Vikipediya

Yale Hüquq Məktəbi

Yel Universitetinin hüquq məktəbi

Yale Hüquq Məktəbi (YLS) — Konnektikut ştatının Nyu-Heyven şəhərindəki özəl tədqiqat universiteti olan Yale Universitetinin hüquq fakültəsidir. 1824-cü ildə yaradılmışdır. Yale Hüquq Məktəbi 2020-ci ildən bəri Dünyanın Universitetlərinin Akademik Reytinqinə (ARWU) görə dünyanın ən yaxşı hüquq məktəbi olaraq davamlı olaraq birinci yerdə qərarlaşmışdır.[1] 2020–21-ci illərdə müraciət edən tələbələrin yalnız 4%-i qəbul təklifi almışdır ki, bu da ABŞ-dakı hüquq fakültələri arasında ən aşağı göstəricidir.[2] Habelə qəbul təklifi alan tələbələrin 87%-i digər qəbul aldıqları hüquq məktəblərinə nəzərən Yale Hüquq Məktəbini seçdiyindən, bu göstərici ABŞ-də hüquq məktəbləri arasında ən yüksək göstəricisidir.[3]

Yale Hüquq Məktəbi
YLS
Xəritə
41°18′42″ şm. e. 72°55′41″ q. u.HGYO
Əsası qoyulub 1824
Tələbə sayı 629
Ölkə
Sayt law.yale.edu
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yale Hüquq Məktəbinin məzunları arasında prezidentlər Cerald Ford və Bill Klinton və ABŞ-ın keçmiş dövlət katibi Hillari Klinton da daxil olmaqla hüquq və siyasət sahəsində bir çox tanınmış simalar var. Məzunlar arasında həmçinin ABŞ Ali Məhkəməsinin hazırkı hakimləri Klarens Tomas, Samuel Alito, Sonia Sotomayor və Brett Kavanaugh, həmçinin Abe Fortas, Potter Stüart və Bayron Uayt da daxil olmaqla bir çox keçmiş hakimlər; Almaniya prezidenti Karl Karstens, Filippin prezidenti Xose P. Laurel və Malavinin keçmiş prezidenti Peter Mutharika da daxil olmaqla bir sıra dövlət başçıları; ABŞ senatorları, qubernatorları və rəsmiləri; və ABŞ-ın ən yaxşı on dörd hüquq fakültəsindən dördünün, o cümlədən : Pensilvaniya Universiteti Hüquq Məktəbi, Virciniya Universiteti Hüquq Məktəbi, Şimal-Qərb Universiteti Hüquq Məktəbi və Corctaun Universitetinin Hüquq Mərkəzinin hazırkı dekanları yer almaqdadır.

Tarixi

redaktə
 
Yale Hüquq Məktəbinin 1883-cü il buraxılışı
 
Dörd afro-amerikalı tələbə, 1921-ci il buraxılışı

21-ci əsr

redaktə

Hüquq fakültəsinin 15-ci dekanı Harold Koh (2004–2009) əvvəlki iyirmi il ərzində formalaşmış ənənəyə əsaslanaraq insan hüquqlarını hüquq fakültəsinin işinin mərkəzinə çevirmişdir. 23 mart 2009-cu ildə Ağ Ev Kohu ABŞ Dövlət Departamentinə hüquq məsləhətçisi təyin etmişdir. Robert C. Post onun yerinə hüquq fakültəsinin dekanı vəzifəsinə seçilmişdir.[4]

Akademik mühit

redaktə

Mədəniyyət

redaktə
 
Yale Hüquq Məktəbi 1931-ci ildə tikilmiş Sterling Hüquq Binasında yerləşir. İngilis İnns of Court- dan sonra modelləşdirilmiş bina Yale şəhərciyinin mərkəzində yerləşir və burada hüquq kitabxanası, yeməkxana və həyət mövcuddur.

