–99

Yunus Əmrə yaradıcılığı və təsəvvüf ədəbiyyatının tədqiqi

redaktə

Xuraman  Hümmətova  90-cı illərdən XIII əsr Türk  təsəvvüf şairi Yunus Əmrə yaradıcılığı ilə məşğul olur. Onun  "Yunus Əmrənin lirikası"  monoqrafiyasında şairin  poeziyasıdakı dini -fəlsəfi  dünyagörüşü, dil-üslub özəllikləri, sənətkarlıq xüsusiyyətləri, folklorla bağlılığı,  Yunus Əmrənin Azərbaycan  ədəbiyyatşünaslığında  öyrənilməsi kimi aktual məsələlər işıqlandırılmışdır. Xuraman Hümmətova bütün aspektərdən şairin poeziyasını araşdıraraq  təsəvvüf ideyalarını əks etdirən yüzlərlə  məqalələrlə  həm respublikamızda, həm də xarici ölkələrdə jurnal və konfranslarda   təmsil  olunub. Xuraman Hümmətova Yunus Əmrə və təsəvvüflə bağlı 20-dən çox konfransda iştirak etmiş, Yunus Əmrə ilə bağlı 70-dən çox məqalənin müəllifidir. Yunus Əmrə tədqiqatçısı Xuraman Hümmətovanın  "Yunus Əmrənin lirikası" namizədlik işi Yunus Əmrə yaradıcılığının tədqiqinə  və "Klassik Azərbaycan şeirində təsəvvüf (xıı-xvı əsrlər)" adlı doktorluq işi isə təsəvvüf ədəbiyyatının araşdırmasına həsr olunmuşdur. 2021-ci ildə isə Xuraman Hümmətovanın tərtib etdiyi "Yunus Əmrə Salam olsun (Divan)" adlı kitabı da çap olunmuş və bu kitabı Yunus Əmrənin Azərbaycanda tədqiqi ilə bağlı ən fundamental əsər hesab etmək mümkündür. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra Xuraman Hümmətovanın təsəvvüf ədəbiyyatı və Yunus Əmrənin tədqiqi ilə bağlı gördüyü işlər bu sahədə atılan ilk addım hesab olunur və  Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında bu istiqamətdə yeni  mərhələ açır.

Qalereya

redaktə
  •  
    İsaki. Tatarıstan. 2019
  •  
    Hacı Bayram Vəli konfransı 2016
  •  
    Molla Nəsrəddin konfransı
  •  
    Yunesko Dünya Belleğı Proqramının 25 yıl il dönümü 2017
  •  
    Təsəvvüf kitabları

Monoqrafiya və kitablar

redaktə
  1. Yunus Əmrə, Ruemi nəşriyyatı. 2006, səh. 190
  2. Ayrılarmı könül candan (Cənubi Azərbaycan əd əbiyyatı müntəxabatı) ( Tərtib ), BDU-nun nəşriyyatı, cild 1, 1998, ümumi həcm. 200səh
  3. Yunus Əmrə( məqalələr toplusu.), Elm və təhsil, cild1. 2012, ümumi həcm 234
  4. Yunus Əmrə. Risalətün-Nüshiyyə ( Tərtib. Tərcümə edən və ön sözün müəllifi: Hümmətova Xuraman), Elm və Təhsil, 2013, ümumi həcm 195 səh
  5. Azərbaycan şeirinin poetik qaynağında təsəvvüf (XII–XVI əsrlər). Elm və təhsil, 2015, ümumi həcm, 408 səh
  6. Nizami Gəncəvi və ezoterizm, Elm və təhsil, AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, 2020, ümumi həcm. 138 səh.
  7. Yunus Əmrə Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında, Elm və təhsil,2014, ümumi həcm, 583 səh.
  8. Q.Tukay.Samanbazarı, yaxud yeni Kəsikbaş. (Tərcümə edən və ön sözün müəllifi: Hümmətova Xuraman), Elm və təhsil, 2011, ümumi həcm 150 səh.
  9. Yunus Əmrə Salam olsun (Divan). (Tərtib edən: Hümmətova Xuraman), Elm və təhsil, 2021, ümumi həcm 571 səh.

