İkixallı çöl torağayı

İkixallı çöl torağayı (lat. Melanocorypha bimaculata) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin sərçəkimilər dəstəsinin torağaylar fəsiləsinin çöl torağayı cinsinə aid heyvan növü. Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir.

İkixallı çöl torağayı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Sinif: Quşlar İnfrasinif: Yenidamaqlılar Klad: Neoaves Klad: Passerea Klad: Telluraves Klad: Australaves Klad: Eufalconimorphae Klad: Psittacopasserae Dəstə: Sərçəkimilər Klad: Eupasseres Yarımdəstə: Oxuyan sərçələr İnfradəstə: Passerida Fəsiləüstü: Sylvioidea Fəsilə: Torağaylar Cins: Çöl torağayı Növ: İkixallı çöl torağayı
Beynəlxalq elmi adı
Melanocorypha bimaculata Eduard Menetries, 1832[…]
Şəkil axtarışı ITIS   561037 NCBI   589658

Təsviri

Növə bu adın verilməsinə səbəb, sinəsindəki iki qara ləkənin olmasıdır. Çöl torağayına çox bənzəyir, ondan bir az kiçik, ancağ daha iri dimdikli, qısa quyruqlu və qırmızımtıl rəngdədir. Sinə ləkələri daha kiçik, gözü tünd qara, qaşı dümağ və daha diqqətə çarpandır. Gözdən dimdiyə doğru gedən qara xətt vardır. Uçuşda, alt hissəsi boz-qəhvəyi, qısa geniş qanadları və ağ uclu qısa, amma kənarları ağ olmayan quyruğu görsənir. Quyruq naxışları və qanadları, qərbli qohumlarından ayıran xüsusiyyətləridir. Qanad ucları itidir. Göz və dimdik arasındakı qaralıq və quyruğun qırağındakı ağ xətt çöl torağayında olmur. Boyu 16-18 sm, qanad açıqlığı 37 sm və çəkisi 55 qramdır.

Yayılması

Növlər dünya miqyasında böyük yayılma arealına malikdir. Qərbi Avropadan Türkmənistana qədər yayılmışdır. Azərbaycanda yuvalamada Zuvand yaylasında, Naxçıvan Muxtar Respublikasının isə Arazboyu düzənlik və orta dağlıq zonalarında yayılmışdır. Əsas populyasiyası Culfa rayonunun İlandağ və onun ətrafındakı ərazilərdə (Baş kənd, Orta kənd və Aşağı kənd) tarla və açıq sahələrdə rast gəlinir.

Həyat tərzi

Daha yüksək, kələ-kötür və quraq ərazilərdə olur. Yüksək, yarıcöl, qayalıq bölgə quşudur. Yuvasını yerdə qurur və 3-4 ədəd yumurta qoyur. Böcək və toxumlarla bəslənirlər. Qışda dəstə halıda yaşayırlar. Ümumiyyətlə, immiqrant olan bu növ, qışı Şimal-şərqi Afrika, Orta Şərqdən Pakistan arasında, Hindistanda və Tibetdə keçirir. Qərbi Avropa üçün nadir immiqrant növüdür.

Sayı

Avropada sayı 1,000,000-2,200,000 cüt olduğu qeyd edilir. Sayı olduqca az olmaqla, Azərbaycanda, əsasən Naxçıvan Muxtar Respublikasında 100-500 cüt arasında qiymətləndirilir.

Azalma səbəbləri

Davamsız otarma və ərazlərdə əkin-biçin işləri, maşın-texnikanın hərəkəti səbəb ola bilər.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Yaşayış ərazilərinin Zəngazur Milli Parkı, Ordubad və Zuvand yasaqlığı tərkibində olması faydalıdır. Bern konvensiyasına daxil edilmişdir.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər

Yaşayış ərazilərində otarmanın, otların biçilməsinin, əkin işlərinin və texnikanın hərəkətinin məhdudlaşdırılması faydalı ola bilər.