Yelizaveta Ubryatova
Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Yelizaveta İvanovna Ubryatova (rus. Елизаве́та Ива́новна Убря́това; 27 oktyabr 1907 - 4 mart 1990)— Rusiya türkoloqu.
| Yelizaveta Ubryatova | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 27 oktyabr 1907 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 4 mart 1990 (82 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | türkoloq |
| Elmi dərəcəsi | |
Həyatı redaktə
Yelizaveta İvanovna Ubryatova 1907-cı ildə anadan olmuşdur. 1929-cu ildə İrkutsk Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirib Taymır Milli Vilayətində müəllim işləmişdir. Burada o, Norilsk dolqanlarının dilini öyrənir ki, sonralar bunun onun tədqiqatlarında böyük rolu olmuşdur. O, Leninqradda Şimal Xalqlarının İnstitutunda aspiranturada oxumuşdur. Görkəmli alim, SSRİ EA-nın müxbir üzvü S.E. Malovun tələbəsi olmuşdur. 1940-cı ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Yakut dilinin dialektologiyasının ortaya çıxması, daha dəqiq desək, yakut dilinin şivələrinin mövcudluğu haqqında ilk dəfə fikir irəli sürən E. Ubryatova olmuşdur.
E. Ubryatovanın əsərləri türk dillərinin, eləcə də ümumi dialektologiyanın inkişafında prinsipial metodoloji əhəmiyyət kəsb edir. Türk dillərinin dialektoloji atlası onun rəhbərliyi altında tərtib olunmuşdur. O, yakut dilinin sintaktik quruluşu ilə bağlı əhəmiyyətli əsərlərin müəllifidir. E. Ubryatovanın 1950, 1976 və 1977-ci illərdə çap olunmuş monoqrafiyalarında yakut dilinin sintaksisi ilk dəfə hərtərəfli şəkildə tədqiqata cəlb olunmuşdur. Onun çoxsaylı əsərlərində yakut dilinin morfologiyasında tədqiq olunmamış məsələlərə, felisifətlərin xüsusiyyətləri, bağlayıcıların genetik-morfoloji xüsusiyyətləri, hal sistemi, modal sözlərin və nidaların mənşəyi kimi məsələlərin öyrənilməsinə geniş yer verilir. E.Ubryatova yakut dilinin Orxon-Yenisey abidələri qədim türk dili ilə qarşılıqlı əlaqəsi məsələsinə xüsusi diqqət ayırmışdır. Əsərlərində yakut dilinin fonemlər sistemi və morfologiyasının inkişafındakı qanunauyğunluqlarını ortaya çıxarmışdır. Onun tarixi aspektdəki tədqiqatları türk dillərinin öyrənilməsi sahəsində böyük əhəmiyyət daşıyır. Alimin 1945-ci ildə çap olunmuş və bu gün də dilçilik baxımından əhəmiyyətini itirməmiş əsəri «Yakut dilinin tədqiqi haqqında oçerklər»dir. Onun O.Bötlinq, S.Malov, L.Xaritonov, A.Kulakovski kimi görkəmli alimlərin həyat və yaradıcılıqlarına həsr olunmuş onlarca məqaləsi vardır. Rus qrafikası və rus dilinin prinsipləri əsasında yakut dilinin yeni işlənib hazırlanmasında E.Ubryatovanın xüsusi xidməti olmuşdur.
Yelizaveta Ubryatova 1990-cı ildə Novosibirsk şəhərində 82 yaşında vəfat etmişdir.