Həmçinin bax

redaktə

Xarici keçidlər

redaktə

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Xuraman Hümmətova Arxivləşdirilib 2020-02-17 at the Wayback Machine - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının rəsmi veb saytı Arxivləşdirilib 2017-06-18 at the Wayback Machine
  2. ↑ Mir Həmzə Seyid Nigari yaradıcılığında Qarabağın vəsfi, RESPUBLİKA QƏZETİ, APA, 2020, səh.4–6
  3. ↑ Şeyx Qalibin "Hüsn və Eşq" əsərində eşqin təsəvvüfi seyri, Dünya Ədəbiyyatı .Elmi buraxılış, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, cild. 1(№ 1), 2020, səh.93–99
  4. ↑ Tarixin taddaşında yaşayan sənətkar" 175 Abay Kunanbayev, Respublika qəzeti, APA, 2020, səh.7–8
  5. ↑ Nizami Ganjevi’s masnavi (poem)"yeddi gözel" "seven beautıes" in tasavvuf context`, Conrado, Kuba,2020, 450–452
  6. ↑ Nəsimi şeirində milli koloritin poetik inikasi, AMEA Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı, cild.2, 2019, 62–68
  7. ↑ Nəsimi şeirində sözün informativ yükü, AZERTAC, 2019,
  8. ↑ "Kırkkız efsanesi" ve "kırklar meclisi" nin oluşturulmasında halk inançlarının qarşılıklı ilişkisi,Xudafərin.İran,2019,96–100
  9. ↑ Yunus Əmrənin " Risalətün-nüshiyyə" məsnəvisi ilk türkdilli məsnəvi kimi İran, Sancaq, İran, 2018
  10. ↑ Qabdulla Tukay. Samanbazarı, yaxud Yeni Kəsikbaş, AMEA Ədəbiyyatşünaslıq plyus, Elm və təhsil,2018 , 420–428
  11. ↑ Mövləvi təriqətinin əsas atribut modeli: səma ayini , AMEA Humanitar Xəbərlər, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, 2018, 152–159
  12. ↑ Qabdulla Tukay yaradıcılığı tatar ədəbiyyatının yüksək zirvəsi kimi, AMEA Hümanitar Xəbərlər. Ədəbi əlqələr. AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, cild №1, 2018, 153–156
  13. ↑ Tasawwuf in teh context of folk poetryn, Tomsom ReutersConnferantation ISSUE 123, SPR-II(Special Issue- I ), ABŞ, 2018, 29–35
  14. ↑ Hacı Bayram Veli Şiirlerində Özünüderkin Struktur Troyektori sı, Akademik Tarih ve Düşünce dergisi, SAGE Yayıncılık, Türkiyə,4(12), 2017, 37–53
  15. ↑ Ecoteric meanings in poemas of Khagani Shirvani, Naukavı zapiski. THPУ. Seriya Literaturoznavstvo, Ukrayna, №46, 2017, 347–355
  16. ↑ Məhdimqulu Fəraqi şeirində təlvin: psixoloji və arifanə hal dəyişmələri, Görkəmli Türkmən şairi Məhdimqulu Fəraqinin yaradıcılığı Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında. Elmi –tədqiqi məqalələr, AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, 2017, 235–243
  17. ↑ Xaqani Şirvani qəzəllərində ezoterzm.Əfzələddin Xaqani Şirvani xüsusi buraxılış. Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun əsərləri XXX cild. Ədəbiyyat məcmuəsi, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun əsərləri XXX cild, 2017,72–79
  18. ↑ Hakim Süleyman Atanın ədəbi-fəlsəfi irsi, AMEA Xəbərlər Humanitar elmlər seriyası Ədəbiyyatşünaslıq, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, № 1, 2017, 25–29
  19. ↑ Esoteric in "Kitabi-Dede Korkud" epos Published in Best, İYJLAMS Journal, İSSN (P) 2348–0521) İSSN(E): 2454–4728., ABŞ, cild 4,11, 2016
  20. ↑ Esoteric in "Kitabi-Dede Korkud" epos,Orhid Universiteti, 2016
  21. ↑ ABOUT BENEFITING FROM FOLK IN VERSES OF NASIMI'S POETRY. International Scientific Journal Theoretical & Applied Science p-ISSN: 2308–4944, ABŞ, cild.2 . 34, 2016, 85–88
  22. ↑ " Sufi saflığının köləsiyəm mən". Ədəbiyyat məcmuəsi, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, cild 28, 2016,182–190
  23. ↑ Hürufilik və rəqəmlər.AMEA Xəbərlər Humanitar elmlər seriyası, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, cild 2, 2016, 28–31
