Çində Nüvə Test Bazası

Çin Nüvə Test Bazası və ya Çin Xalq Qurtuluş Ordusunun 21-ci Eksperimental Təlim Bazası (PLA 63650) ― Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonunun Bayingoleng Monqol Muxtar Prefekturasında, Heshuo bölgəsinin Nairenkeer qəsəbəsində, Lobnor gölününü qərbində yerləşən baza. Strateji güc kosmik sistemlər Birliyinin birbaşa dəstəyi altında araşdırma və sınaq vahididir.

Tarixi təkamül

1950-ci illərdə, atom bombaları və raketlərin inkişafı rəsmi olaraq başlanandan sonra, atom bombaları və raket bazalarının istehsalı da gündəmə gətirildi. Çin Xalq Respublikası Milli Müdafiə Naziri Peng təlimatları "Raket bazalarında, atom bombası sınağı sahəsindəki sahə problemləri" Xilian'a tapşırıldı, o, komandir idi.

Rong Zen, birlikləri düzəltməkdən narahat idi və onları gizlilik üçün əlverişli olan sistemdən çəkmək yaxşı olduğunu düşündü. Raket bazasının inşası əsasən Çen Şizuya tapşırılmışdı və atom bombası poliqonunun yer seçimi əsasən Sovet mütəxəssislərinin rəhbərliyi altında idi. Mərkəzi Hərbi Komissiya nüvə silahı poliqonunun inşasını təyin etdikdən sonra Milli Müdafiə Nazirliyi sahə seçmə komitəsini təşkil etdi.

Üzvlər arasında Çen Şizu, Jiang Ven, Tang Kai, Li Zhaobang, Çang Yong və Sai Feng var idi. Onlar və Abi Andreev və dörd Sovet mütəxəssisi birlikdə yer seçmə planını araşdırdı. Çen Şizuya, komitə üzvləri, Çin Xalq Respublikasının İkinci Maşın Sənayesi Nazirliyindən Guo Yinghui və dörd Sovet mütəxəssisi, atom bombası sınağını araşdırmaq üçün Dunhuangın qərbindəki Gansu bölgəsinə getdilər. 1958-ci ilin ikinci yarısında ardıcıl olaraq Qinghayın qərb hissəsini və Daxili Monqolustanı, Sincanın cənub-şərqi və digər yerləri araşdırdılar. Bir neçə ay davam edən araşdırmalardan sonra Sovet mütəxəssislərinin rəylərinə görə atom bombası sınağı Dunhuangda Gansunun qərbində , nüvə partlayış mərkəzi isə Gansunun şimal-qərbində yerləşdi. Bu seçim, Baş Qərargah rəisi Huang Keçeng tərəfindən rəsmi olaraq təsdiqləndi. Sorğu qrupuna (kod adı Xalq Qurtuluş Ordusu 0673) Zang Zişan rəhbərlik edirdi. O, siyasi komissar Çang Yong və qrup rəhbərinin müavini Şi Guohua ilə Dunhuangın seçilmiş ərazilərində geoloji tədqiqat və xəritələşdirmə, yol və rabitə obyektlərinin inşasını həyata keçirdi.

Eyni zamanda, 1958-ci ildə Çin Xalq Qurtuluş Ordusu Baş qərargah Başçısının müavini Çen Genin tövsiyəsi ilə Nie Rongzhen, Çin Xalq Qurtuluş Ordusunun Üçüncü Korpusunun Baş Qərargah rəisi Zang Yunyunun təyin edilməsinə razı oldu və təsdiq üçün nüvə sınaq bazasının komandiri və Mərkəzi Hərbi Komissiyaya bildirildi. Zang Yunyu, Dunhuang atom bombası poliqonundan məsul idi. 2 oktyabr 1958-ci ildə Dunhuangın atom bombası sınağı sahəsi üçün uyğun olmadığını və qərbə Sincanda Lobnor bölgəsinə köçürülməsi bildirildi. Zang Yunyu dərhal Pekinə qayıtdı və Çen Geng vasitəsilə Nie Rongzenə bildirdi. Bu dövrdə Sovet İttifaqının Orta Maşın Sənayesi Naziri Slavski də Dunhuangın atom bombası sınağı sahəsi qurmaq üçün uyğun olmadığını yazdı və Sincanın Lobnor bölgəsinə köçürülməsini təklif etdi.

