Zinaida Serebryakova

Zinaida Serebryakova
Zinaida Serebryakova
	rus. Зинаида Серебрякова
Doğum adı	Зинаида Евгеньевна Лансере
Doğum tarixi	28 noyabr (10 dekabr) 1884
Doğum yeri	Xarkov yaxınlığı, Rusiya İmperiyası (İndiki Ukrayna ərazisi)
Vəfat tarixi	19 sentyabr, 1967
Vəfat yeri	Paris, Fransa
Milliyyəti	Rus
Həyat yoldaşı	Boris Anatolyeviç Serebryakov
Uşağı	1.Yevgeniy Barisoviç Serebryakov 2.Aleksandr Barisoviç Serebryakov 3.Tatyana Barisovna Serebryakova 4.Yekaterina Barisovna Serebryakova
Atası	Yevgeniy Nikolayeviç Lansere
Fəaliyyəti	rəssam, incəsənət xadimi
Təhsili	fr. Académie de la Grande Chaumière
Janr	portret
Stillər	İmpressionizm, Realizm, Orientalizm, Neoklassisizim, Rokoko
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Zinaida Yevgenyevna Serebryakova (qızlıq soyadı Lansere) (rus. Зинаи́да Евге́ньевна Серебряко́ва); (rus. Лансере); (12 dekabr 1884 – 19 sentyabr 1967); Rus (sonralar fransız) rəssamı.

Ailəsi

Rəssamın bacısı, 1911

Zinaida yəqin ki, bəxt tərəfindən yox, ailəsi tərəfindən rəssam olmaq üçün seçilmişdi. Serebryakova Rusiya imperiyasının ən zərif və sənətkar ailələrindən birində, Xarkov yaxınlığında (indiki Xarkov, Ukrayna) Neskuçnoye mülkündə anadan olmuşdur.

Zinaiea Benua ailəsinə mənsub idi. Onun babası Nikolay Benua məşhur memar, Memarlar Cəmiyyətinin sədri və Rusiya Elmlər Akademiyasının üzvü idi. Dayısı Aleksandr Benua məşhur rəssam,"Sənət Dünyası" (Мир Искусства) incəsənət qrupunun yaradıcısı idi. Atası Yevgeni Nikolayeviç Lansere , tanınmış bir heykəltaraş idi və Zinaidanın Aleksandr Benuanın bacısı olan anası Yekaterina Benuanın da rəsmə istedadı var idi. Zinaida ailədə uşaqların ən kiçiyi idi. Atası onun hələ 2 yaşı tamam olmamış vərəmdən öldü. Atasının ölümündən sonra anası və bacı-qardaşları ilə birlikdə Sankt-Peterburqa, valideynlərinin evinə köçdülər. Ünsiyyətcil və qaynayıb-qarışan bacı-qardaşlarının əksinə o, daha çox özünə qapanıq bir insan olmuşdu. O da ailəsinin digər üzvləri kimi incəsənətə meyil etdi- elə ailədə başqa cür ola bilməzdi. Onun anası narahat edən yeganə şey qızının sağlamlığı idi. O, uşaqların fiziki baxımdan ən zəifi idi və tez-tez xəstələnərdi. Zinaidanın qardaşlarından biri Nikolay Lansere istedadlı bir memar, digər qardaşı Yevgeni Yevgenyeviç Lansere isə monumental rəngkarlıq və qrafikan sənətinin ustası olaraq rus və sovet sənətində əhəmiyyətli bir yerə sahib idi. Rus-ingilis aktyoru və yazıçısı Piter Ustinovun da Zinaida ilə qohumluq əlaqələri var idi.

Həyat yoldaşı- öz bibisi oğlu Boris Serebryakov idi. Uşaqları:

Serebryakov, Yevgeniy Barisoviç (1906, Neskuçnoe — 1990, Leninqrad) Memar, bərpaçı.
Serebryakov, Aleksandr Barisoviç (1907, Neskuçnoe- 1995, Paris) Muzey, mağaza, malikanə və bu kimi yerlərin interyerinin dizaynı üzərində işləyirdi.
Serebryakova, Tatyana Barisovna (1912–1989, Moskva) Teatr rəssamı. RSFSR-in əməkdar rəssamı.
Serebryakova, Yekaterina Barisovna (1913, Neskuçnoe — 2014, Paris) Rəssam, Zinaida Serebryakova Fondunun qurucu üzvü və fəxri prezidenti (Fransa).