Qurum elmi yönümlü olması ilə tanınır; onun məzunlarının nisbətən böyük bir hissəsi (9%) məzun olduqdan sonra beş il ərzində akademiyada karyera seçir, nisbətən az bir hissəsi (46%) məzun olduqdan beş il sonra hüquq firmalarında işləməyi seçir. Yale Hüquq Məktəbinin 1930-cu illərdən bəri həm professor-müəllim heyəti, həm də tələbə məzunları arasında mədəniyyətinin başqa bir xüsusiyyəti, dövlət qulluğunda ən azı bir neçə il sərf etməyin vacibliyinə vurğu olmuşdur.[5] Bənzər bir vurğu uzun müddətdir ki, məzun olduqdan sonra məhkəmə sistemində katib kimi xidmətə də şamil edilir.[6] Onun 4,5:1 tələbə-müəllim nisbəti ABŞ hüquq fakültələri arasında ən yaxşı göstəricidir.[7]

Yale Hüquq Məktəbində 1960-cı illərin sonlarından tələbə iğtişaşlarının nəticəsində ləğv edilən ənənəvi qiymətləndirmə sistemi yoxdur.[8] Bunun əvəzinə o, birinci semestr birinci kurs tələbələrini sadə Kredit/Kreditsiz sistemlə qiymətləndirilir. Qalan iki il yarım ərzində tələbələr Əla/Keçid/Aşağı Keçid/Kəsr sistemi ilə qiymət alırlar. Eynilə, məktəb öz şagirdlərini akademik göstəricilərinə görə sıralamır. ABŞ məktəblərinin əksəriyyətinin tələb etdiyi tam il əvəzinə yalnız bir semestr məcburi fənlərə (üstəlik iki əlavə yazı tələbinə) malik olması da diqqət çəkir. Qeyri-adi və unikal Konnektikut ştatının məhkəmə qaydaları nəticəsində Yale Hüquq Məktəbi birinci kurs tələbələrinə çoxsaylı hüquq klinikalarından biri vasitəsilə müştəriləri təmsil etməyə imkan verir; digər hüquq məktəbləri adətən bu imkanı yalnız ikinci və üçüncü kurs tələbələrinə təklif edir.

Tələbələr doqquz hüquq jurnalı nəşr edirlər ki, bu jurnallar digər məktəblərdən fərqli olaraq, əsasən tələbə redaktorlarını müsabiqəsiz qəbul edirlər. Yeganə istisna Məktəbin qabaqcıl jurnalı olan Yale Hüquq Jurnalıdır ki, bu jurnal hər yaz dörd və ya beş saatlıq "bluebooking imtahanı"ndan ibarət iki hissəli qəbul müsabiqəsi və ardınca ənənəvi yazı müsabiqəsi keçirir. Jurnal hər il qəbul ediləcək maksimum üzvlərin hədəf sayını müəyyən etsə də, bu, qəti rəqəm deyil. Tələbələr tərəfindən redaktə edilən digər aparıcı nəşrlərə Yale Tənzimlənmə Jurnalı, Yale Hüquq və Siyasət Jurnalı və Yale Beynəlxalq Hüquq Jurnalı daxildir.

