Çılpaq atşabalıdı

Çılpaq atşabalıdı (lat. Aesculus glabra) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin sabunağacıkimilər fəsiləsinin atşabalıdı cinsinə aid bitki növü.

Çılpaq atşabalıdı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Malvids Dəstə: Sabunağacıçiçəklilər Fəsilə: Sabunağacıkimilər Yarımfəsilə: Hippocastanoideae Cins: Atşabalıdı Növ: Çılpaq atşabalıdı
Beynəlxalq elmi adı
Aesculus glabra Willd.
Şəkil axtarışı ITIS   28718 NCBI   322042 EOL   582241

Təbii yayılması

Şimali Amerikanın şərqində meşələrdə yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Mədəni şəraitdə 1809-cu ildən becərilir. Avropa, Orta Asiyanın və Şimali Amerikanın botanika bağlarında yayılmışdır. Hündürlüyü 10 (20) m-ə catan, yarpağı tökülən, dekorativ ağacdır. Çətiri gözəl yarpaqlı və özünəməxsus yumşaq iynəli, çıxıntılı meyvəlidir. Ləçəklərinin sarımtıl, meyvə səthinin kələ-kötür olması ilə fərqlənir. Yarpaqları növbəli və ya qarşı-qarşıya düzülməklə lələkvari, ikiqat lələkvari, üçyarpaqlı və ya sadədir. Əsasən birevlidir. Çiçəkləri xırda, ətirli olub, süpürgə və ya salxımlara toplaşır. Kasa yarpaqları 4-5, erkəkcikləri 8-10, bəzən 6-8, dişiciyi üst, 3 yuvalıdır. 9 yaşından çiçəkləyir. Meyvələri qutucuqdur. Mayın ikinci yarısından iyunun ortasınadək çiçəkləmə müşahidə edilir. Meyvələri sentyabrın ikinci yarısında yetişir. Peyvəndlə çoxalması mümkündür.

Ekologiyası

İşıqsevən mezofit, mezotrofdur. Yavaş böyüyür. Qışa davamlılığı yüksəkdir.

Azərbaycanda yayılması

Respublikamızda mədəni şəraitdə becərilir.

İstifadəsi

Yaşıllaşdırma üçün istifadəsi məsləhət görülür.