Çingiz Mehdiyev
Çingiz Mehdiyev (1932-1992) — musiqiçi, nağara ustası, Azərbaycanın əməkdar artisti [1].
| Çingiz Mehdiyev | |
|---|---|
| Çingiz Həsənbala oğlu Mehdiyev | |
 Çingiz Mehdiyev qavaldaşda ifa edərkən. | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Vəfat səbəbi | Ürək çatışmazlığı |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | musiqiçi |
Həyatı
redaktəÇingiz Mehdiyev 1932-ci ildə Xalq Təsərrüfatı İnstitutunun dekanı Həsənbala Mehdiyevlə Zəkiyyə Mehdiyevanın ailəsində dünyaya gəlmişdir. Çingiz Mehdiyevin atası 1938-ci ildə həbs olunur və güllələnir. Uşaqlarının və özünün aqibətindən qorxan Zəkiyyə xanım elə həmin ildə Tiflisə köçür. Lakin İkinci Dünya müharibəsi başlayan zaman yenidən Bakıya qayıdır.[2]
Təhsili
redaktəUşaq yaşlarından musiqiyə güclü marağı olan Çingiz Mehdiyevi ana babası Qulam, Üzeyir Hacıbəyovun yanına aparmışdır. Üzeyir Hacibəyov isə onu Bakı Musiqi Məktəbinin violonçel sinfinə götürmüşdür. Lakin bu aləti Çingiz sevməmişdir. Orta məktəbi bitirdikdən sonra anasının istəyi ilə sənədlərini Tibb İnistitutuna vermişsə də, atasının "xalq düşməni" olduğuna görə inistituta qəbul olunmamışdır. Bundan sonra öz istəyi ilə Bakı Musiqi Məktəbinin zərb alətləri sinfinə qəbul oldu. Burada təhsil alarkən Qara Qarayev Çingiz Mehdiyevin çalğısını bəyənərək ona demişdir:[2]
|
Sənin həvəslə və temperamentlə ifan çox xoşuma gəldi. Güclü biləyin var, həvəsin varsa bizim konservatoriyada oxu, yaxşı ifaçı olarsan. | 
|
Çingiz Mehdiyev atasının "xalq düşməni" olmasına görə konservatoriyaya qəbul oluna bilməyəcəyini desə də, Qara Qarayevin təkidi ilə sənədlərini verir və qəbul olur.[3]
Fəaliyyəti
redaktəÇingiz Mehdiyev öz dövrünün çox güclü sənətkarlarından biri olmuşdur. Maestro Niyazi ilə bir orkestrda çıxış edən Çingiz Mehdiyev onunla həm də yaxın dost olmuşdur.
Konservatoriyada Həsən Rzayevin sinfində təhsil alır. Hələ tələbə ikən tələbə-gənclər arasında ümumdünya festivallarının üç dəfə qalibi olmuşdur.
Çingiz Mehdiyev ilk dəfə "Tərəkəmə"ni, "Çəngi"ni, "Vağzalı"nı, "Yallı"nı bir-birinə bağlayıb ahəngdar şəkildə nağaranın ritminə uyğunlaşdırmışdır.[4]
Çingiz Mehdiyev uzun illər filarmoniyanın solisti olub. Həmçinin musiqi dərsi keçən Çingiz Mehdiyevin tələbələrindən biri də öz oğlu olmuşdur. Çingiz Mehdiyevin televiziyanın fondunda "Ekspress", "Dünya xalqlarının ritmləri", "Azərbaycan ritmləri" qorunub saxlanır. Onların bəzilərini oğlu Həsənlə bir yerdə ifa edib yazdırıb. 1990-cı ilin noyabrında ata-balanın ifası Türkiyədə festivalda bütün festival iştirakçılarını heyrətə salmış, heç bir mükafat nəzərdə tutulmayan festivalda təşkilatçılar sonda müsabiqənin medalını təsis edib onu Çingiz və Həsən Mehdiyevlərə vermişdilər.
1989-cu ildə Azərbaycan SSR-in Əməkdar artisti fəxri adı verilmişdir.
1992-ci ilin yanvar ayında filarmoniyada onun 60 illik yubileyi keçirilirdi. Mədəniyyət naziri Polad Bülbüloğlu tərəfindən sənətçiyə ünvanlanan təbrik məktubunda deyilirdi:
|
|
Hörmətli Çingiz, altmış illik yubileyiniz və səhnə fəaliyyətinizin qırx illiyi münasibətilə sizi təbrik edirəm. Yaxşı məlumdur ki, sizin parlaq istedadınız sayəsində nağaranı ilk dəfə solo milli musiqi aləti kimi dünyaya tanıtdınız. Milli musiqimizin tərəqqisi naminə bundan sonra da bacarıq və köməyinizi əsirgəməyəcəyinizə inanıram. Bu işdə sizə uğurlar arzulayıram. |
|
Qavaldaşın ritmik kəşfi
redaktə1978-ci ildə bir gün Çingiz Mehdiyevi Qobustana dəvət edirlər ki, xarici qonaqlar gəlib onlarla görüşsün. Çingiz Mehdiyev də nağarasını da götürüb gedir. Öz xatirələrində bu barədə yazır:[2]
|
|
Tarixi abidələrimizi tapmaqda əvəzsiz xidmətləri olan alim İsaq Cəfərzadə orda mənə Qobustan qayaları ilə bağlı rəvayət danışdı. Danışa-danışa əlindəki daşı qayalıqlara çırpırdı. Gördüm ayrı-ayrı qayadan çıxan səslər maraqlı ritm yardır. Bu danışırdı, mən əlindəki daşı alıb qarşımdakı qaval daşda yavaş-yavaş vurmağa başladım. Bir, iki, üç fərqli ritmlər və ahəng yaranırdı. Özümdən asılı olmayaraq çalmağa qızışmışam, başa çatanda gördüm turistlər hamısı əhatəmizdə söhbəti yarımçıq qalmış İsaq müəllim isə şokda. Qobustan qavaldaşı kompozisiyası belə yarandı. Sonradan Azərbaycan televiziyası həmin ifamı qızıl fond üçün yazdı. |
|
Ölümü
redaktəQarakənd faciəsi zamanı yaxın dostu Tofiq İsmayılovun ölümü Çingiz Mehdiyevə pis təsir etmişdi və ürəyində bəzi problemlər yaranmışdı. Nəticədə 1992-ci ildə ürəy çatışmazlığından vəfat etdi. Onun yolunu davam etdirən oğlu Həsən Mehdiyev də həmin xəstəlikdən 2005-ci ildə vəfat etmişdir.[2]
İstinadlar
redaktə- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-05.
- ↑ 1 2 3 4 Çingiz Mehdiyev – musiqiçi, nağara və qavaldaş ustası
- ↑ "Daha "qavaldaş"da çalmaq istəyən yoxdur - Çingiz Mehdiyevin davamçıları kimlər idi". 2020-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-08.
- ↑ "Azərbaycan xalq rəqs musiqisi". 2019-09-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-08.