Zəy rayonu

Zəy rayonu
Zəy rayonu
	Bayraq
	55°23′ şm. e. 52°04′ ş. u.HGYO
Ölkə	Rusiya;
İnzibati mərkəz	Zainsk
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	10 fevral 1935
Sahəsi	1.861,6 km²;
Əhalisi
Əhalisi	53.731 nəf. (2021);
	Rəsmi sayt
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Zəy rayonu (tatar. Zəy rayonı, Зәй районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Rayon respublikanın şərqində yerləşir. Respublikanın Tukay, Sarman, Əlmət, Aşağı Kama rayonları ilə həmsərhəddir. İnzibati mərkəzi Zəy şəhəridir.

Tarixi

1920-ci ilə qədər Zəy rayonunun ərazisi Ufa vilayətinin Minzələ qəzasının bir hissəsi olur^[2]. 1920-ci ildə Minzələ qəzası yeni qurulan Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının tərkibinə daxil olur.

Rayon 10 fevral 1935-ci ildə təsis edilmişdir. 1 fevral 1963-cü ildə ərazinin Almət və Tukay rayonlarına verilməsi ilə ləğv edilir. 1 fevral 1972-ci ildə bərpa edilir.

Əhalisi

Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Zəy şəhəri) rayon əhalisinin 73,45 % -i yaşayır.

Milli tərkib

Tatarlar - 57,5%, ruslar - 39,2%, çuvaşlar - 1,4% ^[3]

Yerli özünü idarəetmə

Zəy rayonu ərazisinə 1 şəhər və 22 kənd inzibati vahidliyi daxildir. Rayon ərazisinə ümumilikdə 86 yaşayış məntəqəsi daxildir.

İqtisadiyyat

Rayon iqtisadiyyatının əsas sahəsi kənd təsərrüfatıdır. Yazlıq buğda, qışlıq çovdar, şəkər çuğunduru, arpa və s. əkilir. Etlik və südlük heyvandarlıq inkişaf etdirilir^[4].

Volqa bölgəsində ən böyük olan Zəy dövlət elektrik stansiyası Zəy rayonunda yerləşir. Maşınqayırma (TatEK, Mefro Uilz, Zəy metal konstruksiyalar zavodu "Timer"), yeyinti sənayesi (əy şəkər zavodu, Zəy kraker şirkəti, Zəy çörək qəbulu, Zəy çörək zavodu, Vamin - Zəy süd fabriki) inkişaf etmişdir.

Nəqliyyat

Əsas yollar: 16A-0003 Yar Çallı - Zəy - Almət, 16K-0858 Zəy - Şremetyevka, 16K-0862 Zəy - Sukarevo, 16K-0818 Zəy - Sarmanovo.

Ərgerce - Yar Çallı - Kuybışev dəmir yolunun Akbaş dəmir yolu xətti ərazini şimaldan cənuba keçir. Bölgədəki stansiyalar və dayanma nöqtələri (Yar Çallıdan)

Beqişevo, D 144 km, Zıça, D 136 km, Zəy, D 119 km, Svetloye Ozero, D 103 km, Mavrino. Daha əvvəl mövcud olan Zəy - Kama Alanı (AES) dəmir yolu xətti 1990-cı illərdə sökülmüşdür.

Zəydən 30 km məsafədə Beqişevo hava limanı yerləşir.

KİV

Zəy üfüqləri və Yeni Zəy regional qəzetləri tatar və rus dillərində nəşr olunur.

İstinadlar

↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
↑ "В. В. Ермаков «Челнинская история»". Archived from the original on 2010-09-10. İstifadə tarixi: 2020-06-14.
↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года. Национальный состав населения Республики Татарстан" (PDF). 2012-11-21 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-23.
↑ "Портал муниципальных образований РТ". 2009-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-14.

[_f7b6b5ca17500572-1] ttps://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).

[2] "В. В. Ермаков «Челнинская история»". Archived from the original on 2010-09-10. İstifadə tarixi: 2020-06-14.

[GKS-3] "Всероссийская перепись населения 2010 года. Национальный состав населения Республики Татарстан" (PDF). 2012-11-21 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-23.

[pmo-4] "Портал муниципальных образований РТ". 2009-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-14.

[1]

[2]

[3]

[4]