24 dekabr 1958-ci ildə Zang Yunyu Dunhuangdan yola çıxmaq üçün bir araşdırma qrupuna rəhbərlik etdi və Yumen Pass yolu ilə qərbə Lobnora getdi. 28 dekabrda Zang Yunyu və komandası Lobnordan 100 kilometr şimal-qərbə gəldi və ilk taxta dirəyi yerə sancdı. Daha sonra bu, Çində ilk atom bombasının özəyi oldu. 1959-cu il fevral ayının əvvəllərində Çen Şiju, Van Yi və Zng Yunyu birlikdə Milli Müdafiə Nazirliyinə nüvə silahı sınaq yeri seçmə hesabatını təqdim etdilər və sınaq sahəsinin Sincan bölgəsinin şimal-qərbindəki Lobnor bölgəsində olmasını təklif etdilər. 13 Mart 1959-cu ildə Milli Müdafiə Nazirliyi bu hesabatı rəsmi olaraq təsdiqlədi və 25 Martda Sincan Hərbi Bölgəsinə 0673 bölməsinin xüsusi mühəndislik tapşırıqlarını yerinə yetirmək üçün Sincanda yerləşəcəyini bildirdi. Nazirliyin hərbi, inzibati, partiya və maddi-texniki işləri Sincan Hərbi Bölgəsinin rəhbərliyi altında olacaqdı. Müvafiq məlumatlar məxfi saxlanılmalı idi.
Komanda 1959-cu ilin martından aprel ayınadək müvəqqəti olaraq Sincan İstehsalat və İnşaat Korpusunun İkinci Kənd Təsərrüfatı Bölməsində tərk edilmiş bir təsərrüfat bölgəsində yerləşdirilmişdir. Bu zaman atış poliqonunun liderləri yalnız Zang Yunyu, Çang Yong və Zang Zhişan idi. Düşərgəni şərqdəki sınaq sahəsindən 250 km, şimaldakı Tianşan və 20 km-dən cənubdakı Bosten gölündən Ushtalanın cənubundakı ərazidə düzəltdilər. Zang Yunyu, Zang Zhişan və Mühəndislik direktoru Su Runhai bu əraziyə "Malan Kəndi" adını verdilər. Qrup yerləşdirildikdən bir müddət sonra, 13 iyun 1959-cu ildə Çin Xalq Qurtuluş Ordusunun Baş Qərargahından bir xəbərdarlıq aldılar: 0673-cü bölmə daxili olaraq bu ərazi "Çin Xalq Qurtuluş Ordusunun 21-ci Təlim Bazası" olaraq adlandırıldı. İyun 1959-cu ildə Çin Xalq Qurtuluş Ordusunun Baş Qərargahı nüvə sınaq bazasının inşasını rəsmi olaraq təsdiqlədi. Baza dərhal bir partiya komitəsi qurdu, Çang Yong birinci katib vəzifəsini icra etdi, Zang Yunyu ikinci katib olaraq Zang Zhişan, Ren Zhongian və Li Tianzhong partiya komitəsinin üzvləri vəzifələrini icra etdilər. Orijinal sorğu qrupu işini bitirdi və dərhal ləğv edildi. Zhang Yunyu bazanın komandiri təyin edildi.
1958 və 1959-cu illərdə qoşunlar bir-birinin ardınca nüvə sınaq bazasına daxil oldular. 1960-cı ildə hərbi ailə üzvləri bazaya daxil oldu. Əhali artdıqca nüvə sınaq bazasının yaşayış sahəsi tədricən məktəblər, xəstəxanalar, dükanlar, auditoriyalar və digər imkanlar olan kiçik bir şəhər meydana gətirdi.
Nüvə sınaq bazası, Çində "iki bomba" nın uğurlu inkişafında böyük rol oynadı. 1964-cü ildə Çində ilk atom bombası Malandan 300 kilometrdən çox məsafədə olan Lobnor uğurla partladıldı. 1975-ci ildə Çin Xalq Qurtuluş Ordusunun 21-ci Təlim Bazası Çin Xalq Qurtuluş Ordusunun 21-ci Təcrübə Təlim Bazası olaraq dəyişdirildi. 1986-cı ildə Beynəlxalq Sülh ilinin yazında Çin rəhbərliyi Çinin uzun illərdir atmosfer nüvə sınaqları keçirmədiyini və bundan sonra da gələcəkdə atmosfer nüvə sınaqları keçirməyəcəyini açıqladı. Həmin il 16 oktyabrda nüvə sınaq bazası Çin materikindəki ilk nüvə sınağının mərkəzində qranit abidə ucaltdı. 1996-cı ildə, Çin Xalq Respublikası "Hərtərəfli Nüvə Sınağının Müqaviləsi" ni imzaladı. O vaxtdan bəri nüvə sınaq bazası əsasən elmi tədqiqat işləri aparır. 2016-cı il tarixindən etibarən 10 akademik, 4 hərbi elm və texnologiya lideri və 20-dən çox milli "863" və "973" plan mütəxəssisi olmaqla 3 milli laboratoriyanın yaradılması planlaşdırılır. Çin 80-dən çox Milli Elm və Texnologiya Müvəffəqiyyəti Mükafatını və Hərbi Elm və Texnologiya Tərəqqi Mükafatlarının 60-dan çox Mükafatlarını qazandı. Malan bazası bir zamanlar Çində yüksək səviyyəli hərbi məhdud bölgə idi və xarici dünya üçün açıq deyildi. 1980-ci illərdə, bazadakı bir çox hərbi obyekt ləğv edildikdən sonra, 300 metr uzunluğunda süni hava hücumundan müdafiə tuneli (üçüncü sıra komanda məntəqəsi) və 29 elmi və texnoloji generalın yaşadığı ümumi bina kimi bəzi mühüm əsərlər qaldı. 10 oktyabr 2012-ci il tarixində Malan bazasında Hərbi Sərgi Parkı layihəsinin inşasına başlandı, ümumi sərmayəsi 6 milyon yuandan çox idi.

Milli müdafiə və hərbi islahatların dərinləşdirilməsində baza Mərkəzi Hərbi Komissiyanın Avadanlıqların İnkişafı Departamentindən Çin Xalq Qurtuluş Ordusu Strateji Dəstək Qüvvələrinin Kosmik Sistem İdarəsinə verildi.