Yanni, yoxsa Lorel
Yanni, yoxsa Lorel (ing. Yanny or Laurel) — 2018-ci ilin may ayında viral olmuş audioillüziya. Twitter sorğusunda səs verən 500 000-dən çox insanın 56%-i bu audioyazıda kişi səsi ilə "Lorel" deyildiyini, 44%-i isə qadın səsi ilə "Yanni" deyildiyini eşidir.[1]
Tarixçəsi
redaktəSəs yazısı 2007-ci ildə Vocabulary.com onlayn lüğətində "Laurel" sözü üçün yüklənmiş səsləndirmədən yaradılmışdır.[2] Səsin illüziya kimi yayılması çox güman ki, "Flowery Branch" (Flaueri brənç) orta məktəbinin şagirdinin bu illüziyanı 11 may 2018-ci ildə İnstaqramda yerləşdirməsindən başlayıb. Ertəsi gün şagirdin dostu onu Reddit-də yerləşdirəndə illüziya daha çox diqqət çəkdi. Mem yutuber Xloya Feldman tərəfindən Twitter hesabında paylaşılıb.
Məlum olub ki, orijinal səs yazısı opera müğənnisi Cey Obri Cons tərəfindən (opera müğənniləri tez-tez tanış olmayan dillərdə oxuyurlar və buna görə də transkripsiya işarələrini oxumağı bilirlər) öz noutbukuna qoşduğu mikrofonla, kustar üsulla düzəldilmiş səs izolyasiya kamerasında səsləndirilmişdir. Memin müəlliflərinin sözlərinə görə, internetdə yayılan səs yazısı kompüterin dinamiklərindən, ev şəraitində mobil telefonla yenidən qeydə alınıb.[1]
Audio illüziyaya Ellen Deceneres, Stiven Kinq və Krissi Teygen,[3][4] eləcə də adları audio yazıda səsləndirilənə bənzəyən Yanni və Lorel Halo kimi bir neçə məşhur şəxs cavab verdi.[5] Ağ Evin Twitter-də yayımladığı videoda ABŞ prezidenti Donald Tramp memə zarafatla cavab verib: "Mən covfefe eşidirəm". Bu, onun 2017-ci ildəki məşhur tvitinə istinad idi.[6]
The Guardian illüziyanı 2015-ci ildə mavi və ağ paltar illüziyasından sonra internetdə ən çox fikir ayrılığı yaradan mövzu adlandırıb.[7] Vocabulary.com veb-saytı "Yanny" və "Laurel" sözlərinə bu illüziyaya aid ayrıca səs yazısı əlavə etdi.[8][9]
Elmi izahı
redaktəCNET portalı səslə və insanın səs və nitqi qavrayışı ilə məşğul olan ondan artıq mütəxəssisin memə münasibətini öyrənib və ekspertlər dörd əsas izah veriblər:[10]
- Aşağı yazı keyfiyyəti. Aşağı keyfiyyət, aşağı və ya yüksək tezliklərin gücləndirilməsindən asılı olaraq qeydin birmənalı qəbul edilməsinə mane olur, müxtəlif sözlər eşidilir;
- Aşağı keyfiyyətli avadanlıq. Ucuz dinamiklər və ya qulaqlıqlar yalnız bas, ya da yalnız yüksək tezlikləri yaxşı səsləndirir, hər ikisini eyni vaxtda yaxşı səsləndirə bilmir. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, bu, müxtəlif sözlərin eşidilməsinə səbəb olur.
- İnsanların eşitmə orqanlarının müxtəlif quruluşa malik olması. Qulaq seyvanının forması səsin qəbuluna təsir göstərə bilər. Həmçinin, yaşla, yüksək tezliklərin qavrayışı pisləşir, buna görə uşaqlar "Yanni", yaşlı insanlar isə "Lorel" eşidirlər.
- Beyin müxtəlif versiyaları seçir. Səs mühiti və vərdişlər versiya seçiminə təsir göstərir: səs-küylü şəhərlərin və sakit kəndlərin sakinləri müxtəlif sözlər eşidirlər. Optik illüziyalara bənzər bir effekt baş verir: beyin özü aşağı keyfiyyətli səs yazısında çatışmayan hissələri doldurur ki, bu da eşidilən sözə təsir edir.
Minnesota Universitetinin eşitmə elmləri üzrə professoru Bencamin Manson ehtimal edir ki, "Yanni" daha yüksək tezliklərdə, "Lorel" isə aşağı tezliklərdə eşidilir. Massaçusets qulaq və göz İnstitutunun audiologiya şöbəsinin müdiri Kevin Frank "Time" jurnalına müsahibəsində audio yazının "qavrayışın sərhədində" təsir etdiyini bildirib və onu Nekker kubu optik illüziyası ilə müqayisə edib. Arizona Universitetinin nitq və eşitmə professoru Bred Stori CNN kanalınamüsahibəsində qavrayışın qeyri-müəyyənliyinə səs yazısının aşağı keyfiyyətinin təsir etdiyini bildirib.[11]
The New York Times öz internet səhifəsində yazıda bas və yüksək tezliklərin həcmini azaltmağa və artırmağa imkan verən interaktiv test yayımladı. Burada dinləyicilər Bencamin Mansonun verdiyi izahı dəstəkləyən "Yanni" və ya "Lorel" sözlərini eşidirdilər.
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 Salam, Maya; Victor, Daniel. "Yanny or Laurel? How an Audio Clip Divided the Internet". The New York Times. 2018-05-15. 2018-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-16.
- ↑ Matsakis, Louise. "The True History of 'Yanny' and 'Laurel'". WIRED. 2018-05-16. 2018-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-16.
- ↑ Hoggatt, Aja. "Is your favorite celeb a Yanny or a Laurel?". Entertainment Weekly (ingilis). 2018-05-15. 2018-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-16.
- ↑ O'Kane, Caitlin. "Yanny vs. Laurel: What do you hear?". CBS News (ingilis). 2018-05-16. 2018-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-16.
- ↑ Gray, Julia. "Yanny Or Laurel: Yanni And Laurel Halo Weigh In". Stereogum. 2018-05-16. 2018-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-17.
- ↑ "Laurel, Yanny or ... covfefe? White House joins in on debate". Associated Press. 2018-05-17. 2019-02-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-18.
- ↑ Watson, Chloe. "Laurel or Yanny debate: why do some people hear a different word?". the Guardian (ingilis). 2018-05-17. 2018-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-17.
- ↑ "Here's why you're hearing "Yanny" – and why it's technically "Laurel"". CBS News (ingilis). 2018-05-17. 2018-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-17.
- ↑ "Yanny - Dictionary Definition : Vocabulary.com". www.vocabulary.com. 2018-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-17.
- ↑ Sean Hollister. "Science doesn't quite know why you hear Yanny or Laurel". CNET (ingilis). 2020-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-26.
- ↑ Jackson, Amanda. "Laurel or Yanny? What science has to say". CNN. 2018-05-16. 2018-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-16.