Zinaida Xabalova
Zinaida Savelyevna Xabalova (əsl adı - Miriam Savelyevna Aşkinazi; 3 mart 1937, Sxinval – 2 noyabr 2016) — Sovet və Rus bəstəkarı, musiqi və ictimai xadim, müəllimi.
| Zinaida Xabalova | |
|---|---|
| Хæбæлаты Савелийы чызг Зинæидæ | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum adı | Miriam Savelyevna Aşkinazi |
| Doğum tarixi | 3 mart 1937 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 2 noyabr 2016 (79 yaşında) |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | bəstəkar |
| Janr | simfonik musiqi |
| Musiqi aləti | fortepiano |
| Mükafatları |
 |
1987-ci ildə əməkdar artist, 1992-ci ildə Şimali Osetiya Respublikasının xalq artisti fəxri adına layiq görülmüşdür. 1976-cı ildən SSRİ Bəstəkarlar İttifaqının üzvüdür.
Ən çox simfoniya yazan dünyanın yeganə qadın bəstəkarı olaraq Qinnesin Rekordlar Kitabının rekordçusudur.[1].
Həyatı
redaktəZinaida Xabalova 3 mart 1937-ci ildə Gürcüstanın Tsxinvali şəhərində osetin-yəhudi ailəsində anadan olub.
Stalinir (hazırkı Tsxinvali) musiqi məktəbində Leninqraddan qonaq müəllim kimi dəvət edilmiş pianoçu E.L.Masinqin tələbəsi olmuşdur. O, kompozisiya üzrə ilk dərslərini tanınmış ictimai xadim və Osetiyanın ilk peşəkar bəstəkarı Boris Aleksandroviç Qalayevdən almışdır.
1958-1963-cü illərdə RSFSR Bəstəkarlar İttifaqında gənc bəstəkarların seminarında Aram Xaçaturyandan kompozisiya, professor Vladimir Feredən fortepiano dərsləri almışdır. Xabalova Eyni zamanda SSRİ Qorki adına Moskva İncəsənət Teatrında pianoçu müəllim kimi çalışmışdır.
Zinaida Xabalova 1963-1967-ci illərdə Orjonikidze adına Musiqi Məktəbində dirijorluq və xor şöbəsində, professor Arkadi Tarasoviç Açeyevin qrupunda təhsil almışdır.
Gənc bəstəkar 1974-cü ildə Vano Saradjaşvili adına Tbilisi Konservatoriyasını bitirmışdır. Burada Zinaida Xabalovada nəzəriyə və bəstəkar fakültəsində, professor A.V.Şaverzaşvilidən kompozisiya üzərində işi öyrənmişdir. Xabalovanın Tbilisi Konservatoriyasında diplom işi - üç aktda "Fatimə" operası və 1 nömrəli "Yeddi Çərkəz" simfoniyası olmuşdur.
Zinaida Xabalova 1976-cı ildə SSRİ Bəstəkarlar İttifaqına üzv qəbul edilib.
1977-1985-ci illərdə VİA "Bonvarnon" kollektivinin bədii rəhbəri kimi çalışmışdır.
Zinaida Xabalova 1984-cü ildə daimi yaşamaq üçün Moskvada məskunlaşmışdır.
2003-2008-ci illərdə Vladiqafqazda təşkil etdiyi "Zinaida Xabalova müəllif mədəniyyət mərkəzi Arfa"ya rəhbərlik etmişdir.[2] Daha sonra Moskvada "Etniklərarası Müəlliflərin Elm və Mədəniyyət Mərkəzi Arfa" "Regional İctimai Təşkilatını təsis etmişdir.[3]
Əsərləri
redaktəZinaida Xabalovanın yaradıcılıq dairəsi çox genişdir. Buraya həm opera, simfoniya, vokal simfonik və ariya əsərləri daxildir.[4]
Operaları
redaktə"Fatimə", K.L.Xetaqurovun eyni adlı şeirə həsr edilib, 1974-cü ildə Aslan Xabalovun librettosu əsasında.
Simfonik əsərləri
redaktə- 3 hissədən ibarət "Yeddi Çərkəz" 1 nömrəli simfoniya, 1974
- 2 -ci simfoniya, 1976
- 3 hissədən ibarət 3 nömrəli simfoniya (G.Orjonikidzeyə həsr olunmuş), 1986
- 4 hissəli 4 nömrəli simfoniya (R. Şchedrinə həsr olunmuş), 1987
- 5 hissə "Kosta Xetaqurov" 4 hissədə, 1989
- 6 nömrəli simfoniya “Mavi. Homo faber "4 hissədə, 1990
- 3 hissədən ibarət 7 nömrəli simfoniya, 1991
- 4 hissədə 8 nömrəli simfoniya (L. Serostanovaya həsr olunmuş), 1992
- 9 nömrəli simfoniya (V. Maya həsr olunmuş) bir hərəkətli, 1993
- 4 hərəkətdə 10 nömrəli simfoniya, 1994
- 11 nömrəli "Uastyrdji" simfoniyası, 1994
- 12 nömrəli "Sadot" simfoniyası, 1994
- 13 nömrəli "Vitasofiya" simfoniyası (Y.İ.Bokana həsr olunmuş), 1994
- 4 hissəli 14 nömrəli "Alanlar" simfoniyası, 1994
- 15 nömrəli "Manas" simfoniyası, 1995
- 16 nömrəli "Xristian (Moskva Qızıl qübbəli)" simfoniyası, 4 hissədən, 1996
- 3 hissədən ibarət 17 nömrəli "Holokost" simfoniyası, 2000
- 18 nömrəli "Sakura" simfoniyası (M. Plisetskayaya həsr olunmuş), 2008
- 19 nömrəli "Stalinirskaya" simfoniyası (B. Qalayevə həsr olunmuş), 2011
Vokal-simfonik əsərləri
redaktə- Tenor üçün soprano, mezzo-soprano, qarışıq xor və simfonik orkestrin L.Serostanova və Valter May tərəfindən yazılmış "Ölümlü qırx birinci" oratoriyası, 1985
Konsertləri
redaktə- Skripka və orkestr üçün konsert (A.İ.Xaçaturyanın xatirəsinə), 3 hissədən ibarət, 1983
- Fortepiano və simfonik orkestr üçün "Dostluq" konsert-şeiri.
Mükafatları
redaktə- Şimali Osetiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi (1989)
- Şimali Osetiya Respublikasının xalq artisti (1992)
- Qırğızıstan Respublikasının Fəxri Fərmanı (14 oktyabr 1995) - Qırğız musiqi sənətinin təbliğindəki xidmətlərinə görə[5]
- "Manas-1000" xatirə qızıl medalı (15 avqust 1995)[6]
- UNESCO Beynəlxalq Mükafatı laureatı (1995) - 15 nömrəli "Manas" simfoniyasına görə
İstinadlar
redaktə- ↑ "«Женщина-композитор попадает в Книгу рекордов Гиннесса» © Газета «Новый Взгляд»»". 2021-11-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-17.
- ↑ Каталог организаций
- ↑ Каталог организаций
- ↑ "Энциклопедия «Достояние Осетии. Имена»". 2016-02-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-27.
- ↑ Указ Президента Кыргызской Республики от 14 октября 1995 года УП №-249 «О награждении Почётной грамотой Кыргызской Республики Хабаловой З.С.»
- ↑ "Распоряжение Президента Кыргызской Республики от 15 августа 1995 года № РП-142 (О награждении медалью)". 2021-08-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-17.