Zaporojye kazakları

Zaporojye kazakları və ya qısaca zaporojyelilər (ukr: Запорожці Zaporojtsi) Dnepr çayının şəlalələrindən kənardakı Zaporojye regionunda yaşayan kazaklar idi. Bu gün Mərkəzi Ukraynada “Böyük çəmənlik” kimi tanınan bu ərazi sovet dövründə Kaxovka su anbarının altında qalmışdı. Zaporojye siçi XV əsrdə Polşa-Litva İttifaqından qaçan təhkimçilərlə birlikdə sürətlə böyümüşdür. O, parlament sistemi yaratmış hörmətli siyasi təşkilata çevrilmişdir.

Krım xanlığı Tatarları ilə döyüşən Zaporojye kazakları XIX əsr rəsmi

Zaporojya kazaklarının (Zaporojtsi) adı onların istehkamlarının (Sic) yerləşdiyi Zaporojyadan gəlir. Zaporojya “şəlalələrdən kənardakı torpaq” deməkdir (za “kənar”, “o tərəf”, poróhy “şəlalələr”).

XVI, XVII və XVIII əsrlər boyunca Zaporojye kazakları Polşa-Litva İttifaqının, Osmanlı imperiyasının, Krım xanlığının və Rusiya Çarlığının nüfuzuna meydan oxumağa qadir olan güclü siyasi və hərbi qüvvəyə çevrildilər. Üç böyük dövlət arasındakı münaqişələr və ittifaqlar arasında qalan Xost XVIII əsrin sonunda Rusiya İmperiyası tərəfindən zorla dağıdıldı.

1917-ci ildəki Böyük Oktyabr İnqilabından sonra Ukrayna kazakları Sovet hökumətini devirmək üçün Ağ Orduya qoşuldu və qırmızılara qarşı qırğınlarla məşğul oldular. Kazak atamanları, xüsusilə Rusiyanın şərqində və cənubunda Ağ Terror adlanan qırğınlara səbəb oldular. Lakin onlar Ukrayna bolşeviklərinə məğlub oldular.