Gənclik illəri

18 yaşı olanda, sağlamlığını bərpa etmək məqsədilə anası ilə birlikdə İtaliyaya gedir. Bir az keçdikdən sonra dayısı Aleksandr Benua da onlara qoşulur. O, bu səyahətləri boyu xanımlar üçün möhtəşəm bədii ekskursiyalar təşkil edirdi. Evə qayıdarkən onlar bəzi muzeyləri ziyarət etmək üçün bilərəkdən Viennadan keçdilər. Peterburqa qayıtdıqda isə Zina (ailəsinin onu çağırdığı kimi) dayısının məsləhətinə qulaq asaraq dövrün məşhur portret rəssamı və akademiki Osip Brazın emalatxanasına getdi. İkona rəssamlığını Serebryakovanı həyəcanlandırmırdı, halbuki Osip Braz bunu çox sevirdi, elə buna görə də sonralar Zinaida təhsilinin bu dövrü ilə bağlı yaxşı heçnə deməmişdir. Ancaq Ermitajda keçirdiyi gündəlik vaxtı o, çox vacib hesab edirdi.

1900-cü ildə qızlar üçün olan gimnaziyanı bitirib Şahzadə Maria Tenişeva tərəfindən qurulan incəsənət məktəbinə daxil oldu. 1901-ci ildə Repin və 1903–1905 arasında portret rəssamı Osip Brazın müəllimliyi altında oxudu. 1902–1903-cü illərini İtaliyada keçirdi və 1905–1906-cı illərdə Parisdəki Akademiya de la Qrand Şomerdə (фр. Académie de la Grande Chaumière) təhsil aldı.

Gənc qızın həyatı, incəsənətdən aldığı zövq ilə bərabər daha güclü bir hiss tərəfindən işıqlanmışdı-sevgi. Ailəsi ilə birlikdə yayı Serebryakovların qonşuluğunda yerləşən Neskuçnoyedə keçirdi. Bibisi oğlu Boris ilə o, uşaqlıqdan tanış idilər, ancaq zamanla onların dostluğu sevgiyə çevrildi. Gənclər qərara gəldilər ki, evlənsinlər, böyükləri də bu qərarlarını dəstəkləyirdi. Ancaq kilsə qohum olduqları üçün evlənmələrinə icazə vermirdi. Ancaq 300 rubl və 2 keşişin etirazından sonra üçüncüyə müraciət etmələri onların arzularını həyata keçirdi. Belə ki,1905-ci ildə ailə qurdular. Onlar bir-birlərinə çox yaraşırdılar. Hər ikisi hündür və yaraşıqlı, sevgi dolu və coşğun idilər. Kənardan baxanlara çox xoşbəxt görünürdülər, bu həqiqətən də belə idi, lakin onların xoşbəxtliyi arzuladıqları qədər uzun çəkmədi.

Toydan qısa müddət sonra yeni ailə quran cütlük Parisə yola çıxdı. Birinci uşağına hamilə ikən Parisdəki Akademiyada (Bu akademiyaya da dayısı Aleksandr Benuanın məsləhətiə qulaq asaraq gedir) oxuyur, öz istedadını inkişaf etdirməyə çalışırdı. Burada olarkən o, Klod Mone və Eduard Manenin, Alfred Sisleyin işləri ilə yaxından tanış olmuş və olduqca bəyənmişdir.Edqar Deqanın işlərinə isə ümumiyyətlə heyran idi. O, bu sevgini bütün həyatı boyu çəkdiyi bir sıra balerina rəsmlərində yansıtmışdır.

İnqilabdan Əvvəlki İllər

Biçin, 1915

Evləndiyi vaxtdan İnqilaba qədərki dövr onun həyatının ən xoşbəxt dövrü idi. Sadə bir həyat sürürdü. Bütün diqqətini ailəsi, uşaqları və rəsmə ayırırdı. Qışda Peterburqda, yayda, havalar isinəndə isə Neskuçnoyedə qalırdılar. Uşaqları ilə gəzməyə çıxanda belə o, mütlıq yanına rəsm çəkmək üçün bir albom alardı.

Gəncliyindən bu yana Zinaida Serebryakova dünyaya olan sevgisini ifadə etmək və gözəlliyini göstərmək üçün səy göstərirdi. Ən köhnə əsərləri, Kəndli qız (1906, Rus Muzeyi) və Çiçəklənən Bağça (1908, şəxsi kolleksiya), gözəllik axtarışından, Rusiya torpağının və xalqının gözəlliklərinin fərqində olmaqdan bəhs edir. Bu əsərlər təbiətin özündə çəkilmiş etüdlərdir. Onları çəkən zaman hələ gənc olmasına baxmayaraq, bu işlərdə onun qeyri-adi istedadı, inamı və cəsarəti gözə çarpırdı.

