Zandmeyer reaksiyası

Zandmeyer reaksiyası - Diazoniyum qrupunun halogen anionu ilə (xlorid və bromid) və ya psevdohalogen (siyanid, tiosiyanat, azid və s.) əvəz olunması nəticəsində arenlərin əmələ gəlməsi reaksiyasıdır. Katalizator müvafiq olaraq birvalentli mis duzudur. Reaksiya 1884-cü ildə T. Zandmeyer tərəfindən kəşf edildi və ilk dəfə [1] -də nəşr olundu. Reaksiya sxemləri:

Sintez nümunəsi (toluidindən xlorotoluol) iş [2] -də dərc edilmişdir.

Mexanizm

Politsiklik birləşmə reaksiyalarından fərqli olaraq elektron sıxlığı benzol törəmələrindən daha yüksək olan - naftalin, fenantren, bifenil və s. - Zandmeyer reaksiyası şəraitində aril halogenlərin məhsuldarlığı daha azdır; Bu vəziyyətdə katalizator olaraq birvalentli mismis duzları əvəzinə, ikiqat arildiazonium və civə halogenidlərinin termik parçalanması Ar-N≡N + [HgHal3] - (Şvexten reaksiyası) istifadə olunur.

Nitrosonium ionunun əmələ gəlməsi

Benzenediazonium ionunun əmələ gəlməsi

Tək elektron ötürülməsi

Zandmeyer reaksiyasının digər bir variantı tetrafloroboratların arildiazonium duzlarının katalitik olmayan parçalanması nəticəsində florarenlərin sintezi reaksiyasıdır: Ar-N ≡ N+ BF (Şiman reaksiyası)

Mənbə

Дж. Дж. Ли. Именные реакции. Механизмы органических реакций — М.: Бином, 2006. — С. 142.
Traugott Sandmeyer (1884). «Ueber die Ersetzung der Amidgruppe durch Chlor in den aromatischen Substanzen». Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft 17 (3): 1633—1635. doi:10.1002/cber.18840170219.
↑ Синтезы органических препаратов. Сборник 1. — М.: Иностранная литература,
↑ Traugott Sandmeyer (1884). «Ueber die Ersetzung der Amidgruppe durch Chlor in den aromatischen Substanzen». Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft 17 (3): 1633—1635. doi:10.1002/cber.18840170219.
↑ Синтезы органических препаратов. Сборник 1. — М.: Иностранная литература, 1949. — С. 491