İlham Tahirov
İlham Tahirov (tam adı: İlham Mikayıl oğlu Tahirov) — Azərbaycan dilçisi, filologiya elmləri doktoru, professor
| İlham Tahirov | |
|---|---|
| İlham Mikayıl oğlu Tahirov | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Miyanku, Masallı rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ→ Azərbaycan |
| Elm sahəsi | dilçilik |
| Elmi dərəcəsi | filologiya elmləri doktoru (2008) |
| Elmi adı | professor (2019) |
| İş yeri | AMEA Dilçilik İnstitutu |
| Təhsili | |
Həyatı
redaktə8 iyun 1963-cü ildə Masallı rayonunun Miyankü kəndində anadan olmuşdur. SSRİ-nin 50 illiyi adına Azərbaycan Pedaqoji Xarici Dillər İnstitutunun (indiki Azərbaycan Dillər Universitetinin) ingilis dili fakültəsinin əyani şöbəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib (1986). Yardımlı rayonunun Hamarkənd kənd orta məktəbində işləmişdir (1986-1990). Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun əyani aspirantı olub (1990-1993). “Azərbaycan dili” ixtisası üzrə namizədlik (1994), “Dil nəzəriyyəsi” ixtisası üzrə doktorluq (2008) dissertasiyası müdafiə etmişdir. Filologiya elmləri doktoru (2008), professordur (2019). Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunda Ümumi dilçilik və dil əlaqələri şöbəsində kiçik elmi işçi, elmi işçi kimi çalışmışdır (1993-1996). AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun elmi katibi (1996-2013), Dilçilik İnstitutunda Qədim dillər və mədəniyyətlər şöbəsinin müdiri (2013--2014), Qədim dillər və mədəniyyətlər şöbəsində (2014-2016) və Hind-Avropa dilləri şöbəsində baş elmi işçi (2016-2019) kimi fəaliyyət göstərmişdir. 2019-cu ildən Dilçilik İnstitutunun Hind-Avropa dilləri şöbəsinin müdiridir.
Elmi fəaliyyəti
redaktəİlham Tahirov ümumi dilçilik, dil nəzəriyyəsi, dillərarası əlaqələr, funksional-semantik sahə, dialekt leksikası, toponimika, dil əlaqələri, qədim dillər və mədəniyyətlərin tədqiqi məsələlərinə həsr olunmuş 7 monoqrafiya və kitabın, 6 proqram, 100-dən çox məqalə və tezisin müəllifidir. Əsərlərində sahə nəzəriyyəsində funksional-semantik sahənin mərkəz-periferiya struktur tipinin müəyyənləşdirilməsi üçün tətbiq edilən diferensial əlamətlərə bir binar cütlüyün əlavə edilməsini təklif etməklə nəzəri fikri zənginləşdirmiş, Azərbaycan dilçiliyində dilin bütün səviyyələrində temporallığın (zaman münasibətlərinin) ifadəsini araşdıraraq, zaman münasibətlərini funksional-semantik sahə kimi təqdim etmiş, leksik və sintaktik temporallıq məsələlərini Azərbaycan dilinin materialı üzrə ilk dəfə olaraq tədqiq etmiş, leksik temporallıq sahəsinin struktur-semantik modelini qurmuş, Azərbaycan dilində dialekt və şivə səviyyəsində alınma sözlərin fonetik, qrammatik təbiətini və leksik-semantik xüsusiyyətlərini araşdırmış, qədim alınma sözlər layını aşkarlamışdır.
İlham Tahirovun elmi rəhbərliyi ilə 16 nəfər fəlsəfə doktoru, 2 nəfər elmlər doktoru dissertasiyası müdafiə etmiş, bir neçə nəfər fəlsəfə doktoru və elmlər doktoru proqramları üzrə dissertasiya işlərini davam etdirirlər.
İlham Tahirov AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu Elmi Şurasının və Dissertasiya Şurasının, AMEA Rəyasət Heyətinin nəzdində Respublika Elmi Tədqiqatların Təşkili və Əlaqələndirilməsi Şurasının Dilçilik üzrə Problem Şurasının (2006-2009), Azərbaycan Respublikası Elmi Tədqiqatların Əlaqələndirilməsi Şurasının Dünya dilləri üzrə Elmi Şurasının, AMEA Rəyasət Heyəti yanında Terminologiya Komissiyasının Orfoqrafiya bölməsinin (2011-2014) üzvüdür.