Reytinqlər

2020-ci ildən bəri Yale Hüquq Məktəbi Dünyanın Universitetlərinin Akademik Reytinqinə (ARWU) görə dünyanın ən yaxşı hüquq məktəbi olaraq birinci yerdədir.[1] Yale Hüquq Məktəbi 1990–2024-cü illər arasında US News & World Report tərəfindən ABŞ-də bir nömrəli hüquq məktəbi seçilib[9] ABŞ hüquq məktəbləri arasında Yale ən aşağı qəbul və ən yüksək seçilmə dərəcəsinə malikdir — namizədlərin 5%-dən az hissəsi qəbul edilir, qəbul edilənlərin təxminən 80%-i qəbul edildikdən sonra digər qəbul aldıqları hüquq məktəblərinə nəzərən Yale Hüquq Məktəbini seçir.[10][11][12] 2018-ci ildə yarandığı gündən bəri, eləcə də 2023–2024-cü il reytinqi də daxil olmaqla Yale Hüquq Məktəbi ən yüksək yerdə qərarlaşaraq, ABŞ Hüquq Məktəbi Reytinqlərinin aqreqatoru olan Fortuna Reytinqində Yale ardıcıl olaraq 1-ci yerdədir, Harvard və Stanford isə həmin tarixdən hazıradək müvafiq olaraq 2 və 3 nömrəli mövqelərini qoruyub saxlayırlar.[13] Yale Hüquq Məktəbininin həmçinin 2000–2010-cu illər arasında hər hansı digər hüquq fakültəsinə nisbətən tələbələrinin daha çox hissəsinin ABŞ Ali Məhkəməsinə katib seçildiyini, bu göstəricidə ikinci ən yüksək hüquq fakültəsinin (Harvard Hüquq Məktəbi) faizindən iki dəfə çox olduğu məlumdur.[14] Bundan əlavə, 2010-cu ildə professor-müəllim heyətinin elmi fəaliyyətinə verilən istinadlarla ölçülən "elmi təsir" sorğusu, Yale professor-müəllim heyətinin ABŞ-də ən çox istinad edilən professor-müəllim heyəti olduğunu müəyyənləşdirmişdir.[15]

Qəbullar

redaktə
 
Sterling Law Building üzərində heykəltəraşlıq ornamentasiyası

Yale Hüquq Məktəbi hər il 200-ə yaxın yeni tələbə qəbul edir və ABŞ-ın ən yaxşı hüquq məktəbləri arasında ən azsaylı sinif tərkiblərindən birini yaradır. Onun kiçik sinif ölçüsü və prestiji birləşərək qəbul prosesini ABŞ-də ən rəqabətli qəbul prosesinə malik hüquq fakültəsi halına gətirir. 2023-cü ildə giriş sinfi üçün orta ümumi orta müvəffəqiyyət göstəricisi (ÜOMG-GPA) 3,96, orta hüquq fakültəsinə qəbul imtahanı (LSAT) balı isə 175 olmuşdur[16]

Qəbul şöbəsi tərəfindən ilkin yoxlama mərhələsindən sonra müraciətlərin təxminən 25%-i üç müxtəlif professor-müəllim heyəti üzvü tərəfindən müstəqil olaraq qiymətləndirilir. Hər bir müraciət oxucunun istəyi ilə 2–4 bal arasında qiymətləndirilir. Mükəmməl 12 (yəni, hər üç professor-müəllim heyəti üzvündən 4) olan bütün müraciətçilər qəbul edilir və bu barədə dərhal məktəb tərəfindən xəbərdar edilirlər. Hər il bu nəzərdən keçirmə prosesindən keçmədən qəbul edilən 50–80 qeyri-adi göstəricilərə malik tələbə də yer almaqdadır.[17][18]

Yale Hüquq Məktəbinin Magistratura (LL. M.) Proqramı və Ziyarətçi Tədqiqatçılar Proqramı Birləşmiş Ştatlarda ən kiçik və ən seçmə məzun hüquq proqramları arasındadır. Yale Hüquq Məktəbi təxminən 25 magistrant və təxminən 10 ziyarətçi tədqiqatçı qəbul edir.[19] Bu proqramlar adətən hüquq tədrisində karyera qurmaq niyyətində olan tələbələrlə məhdudlaşır.

Yale Hüquq Məktəbi 1918-ci ilə qədər yalnız kişiləri qəbul edirdi.[20]

Klinik proqramlar

redaktə

Yale Hüquq Məktəbinin klinikaları problem sahələrinin və hüquq sahələrinin geniş spektrini əhatə edir. Tələbələr müştəriləri federal məhkəmə sisteminin bütün səviyyələrində, Konnektikutdakı əyalət məhkəmələrində və digər ştatlarda, beynəlxalq tribunallarda və məhkəmə orqanlarında, inzibati proseslərdə və özəl arbitrajda məhkəmələr qarşısında təmsil edirlər. Yale Hüquq Məktəbi 2016–2017-ci tədris ili ərzində səkkiz yeni klinika əlavə edərək, son illərdə klinik proqramlarını xeyli genişləndirmişdir.[21]

