Çerkessk

Çerkessk (rus. Черкесск) — Rusiya Federasiyasının Qaraçay-Çerkesiya Respublikasında şəhər.

Çerkessk
Черкесск Черкесск Черкесск
Bayraq Gerb
44°13′20″ şm. e. 42°03′27″ ş. u.
Ölkə	Rusiya
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1825
Sahəsi	69,8 km²
Mərkəzin hündürlüyü	530 m
Saat qurşağı	UTC+03:00
Əhalisi
Əhalisi	123.100 nəf. (1 yanvar 2021)
Rəsmi dili	Abazin dili, Qaraçay-balkar dili, Noqay dili, Kabardin-çərkəz dili, rus dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	+7 8782
Poçt indeksi	369000–369016
Digər
cherkessk09.ru
Çerkessk
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Tarixi Batalpaşa (rus. Баталпашинск), müasir adı Çerkessk olan şəhər Qaraçay-Çərkəz Muxtar vilayətinin inzibati mərkəzidir. (Qaraçay türkləri özlərinə "qaraçaylı" deyirlər).

1787-1791-ci illər Rus-Türk müharibəsi tam şiddəti ilə qızışmaqda idi. Torpaq üzərində qurban gedən şəhidlərlə birlikdə qəsbkarlara da məzar olan İsmayıl qalasının zəbt olunduğu vaxt (1790) Kuban nəhri də qanla ləbələb axırdı. Bir-birini təqib edən Qafqaz müharibələri şəraitində genişlənən rus işğalından yaxa qurtarmaq istəyən Qafqaz xalqlarının yardım tələbiylə Osmanlı dövləti 1789-cu ildə Battal paşa komandanlığı altında Qara dəniz sahillərinə 30 minlik qüvvə çıxarmışdı. Budur, şücaətli Batal paşa Anapadan üzü yuxarı Kuban boyunca hərəkətə keçmişdir. II Yekaterinanın 10-15 il əvvəl Qara dəniz boyunca yerləşdirdiyi kazaklar Kuban sahillərində qafqazlıların qarşısını kəsdilər. Sərəsgər Batal Paşa qan içində üzən bu bəlalı yerlərdən keçərək Kabardaya daxil olmaq, burda üsyana qalxan yerli xalqları toplayıb ordusuna daxil etmək və birlikdə istilaçıları öz torpaqlarından qovub çıxarmaq istədi. Lakin "Yunan projesi" deyə fitnəkar bir plan hazırlayan II Yekaterina Qafqaza böyük qüvvə yeritmişdi. Anapaya geri çəkilən Batal paşa qüvvələri məğlub edilir, paşa özü isə əsir düşür. Bundan az sonra isə Batal paşanın oğlunun da cəbhədə əsir düşdüyünü və Rusiyanın içərilərinə yola salındığını Kutuzovun cəbhədən II Yekaterinaya göndərdiyi 20 yanvar 1791-ci il tarixli relyasiyadan öyrənirik. Bu faktların Yekaterinanın nəzərinə qabarıq şəkildə çatdırılması Batal paşanın Rusiya üçün necə və hansı təhlükəni yaratdığını göstərir.

Batal paşa qəsəbəsi illərdən bəri saxladığı adını da itirir. Müharibə qurtarar-qurtarmaz burada yerləşdirilən kazaklar qəsəbəni kazak stanitsasına çevirirlər və rus dili tələffüzünə uyğun olaraq onu Batalpaşinsk adlandırırlar. 1930-1937-ci illər arası Sulimov şəhəri, 1939-cu ildən Çerkessk (Çərkəz şəhəri) adlanır.

İndi şəhər yaxınlığında "Batal paşa gölləri" adında torpağın əsil adı saxlanılır. Qəhrəmanın adı da həmişə tarıxlərdə sərəsgər Batal paşa kimi anılır.

Mənbə

• Minaxanım Təkləli. Türk kitabı. Unudulan tarix. Dəyişdirilən adlar, Bakı, Nurlar, 2009