Bir sənətçi olaraq Serebryakova Sankt-Peterburqda formalaşdı. 1910-cu ildə Rusiya Rəssamlar İttifaqı tərəfindən qurulmuş böyük bir sərgidə nümayiş olunan Bəzənmə Masasında (1909, Tretyakov Qalereyası) əsəri geniş ictimai kütlə tərəfindən tanınmasına səbəb oldu. Avtoportreti Yuyunan qız (1911, Rus Muzeyi), Yelena Lanserenin portreti (1911, xüsusi kolleksiya) və rəssamın anası Yekaterina Lanserenin portreti (1912, Rus Muzeyi) izlədi. Bu əsərlər ustalıq və kompozisiya baxımından artıq yetkin əsərlər sayılır.

"Sənət Dünyası" (Мир Искусства) insənət topluluğuna 1911-ci ildə qoşuldu, lakin populyar mövzulara üstünlük verdiyinə, rəsmlərinin ahəngdarlığına, plastikliyinə və ümumiləşdirilmiş təbiətinə görə qrupun digər üzvlərindən fərqləndi.

1914 – 1917-ci illərdə Zinaida Serebriakova özünün ən yaxşı dövründə idi. Bu illər ərzində o, öz ruhuna və qəlbinə çox yaxın olan mövzularda- rus kəndlisinin həyatı və rus kəndləri mövzusunda silsilə şəkillər çəkdi : Kəndlilər (1914 – 1915, Rus Muzeyi), Yatmış kəndli qız (1917, şəxsi kolleksiya).

Bu əsərlərdən ən əhəmiyyətlisi Zinaida Serebryakovanın monumental sənətkar kimi istedadını üzə çıxaran Kətan Ağartma (1917, Tretyakov Qalereyası) idi. Səma fonunda təsvir olunan kəndli qadınların rəqəmləri aşağı üfüqdə əzəmət və güc qazanır.

1916-cı ildə Aleksandr Benua Moskvadakı Kazan Dəmiryol Stansiyasını bəzəmək tapşırığını alanda ona kömək etmək üçün Yevgeni Lansere, Boris Kustodiyev, Mstislav Dobujinskiy və Zinaida Serebryakovanı dəvət etdi. Serebriakova, Şərq mövzusunu ələ aldı: Hindistan, Yaponiya, Türkiyə və Tayland , alleqorik şəkildə gözəl qadın formasında təsvir olunur . Eyni zamanda klassik mifologiyadan bəhs edən əsərlərə başladı, lakin bunlar yarımçıq qaldı.

İnqilab İlləri

Kart Evi, 1919

1917-ci ildə Oktyabr inqilabının başlanğıcında Serebriakova ailəsinin mülkü olan Neskuçnoyedə idi və birdən bütün həyatı dəyişdi. 1919-cu ildə əri Boris bolşevik həbsxanalarında tif xəstəliyindən öldü.. Tamamilə qazancsız qaldı, dörd övladı və xəstə anası üçün cavabdeh idi. Neskuçnoye'nin bütün ehtiyatları talan edildi, buna görə ailə acından əziyyət çəkdi. Yağlı boya ilə işləmək üçün materiallar çox pul tələb etdiyindən daha ucuz vasitələrlə, kömür və karandaşla işləməyə başladı. Bu dövrlər, onun ən təsirli əsərini- özünün 4 atasız uşağını təsvir etdiyi Kart Evi əsərini işlədiyi dövrlər idi.

Erkən sovet dövrü sənətində məşhur olan futurist üsluba keçmək istəmədi, komissarların portretlərini də çəkmədi, bununla belə, Xarkov Arxeologiya Muzeyində vəzifəsi ekspozisiyaların karandaşla rəsmini çəkməkdən ibarət olan bir iş tapdı. 1920-ci ilin dekabrında Petroqradda babasının mənzilinə köçdü. Oktyabr inqilabından sonra fərdi mənzillərin sakinləri evlərini əlavə sakinlərlə bölüşmək məcburiyyətində qalırdılar, lakin Serebryakovanın bəxti gətirdi — o, Moskva İncəsənət Teatrının sənətçiləri ilə bir mənzildə yerləşdirilmişdi. Beləliklə, Serebriakovanın bu dövrdəki işləri teatr həyatına yönəlmişdir. Həm də bu zaman Serebriakovanın qızı Tatyana balet akademiyasına daxil oldu və Serebryakova Marinskiy Teatrda bir sıra pastellə rəsmlər yaratdı.