  24. ↑ About benefiting from folk in verses of Nasimi s poetry, Jurnal Theoretical Applied Science , cild.2(34), 2016
  25. ↑ Hürufilik və müqəddəs hərflər, Xəbərlər, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, cild 1, 2016, 28–32
  26. ↑ Yunus Əmrənin mənbələrdəki nisbəsi, AMEA Xəbərlər Humanitar elmlər seriyası Ədəbi əlaqələr, cild IX buraxılış, 2015,165–172
  27. ↑ Confrontation of "candle and moth" in thr ethopsychological mrmory of gazelles of Nijati,Qazaxıstan,Süleyman Dəmrəl adına Universitet,1(29),2014,29–36
  28. ↑ Orta əsr şeirində irfani ideya ilə bədii obrazın ilahi-estetik vəhdəti,Dil və ədəbiyyat, Azərbaycan Dillər Universiteti, cild 1, 2014,181–186
  29. ↑ Nizami Gəncəvinin "Eşqdir mehrabı uca göylərin" ifadəsi irfan düşüncəsinin qaynağıdır, Filologiya məsələləri,AMEA ƏLyazmalar İnstitutu, cild 2, 2014, 383–389
  30. ↑ Həbibi şeirinin başlıca ideyaları və tarixi gerçəkliyin əksi, Dil və ədəbiyyat, Bakı Dövlət Universiteti, cild 1(89), 2014 ,181–184
  31. ↑ Dini rəvayətlərin orta əsr poeziyasında kəsb etdiyi irfani anlamlar, Ədəbi əlaqələr,AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, cild VIII, 2014, 180–187
  32. ↑ Şeyix Qalib yaradıçılığında gülün semantik məna çalarları,Türk xalqları ədəbiyyatı toplusu, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu,cild №6, 2013
  33. ↑ Nizami Gəncxəvinin "Yrddi gözəl" poemasında kamilləşmə,Avrasiya araşdırmalar dərgisi,Türkiyə, cild 1, 2013
  34. ↑ Концепция божественной любви в поэма "Лейли и Меджнун" Низами Ганджеви, Проблемы Востоковедения,Академия наук Республики Башкортостан (УФА),№4(62), 2013, 37–41
  35. ↑ Sufi inanclarının xalq təfəkküründə yeri, Filologiya məsələləri, AMEA ƏLyazmalar İnstitutu, cild 4, 2013, 243–249
  36. ↑ Şah İsmayıl Xətai: siyasi-poetik özünüdərkin qızılbaşlıq modeli, Filologiya məsələləri, AMEA ƏLyazmalar İnstitutu, cild 3, 2013. 410–418
  37. ↑ Marağalı Əhvədi yaradıcılığı klassik təsəvvüfi ənənələrin davamı və inkişaf harmoniyasında, Dil və ədəbiyyat, BDU, cild 1(85), 2013, 228–231
  38. ↑ Ədəbi düşüncə sistemində təsəvvüf.Dil və Ədəbiyyat, Bakı Dövlət Universiteti, cild 1(81), 2012
  39. ↑ Azərbaycan ədəbi düşüncəsi və təriqət problemi, Türk xalqları ədəbiyyat. (məqalələr toplusu), AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, cild № 3, 2012
  40. ↑ Nizami Gəncəvinin "Sirlər xəzinəsi" poeması təsəvvüf xəzinəsinin açarı kimi, Nizami Gəncəvi 870,Nizamişünaslıq elmi mərkəzi. AMEA Gəncə regional elmi mərkəz, 2012
  41. ↑ Yunus Əmrənin "Risalətün nüshiyyə" məsnəvisində bədii təsvirlər,Kardaş kalemler, Avrasiya Yazarlar birliyi, cild 1(65), 2012, 37–45
  42. ↑ Qazi Bürhanəddin: təsəvvüfi ideyanın ifadəsində-milli çalarlar, Elmi araşdırmalar, AMEA Z.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu, cild IX, 2012, 76–81
  43. ↑ Nizami Gəncəvinin "Sirlər xəzinəsi" poemasında təsəvvüf, Dil və ədəbiyyat, BDU, № 2(82), 2012, 146–150
  44. ↑ Ритуал " Сема как основная модель суфийского тариката мевлеви, Проблемы Востоковединя., Академия наук Республике Башкортостан УФА, №1 (55), 2012, 30–34
  45. ↑ Təsəvvüf və ümumtürk ədəbi düşüncəsi, Dil və ədəbiyyat, BDU, cild №1 (81), 2012, 300–303
  46. ↑ Nizami Gəncəvi yaradıcılığında təsəvvüf probleminin nəzəri konteksti, Filologiya məsələləri, AMEA Əlyazmalar İnstitutu, cild №5, 2012, 474–483
  47. ↑ Qədim və erkən orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı və təsəvvüf, Filologoya məsələləri, AMEA ƏLyazmalar İnstitutu, cild №4, 2012, 420–428
