Çin–Pakistan münasibətləri
Çin–Pakistan münasibətləri — Çin Xalq Respublikası və Pakistan İslam Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər.
| Çin–Pakistan münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
İki dövlət arasındakı əlaqələrin əsası 1950-ci ildə qoyulmuşdur. Pakistan Çin Respublikası ilə bütün rəsmi diplomatik əlaqələrini kəsən və Çin Xalq Respublikasının müstəqilliyini tanıyan ilk dövlətlərdən biridir. Bu tarixdən etibarən hər iki dövlət bir-birinin yaxın müttəfiqi və strateji tərəfdaşı halına gəlmişdir.[1][2] Çin tərəfi Pakistana xüsusilə iqtisadi və hərbi-texniki sahələrdə yardım etmişdir.[3]
Tərəflər arasında diplomatik əlaqələr 1950-ci ildə, hərbi və hərbi-texniki yardımlaşma 1966-cı ildə, strateji müttəfiqlik 1972-ci ildə, iqtisadi qarşılıqlı əlaqələr isə 1979-cu ildə başlamışdır.[4][5] Çin Pakistanın əsas silah təchizatçısı və üçüncü böyük ticarət tərəfdaşıdır.[6][7] Hazırda hər iki dövlət Pakistanın mülki nüvə sektorunu inkişaf etdirmək məqsədilə razılığa gəlmişdir.[8]
Çinlə yaxın əlaqələr saxlamaq Pakistan hökumətinin xarici siyasətinin əsasını təşkil edir. Bununla birlikdə, 1989-cu ildə Çində baş vermiş Tiananmen meydanı hadisələri ərzində Pakistandan başqa yalnız Kuba Çin dövlətini dəstəkləmişdir. Çin Kəşmir məsələsində Pakistanı, Pakistan isə Sintszyan-Uyğur, Tibet və Tayvan kimi vacib məsələlərdə Çini dəstəkləyir. Tərəflər arasındakı hərbi sahədə əməkdaşlığa döyüş təyyarələri istehsalından idarəolunan raket istehsalına qədər bir çox birgə layihələr daxildir.[9]
Çinlə Pakistan arasındakı iqtisadi münasibətlər yüksək həddə çatmışdır. Pakistanın bir çox infrasturktur obyektlərinə Çin şirkətləri tərəfindən qoyulan investisiyanın miqdarı hər il artır. İki dövlət arasındakı ticari əlaqələri daha yüksək səviyyəyə çatdırmaq məqsədilə azad ticarət barədə müqavilə imzalanmışdır. Pakistan Çinlə digər müsəlman ölkələri arasında bir növ körpü rolu oynayır. Pakistan, həmçinin Çinlə Qərb ölkələri arasında kommunikasiya qovşağı kimi də çıxış edir. Pakistanla Çin arasındakı münasibətlər Pakistanlı səfir tərəfindən "dağlardan hündür", "okeanlardan dərin", "poladdan möhkəm" kimi adlarla təsvir olunmuşdur.[10] Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun məlumatına əsasən Çin istehsalı olan silah və texnikanın təqribən 47%-i Pakistana ixrac olunur.[11]
Hərbi əməkdaşlıq
redaktəÇin və Pakistan arasında güclü hərbi əməkdaşlıq əlaqələri mövcuddur.[12] Bu sahədə olan əməkdaşlıq hər iki region ölkəsi üçün geosiyasi əhəmiyyət daşıyır.
1962-ci ildən etibarən Çin Pakistan Silahlı Qüvvələrinin əsas təchizatçısıdır.[13] Son olaraq, Çin istehsalı Chengdu J-10 döyüş təyyarəsinin Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən satın alınacağı gözlənilir.
İki ölkənin birgə layihəsi olan JF-17 Thunder döyüş təyyarələri və K-8 Karakorum təlim təyyarələri hərbi-texniki əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsi məqsədi daşıyır. İki ordu tərəfindən tez-tez birgə hərbi təlimlər də həyata keçirilir.[14]
19 aprel 2015-ci il tarixində Çin tərəfindən istehsal olunmuş səkkiz ədəd sualtı gəminin Pakistana satışı ilə bağlı 5 milyard ABŞ dolları dəyərində müqavilə imzalanmışdır ki, bu da Çin tarixində silah satışı ilə əlaqədar ən böyük müqavilə hesab olunur.[15]
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ "Pakistani PM hails China as his country's 'best friend'". BBC News. 17 may 2011. 21 September 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ Masood, Salman. "Pakistan President to Visit China, a Valued Ally". New York Times. 13 oktyabr 2008. 2020-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ "China-Pakistan relations". China Daily. 2020-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ "Pakistan cements China ties amid tension with U.S". CNN. 17 may 2011. 2011-07-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ "China, Pakistan joined in bonds of brotherhood". People's Daily. 2020-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ "Pakistan wants China to build it a naval base". Dawn.com. Reuters. 21 may 2011. 14 August 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ "China to Fast-Track Jets for Pakistan". Thecommongood.net. 2013-05-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ "China says Pakistan nuclear deal 'peaceful'". BBC. 17 iyun 2010. 2012-04-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ Dawn.com. "China, Pakistan agree to further increase military cooperation". DAWN.COM. 16 mart 2017. 2020-01-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ "Sweet as can be?". The Economist. 14 may 2011. 2 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ "Trends in international arms transfers, 2013 Siemon T. Wezeman and Pieter D. Wezeman". 2014-03-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-28.
- ↑ Islamic Republic News Agency, IRNA. "Pakistan enjoys strong defense ties with China". Islamic Republic News Agency. 19 iyun 2010. 2012-11-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ Afridi, Jamal; Bajoria, Jayshree. "China-Pakistan Relations". Backgrounder. Council on Foreign Relations. 6 iyul 2010. 2013-09-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ "Al Khalid MBT-2000 / Type 2000 Main Battle Tank". GlobalSecurity.org. 2013-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017.
- ↑ "Xi Jinping's sale of submarines to Pakistan raises risk of Indian Ocean nuclear clash". 2021-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-28.