Paris

Səhər Yeməyində, 1914

1924-cü ilin payızında Serebryakova böyük ölçülü dekorativ divar rəsmi sifarişi alaraq Parisə getdi. Bu işi bitirdikdən sonra anası və dörd uşağının qaldığı Sovet İttifaqına qayıtmaq niyyətində idi. Ancaq geri dönə bilmədi və kiçik uşaqlarını — Aleksandr və Yekaterinanı 1926 və 1928-ci illərdə Parisə gətirdə bilsə də, iki böyük övladı yevgeniy və Tatyana üçün eyni şeyi edə bilmədi və uzun illər boyu onları bir daha görmədi.

Bundan sonra Zinaida Serebryakova çox səyahət etdi. 1928 və 1930-cu illərdə Afrikaya, Mərakeşə səfər etdi. Afrikanın şimalındakı mənzərələrə heyran qaldı və Atlas dağlarını, eləcə də ərəb qadınları və afrikalıları etnik geyimdə rəsmə yansıttı. Ayrıca Bretan balıqçılarına həsr olunmuş rəsmlər çəkdi. Sonrakı mənzərələrinin və portretlərinin gözə çarpan xüsusiyyəti rəssamın öz şəxsiyyətidir — təbiətdə və ya insanlarda olsun gözəlliyə olan məhəbbəti.

1947-ci ildə, nəhayət Serebryakova Fransa vətəndaşlığı aldı, buna baxmayaraq hələ də Sovet Hökuməti ona Sovet birliyindəki ailəsi ilə əlaqə qurmağa icazə vermirdi. 1960-cı ildə, 36 illik məcburi ayrılıqdan sonra böyük qızı Tatyanaya (Tata), nəhayət, anasını ziyarət etmək icazəsi verildi. Anası qısa müddətliyinə Parisə gedəndə Tatyananın cəmi 12 yaşı var idi, onlar yenidən qovuşduqları zaman isə aradan 36 il keçmiş idi, Tatyana Moskva İncəsənət Teatrında teatr-dekor rəssamı kimi fəaliyyət göstərirdi.

Zinaida Serebryakovanın əsərləri nəhayət Sovet İttifaqında 1966-cı ildə, Moskva, Leninqrad və Kiyevdə sərgiləndi və böyük bəyəni və rəğbət qazandı. Onun albomları milyonlara satıldı və o, Bottiçelli və Renuar ilə müqayisə edildi. Baxmayaraq ki, 200-ə yaxın əsərini Sovet İttifaqında nümayiş etdirmək üçün göndib, işlərinin böyük hissəsi bu gün Fransada qalır.

Zinaida Serebryakova 19 sentyabr 1967-ci ildə 82 yaşında Parisdə vəfat etdi. Parisdə, Sent-Jeneviev-de-Buadaki rus qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.

Yaradıcılığı

Serebryakovanın işlərinin əsas xüsusiyyətləri cizgilərin zərifliyi, plastikliyi, təmkinlilik və aydınlığıdır. Serebryakova bir çox yeni, öndə gedən incəsənət axınlarının yarandığı dövrlərdə rəsmlər çəkirdi, lakin bu axınların heç biri onu cəlb etmədi. Onun işləri ayrı qaldı. Çoxsaylı avtoportret və uşaqlarının portretləri, çılpaq rəsmləri, rus xalqının həyatından çəkdiyi rəsmləri sadəcə gündəlik həyatdan fraqmentlər yox, Serebryakovanın mirası və həyat tərzidirlər.

Zinaida Serebryakovanın bəxtinə 2 həyat yaşamaq yazılmışdı. Bu həyatların birində o, sənətkar bir ailədə doğulmuşdu, xoşbəxt idi, onu çox sevən bir həyat yoldaşı və sevgi ilə böyüyən 4 uşağı var idi. Rus rəssamlığına özünün güzgü qarşısındaki şən, güləriz, həyatdan zövq alan avtoporteti ilə daxil olmuşdu. Onun ikinci həyatında isə, qərib ölkədə, vətənindən uzaqda, gündəlik çörək pulusunu minbir zəhmətlə qazanmağa məcbur olan, sevdiyi yoldaşını itirmiş, uşaqlarından ayrı qalmağa məcbur edilmiş dul bir qadın idi. Onun bu hər iki həyatındaki eniş və yoxuşlar işlərində də öz əskini tapdı. Artıq onun avtoportretlərindəki şən və həyat olu qadının üzərinə həzin bir kədər çökmüşdü.

Qeydlər

O, adətən işlərini З.Серебрякова ilə imzalayırdı.

Ailəsi onu adətən Zika, Zina və Zinuşa kimi çağırırdı.

Seçilmiş Əsərləri

Yuyunan Qız, 1911
Hamam, 1913
Boris Serebryakovun portreti, 1913
Avtoportret, 1911
Budaqdaki almalar, 1910