İlham Tahirov bir sıra monoqrafik tədqiqatların, kitabların elmi redaktoru, rəyçisi, elmlər namizədi və elmlər doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş xeyli dissertasiya işinin rəsmi opponenti olmuşdur.
Əsərləri
redaktə- Temporal leksika. Bakı: "Nurlan" nəşriyyatı, 2008. - 142 s.
- Azərbaycan və ingilis dillərində zaman kateqoriyası. Bakı: "Nurlan" nəşriyyatı, 2007. -324 s.
- Dialekt leksikasında alınma sözlər. Bakı: "Nurlan" nəşriyyatı, 2004. -136 s.
- Azərbaycan dilçiliyi müntəxəbatı, II cild, Bakı: “Abis-Alarko” Çap evi, 2013, -454 s. (şərikli)
- Qədim dillər üzrə biblioqrafiya, Bakı: Elm və təhsil, 2018, -375 s. (kollektiv)
- Azərbaycan Respublikasının ərazi vahidlərinin adları ingilis dilində. Bakı: "Zərdabi Nəşr" MMC, 2022, -248 s.
- İngilis strukturalizmi müstəqil dilçilik məktəbi kimi. Bakı: "Zərdabi Nəşr" MMC, 2023, 168 s.
Pedaqoji fəaliyyəti
redaktəAzərbaycan Respublikası Yardımlı rayonu Hamarkənd orta məktəbində (1986-1990), Xəzər Universitetində (1994-1996), Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetində (1996-1998) Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunda (2014-2016) işləmişdir. 2014-cü ildən-indiyədək Lənkəran Dövlət Universistetində müqayisəli tipologiya, semantik sahə, ingilis dilinin leksikologiyası, üslubiyyatı, filologiyanın müasir problemləri fənlərindən mühazirələr oxuyur, magistrant və doktorantlara rəhbərlik edir.
Tərcüməçilik fəaliyyəti
redaktəİlham Tahirov tərcüməçilik fəaliyyəti ilə də məşğul olur. O, 1996-2000-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Xarici İqtisadi Əlaqələr Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikası Gömrük Komitəsinin, Soros Fondu / Açıq Cəmiyyət İnstitutunun Azərbaycanda həyata keçirdiyi bir sıra layihələrdə tərcüməçi işləmiş, 2007-2010-ci illərdə “Windows Vista” əməliyyat sisteminin və Microsoft Office 2007 proqramlarının Azərbaycan versiyasının hazırlanmasında və tərcümə edilməsində iştirak etmiş, 2005-2007-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi ilə BMT-nin İnkişaf Proqramının (UNDP) Azərbaycandakı nümayəndəliyinin birgə həyata keçirdiyi layihə çərçivəsində «Dilmanc» azərbaycanca-ingiliscə maşın tərcüməsi sistemini hazırlayan işçi qrupun üzvü olmuşdur. İlham Tahirov metodika, hüquq, beynəlxalq hüquq və siyasətin fəlsəfəsinə dair ingilis və rus dillərindən tərcümə etdiyi 6 kitabın müəllifidir. Tərcümə etdiyi kitablar:
- F.A.Hayek. Hüquq, Qanunvericilik və Azadlıq. Bakı, Qanun, 2002.
- I cild (Qaydalar və nizam)(şərikli)
- II cild (Sosial ədalət ilğımı)
- III cild (Azad insanların siyasi qaydaları)
- Mülki hüquq. Universitet tələbələri üçün dərslik, Bakı, Qanun, 1999; İkinci nəşri: 2005
- C. R. Stolberq, E.R. Danielz.Uşaq fəallığına istiqamətlənmiş riyazi və ümumelmi yaradıcı materiallar. (Uşaqlar və ailələr üçün proqram), Bakı, Maarif, 1999. (şərikli)
- Bələdiyyələr haqqında. Bakı, Qanun, 1999. (şərikli)
Mənbə
redaktə- AMEA-nın rəsmi saytında İlham Tahirov haqqında Arxivləşdirilib 2012-04-01 at the Wayback Machine
- Dilçilik İnstitutunun saytında İlham Tahirov haqqında Arxivləşdirilib 2013-03-13 at the Wayback Machine