Görkəmli şəxslər

redaktə

Yale Hüquq Məktəbinin dekanları

redaktə
 
Hüquq fakültəsinin kitabxanasının oxu zalı
  1. 1873–1903 Frensis Ueyland III[22]
  2. 1903–1916 Henry Wade Rogers
  3. 1916–1927 Thomas Walter Swan
  4. 1927–1929 Robert Maynard Hutchins
  5. 1929–1939 Çarlz Edvard Klark
  6. 1940–1946 Ashbel Green Gulliver
  7. 1946–1954 Wesley Alba Sturges
  8. 1954–1955 Harri Şulman[23]
  9. 1955–1965 Eugene Viktor Rostow
  10. 1965–1970 Louis Heilprin Pollak
  11. 1970–1975 Abraham Samuel Goldstein
  12. 1975–1985 Harri Hillel Vellinqton[23]
  13. 1985–1994 Guido Calabresi
  14. 1994–2004 Entoni Kronman
  15. 2004–2009 Harold Hongju Koh
  16. 2009–2017 Robert C. Post
  17. 2017-indiki Heather K. Gerken

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 "ShanghaiRanking's Global Ranking of Academic Subjects". www.shanghairanking.com. İstifadə tarixi: 2024-10-09.
  2. ↑ "Profile Statistics". 2023-12-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-25.
  3. ↑ "Entering Class Profile – Yale Law School". law.yale.edu. 2015-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-25.
  4. ↑ Robert Post LAW ’77 named Law School dean | Yale Daily News Arxivləşdirilib 2023-09-08 at the Wayback Machine.
  5. ↑ Statement of Dean Harold H. Koh Arxivləşdirilib 2023-10-02 at the Wayback Machine, "Yale Law School Expands Public Interest Program, Financial Support for Graduates," April 14, 2008.
  6. ↑ Top-law-schools Arxivləşdirilib 2014-05-28 at the Wayback Machine.com.
  7. ↑ Yale University. "Yale University | Best Law School | US News". Grad-schools.usnews.rankingsandreviews.com. 2024-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-25.
  8. ↑ Kalman, Laura, Yale Law School and the Sixties: Revolt and Reverberations (Chapel Hill: UNC Press, 2005)
  9. ↑ 2009 Top-law-schools.com Arxivləşdirilib 2014-05-28 at the Wayback Machine ("Since US News began ranking schools, Yale Law School has always held the #1 position….").
  10. ↑ "Entering Class Profile – Yale Law School". www.law.yale.edu. 2018-11-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-25.
  11. ↑ "Yale Crowned Top Law School In 2017 U.S. News Ranking". 16 March 2016. 31 August 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 March 2024.
  12. ↑ "10 Law Schools Where the Most Accepted Students Enroll". 2019-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-27.
  13. ↑ Admissions, Fortuna. "Ranking the Law School Rankings". Fortuna (ingilis). 2023-10-02. 2024-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-24.
  14. ↑ Leiter Rankings: Clerkship Placement Arxivləşdirilib 2017-12-17 at the Wayback Machine.
  15. ↑ "Brian Leiter Law School Faculty Moves, 1995–2004". 2016-08-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-25.
  16. ↑ "Yale Law School by the Numbers | Yale Law School". law.yale.edu (ingilis). 2024-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-25.
  17. ↑ "The Official YLS Admissions Blog". 2015-12-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-02-08.
  18. ↑ "Law School Description – LSAC Official Guide to ABA-approved Law Schools". İstifadə tarixi: 2008-02-13.
  19. ↑ "– p. 141" (PDF). 2016-04-20 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-03-25.
  20. ↑ Stevens, Robert Bocking.
  21. ↑ "New Clinics Debut at Yale Law School". 2023-12-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-25.
  22. ↑ "Deans of the Law School". Yale Law. 2010-06-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  23. ↑ 1 2 Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; law.yale.edu adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Yale_Hüquq_Məktəbi&oldid=7806322"