İmadəddin İsfahani
İmadəddin Məhəmməd ibn Hamid əl-Katib əl-İsfahani (1125-20.6.1201) — İran tarixçisi.[4]
| İmadəddin İsfahani | |
|---|---|
| ərəb. مُحمَّد بن مُحمَّد بن حامد بن أَلُه الأصبهاني | |
| Doğum tarixi | 1125[1][2][…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 20 iyun 1201 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | tarixçi, yazıçı, filoloq, şair |
Həyatı
redaktəİmadəddin İsfahani İsfahan şəhərində anadan olmuşdur. İlk təhsilini Kaşanda almışdır. Daha sonra Bağdadda fiqhi oxudu. 1156-cı ildə Bağdadı İraq Səlcuqlu dövlətinə qarşı bacarıqla müdafiə edən Abbasi xəlifəsi Müktəfini (hökmdarlığı 1136–1160) təbrik etmək üçün yazdığı qəsidəylə vəzir İbn Hübeyrnin sevgisini qazandı. Onun tərəfindən naib olaraq Vasıtə göndərildi. Bu vəzifəsi İbn Hübeyrənin ölümünə (1165) qədər davam etdi.
Bir müddət sonra Zəngilər sülaləsindən Nurəddin Zənginin (hd 1146–1174) katibi olan İmadəddin, onun öz adına tikdirdiyi mədrəsəyə müdərris olaraq göndərildi, amma Nurəddin Zenginin ölümündən sonra vəzifəsindən ayrılmaq məcburiyyətində qaldı. Homsu alan Səlahəddin Əyyubini öymək üçün bir şeir yazdı. Bununla Əyyubinin yaxınlığını qazandı və bütün səfərlərinə qatıldı. Onun ölümünden sonra guşənişin olaraq özünü bütünlüklə çalışmalarına verdi.
İmadəddin İsfahani bir çox tarixi əsərlər qələmə almışdı. Səlcuq sultanlarından Mahmud ilə Məsudun və Xəlifə əl-Müstərşid-Billahın vəziri Ənuşirvan ibn Xalid ibn Məhəmməd əl-Kəşaninin (1138-ci ildə ölmüşdür) xatirələri XI-XII əsr Azərbaycan tarixini tədqiq edənlərin marağını özünə cəlb edir. Bu əsər farsca yazılmış və müəllif tərəfindən Futur zaman əl-sudur və sudur zaman əl-futur ("Vəzirlər dövrününtənəzzülü və tənəzzül dövrünün vəzirləri") adlandırılmışdır. O, Sultan Məlikşahın hakimiyyəti (1072–1092) illərindən Sultan II Toğrulun ölümünə (1134) qədərki dövrü əhatə edir və əsərin orijinalı bizə gəlib çatmamışdır.
İmadəddin İsfahani bu xatirələri ərəbcəyə çevirmiş, onları ilk Səlcuqlulara aid giriş fəsilləri ilə təkmilləşdirmiş, dolğunlaşdırmış və onu iki dəfə ardıcıl davam etdirmişdir: birinci dəfə, əsərin özünün yazılmasından tərcüməsinə (1183) qədərki hadisələri, ikinci dəfə isə İraq səlcuqilərinin son sultanı III Toğrulun ölümünə (1194) qədərki dövrə aid hadisələri qələmə almışdır. İmadəddin İsfahani bu əsərini Nüsrat əl-fatra və usrat əl-fitra ("Yorğunluqda yardım və məxluğun sığınacağı") adlandırmışdır. Bu əsər Paris Milli kitabxanasında saxlanan yeganə əlyazma nüsxəsi ilə məşhurdur və indiyədək çap edilməmişdir.
İstinadlar
redaktə- ↑ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ ‘IMĀD AL-DĪN AL-IṢFAHĀNĪ // Encyclopædia Universalis (fr.). Encyclopædia Britannica, 1968.
- ↑ Ərəbcə Vikipediya. 2003.
- ↑ Donald S. Richards, "Emad al-Din Kateb Esfahani" in Encyclopedia Iranica. "The family of Persian origin into which ʿEmād-al-Dīn Kāteb was born had a tradition of administrative service for the Saljuq dynasty and the caliphate." [1][ölü keçid]