  48. ↑ Təsəvvüf və orta əsrlər türk ədəbiyyatı (Anadolu sahəsi), Filologiya məsələləri, AMEA ƏLyazmalar İnstitutu, cild № 3, 2012, 529–538
  49. ↑ Nicati seirinin etnopsixoloji yaddaşında səm-pərvanə qarşılaşdırması,Türk xalqları ədəbiyyatı, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, 2011
  50. ↑ Təsəvvüf poeziyası və metoforik — terminoloji sabitlik, Dil və ədəbiyyat, Slavyan Universiteti, cild №1, 2011,101–106
  51. ↑ Əhməd Yəsəvi hikmətlərində qəriblik, Elmi xəbərlər, Azərbaycan Dillər Universiteti, cild №3, 2011, 246–252
  52. ↑ Nicatinin qəsidələri, Dil və ədəbiyyat, Azərbaycan Dillər Universiteti, cild №1, 2011, 186–192
  53. ↑ Ədəbiyyat və riyaziyyat dərslərinin inteqrasiyası, Kurikulum, Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi, cild 3, 2010, 36–41
  54. ↑ Seyid Əzim Şirvani yaradıcılığının orta məktəblərdə öyrənilməsi, Azərbaycan müəllimi, 2010,19–0
  55. ↑ "Abdal" sözünün etimoloji anlamı və təsəvvüf şeirində yeri, Dil və Ədəbiyyat, BDU, cild №1 (70), 2010, 95–97
  56. ↑ Türk sufi şeirinin ilk nümayəndəsi Əhməd Yəsəvi və onun təsəvvüf məzmunlu, AMEA Xəbərlər Humanitar elmlər seriyası, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, cild 3–4, 2009
  57. ↑ Mövlana həqiqəti dərketmə yolu kimi, Dirçəliş XXI əsr, 2008,128–129
  58. ↑ "Təlmihdən istifadə Qazi Bürhanəddin poeziyasının ideya qaynağı kimi", Humanitar elmlər seriyası, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Texniki Universiteti, cild 3,31, 2008
  59. ↑ Mövlana və Yunus Əmrə, Elmi Araşdırmalar.XXIII, 2006, 62–68
  60. ↑ Yunus Əmrə və Molla Qasım bağlılığı, Filologiya məsələləri, cild №4, 2004, 98–102
  61. ↑ Sufi poeziyasında "Su dolabının" irfani mənası, Hikmət elmi araşdırmalar toplusu., AMEA Z.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu, cild № 2, 2004, 22–29
  62. ↑ Orta əsrlər şeirində səs alliterasiyası, Filologiya məsələləri, AMEA ƏLyazmalar İnstitutu, cild №3, 2003, 44–46
  63. ↑ Dəyirman obrazının təsəvvüf semantikası, Struktur-semiotik araşdırmalar, cild №2, 2002, 38–42
  64. ↑ Yunus Əmrənini didaktik risaləsi, Şərqin aktual problemləri:Tarix və müasirlik, AMEA Z.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu, 2001, 110–114
  65. ↑ Yunus Əmrə sözünün ilahi gücü, Birinci Beynəlxalq türkoloji qurultay −75, 2001
  66. ↑ Yunus Əmrənini çağı və çağdaşları,Tarix və onun problemləri, Bakı Dövlət Universiteti, cild №2, 2000, 29–33
  67. ↑ Türk xalq sufizminin nümayəndələrndən Pir Sultan Abdal, Elmi araşdırmalar, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu, cild 3–4, 2000, 74–78
  68. ↑ Yunus Əmrə şeirində təlvin: zamansızlıq və məkanlara yayılma,Elmi araşdırmalar, cild 1–2., 2000, 33–35
  69. ↑ Merac və Quran rəvayətləri Yunus Əmrə şeirində, Elmi araşdırmalar. II topluFilologiya, tarix, incəsənət,2000, 30–35
  70. ↑ Mİrzə Mehdi Şükuhi monoqrafiyasına rəy, Kitablar Aləmi" jurnalı, cild №3, 1998, 32–37
  71. ↑ Yunus Əmrə poeziyasında irfani bilik, Filologiya məsələləri, AMEA Nizami Gəncəvi adına ədəbiyyat institutu,1996, 98–100
  72. ↑ Yunus Əmrə şeirlərinin dil-üslub özəllikləri, Müasir ədəbiyyatşünaslığın problemləri, 1996, 46–48
  73. ↑ Yunus Əmrə poeziyasında dini motivlər, Azərbaycan ədəbiyyatına dair tədqiqlər, 1995, 44–46
  74. ↑ Portret oçerklər. Cənubdan səslər rubrikası, "Kitablar aləmində", cild 1–5,1990
  75. ↑ Mirzə Mehdi Şükuhi, Moskva RXC jurnalı, cild 3, 1990, 75–77
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Xuraman_Hümmətova&oldid=7865410"