Yuxarı Kolıma ulusu

Yuxarı Kolıma ulusu
Yuxarı Kolıma ulusu
Bayraq[d]	Gerb
	65°44′ şm. e. 150°54′ ş. u.
Ölkə	Rusiya;
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	30 aprel 1954
Sahəsi	67.800 km²;
Saat qurşağı	Maqadan vaxtı[d];
Əhalisi
Əhalisi	4.123 nəf. (1 yanvar 2018);
	Rəsmi sayt
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yuxarı Kolıma ulusu (saxa Амма улууһа) — Rusiya Federasiyası, Saxa Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. İnzibati mərkəzi şəhər tipli Zıryanka qəsəbəsidir.

Tarixi redaktə

Rayon 30 aprel 1954-cü ildə qurulmuşdur.

Bölgənin yazılı tarixi 1647-ci ildə başlayır. 1643-cü ildə Semyon Dejnev, Dmitri Zıryan və Mixail Staduxinin birləşmiş dəstələri Alazeydən Kolımaya gəlir. 1647-ci ildə Kolımaya axan Yasaçnaya çayının sahilində ilk Yuxarı Kolıma qış daxması tikilir, sonradan kazak həbsxanası və qalası, daha sonra bir kəndə çevrilir. Dekembrist Mixail Aleksandroviç Nazimov 1826-cı ildə bura gətirilmişdir.

1868-ci ildən etibarən Verxnekolımsk kəndi yerli əhalinin xristianlaşma mərkəzinə çevrilir.

XX əsrin 30-cu illərində Zıryanka çayındakı kömür yataqlarının kommersiya işlənməsinin başlanğıcı ilə Yuxarı Kolıma bölgəsi tarixində yeni bir səhifə açılır. Zıryansk kömür hövzəsinin inkişaf tarixi 1936-cı ildə başlayır. İlk 8,5 min ton kömür Dalstroy mədənçiləri tərəfindən çıxarılır. Onun şöbəsinə Zıryansk kömür mədəni, 1932-ci ildə qurulmuş Kolıma-İndigirka gəmi şirkəti, məcburi əmək düşərgələri, kommunal kənd təsərrüfatı müəssisələri daxildir. Kömür sənayesi və gəmiçilik şirkətinin inkişafı Zıryan və Uqolnoye kəndlərin yaranmasına səbəb olur.

Coğrafiyası redaktə

Respublikanın şimal-şərqində yerləşir. Rayonun çox hissəsi Kolıma ovalığını əhatə edir. Şərqdə Yukagir yaylası, qərbdə Çerski silsiləsinin ətəkləri yerləşir. Rayonun ərazisi 67,8 min km²-dir. Muoma, Abıy, Orta Kolıma ulusları və Maqadan vilayətinin Srednekansk rayonu ilə həmsərhəddir. Bölgədəki iqlim kəskin kontinentaldır. Soyuq uzun qış və qısa, nisbətən isti yaya sahibdir. Temperaturun dalğalanması 90 dərəcədən çox, orta illik temperatur isə -11,7 dərəcə təşkil edir.

Ən böyük çayı Kolımadır. Digər çayları: Yasaçnaya, Zıryanka, Ojoqino və s.

Əhalisi redaktə

Milli tərkib

2002-ci il siyahıyaalınmasına görə: ruslar - 2999 nəfər (53,05%), yakutlar - 1463 nəfər (25,88%), ukraynalılar - 318 nəfər (5.63%), yukagirlər - 304 nəfər (5.38%), evenlər - 269 nəfər (4.76%) və digər millətlər - 300 nəfər (5.30%).

Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Zıryanka qəsəbəsi) rayon əhalisinin 67,74% -i yaşayır.

Yerli özünü idarəetmə redaktə

Yuxarı Kolıma ulusu ərazisinə 1 şəhər və 5 kənd inzibati vahidliyinə ümumilikdə 6 yaşayış məntəqəsi daxildir.

İstinadlar redaktə

↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Rusiya Dövlət Federal Statistika Xidməti.

Mənbə redaktə

[_c042ad426adc2905-1] 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Rusiya Dövlət Federal Statistika Xidməti.

[1]