İrəvan Quberniya Ruhani Məclisi

İrəvan Quberniya Ruhani Məclisi — Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin nəzdində İrəvan quberniyasında idarə.

Tarixi

İrəvan Quberniya Ruhani Məclisi 1829-cu ildə yaranmışdı. İrəvan şəhərində Göy məsciddə yerləşirdi. Məclis bir rəis və bir neçə üzvüdən ibarət idi.

İrəvan Quberniya Ruhani Məclisi quberniyanın Aleksandropol, Naxçıvan, Novobayazet, Sürməli, Şərur-Dərələyəz, İrəvan,Eçmiədzin və Ordubad qəzalarının müsəlmanlarına xidmət edirdi. Qəza qazılarını, Şəhər və kənd prixod axundlarını təyin edir, imtahan götürürdü.

İrəvan Quberniya Ruhani Məclisi quberniya ərazisində olan vəqf torpaqlarını idarə edir, icarəyə verirdi.

İrəvan Quberniya Ruhani Məclisi quberniya ərazisində olan məscid, türbə, zaviyyə və digər dini tikiləri inşa və təmir edirdi. Şəhərdə məclisin nəzdindəki məscidlər: Göy məscid, Novruzəlibəy məscidi, Günnüklü məscid, Hüseynəli məscidi, Qala məscidi, Hacıbəyim məscidi, Şəhər məscidi, Zalxan məscidi.

İrəvan Quberniya Ruhani Məclisi quberniyada yaşayan müsəlmanların doğum və vəfat qeydlərini aparırdı.

İrəvan Quberniya Ruhani Məclisi 1918-ci ildə ləğv olunub.

Erməni tarixçisi Tadevos Hakopyan yazır ki, 1923-cü ildə İrəvandakı məscidlərdən və kilsələrədən əlyazmalar toplanaraq Eçmiədzin kilsəsindəki əlyazmalar fonduna təhvil verilmişdir. Məscidlərdə saxlanılan əlyazmalar əsasən ərəb və fars dillərində idilər. Onların böyük əksəriyyəti Quran və müsəlman dininə aid kitablar idilər. Həmçinin əlyazmalar içərisində ərəb və fars qrafikası ilə dünyəvi məzmunlu şeirlər və bədii yaradıcılıq nümunələri olmuşdu. Evlərdə saxlanılan əlyazmalarda tarixə aid qiymətli məlumatlar var idi.

Üzvləri

Molla Məhəmmədbağır Qazızadə İrəvan Quberniya Ruhani Məclisində Abbasqulu Sultanhüseynbəyov, Molla Xəlil Qazızadə, Molla Abdulla Qazızadə, Molla Zeynalabdin Qurbanzadə, Pənah xan Makinski, Kərim bəy Münşiyev, Lütfəli bəy Qazıyev, Hüseyn bəy Məcnunbəyov, İsmayıl bəy Bağırbəyov, Şəfi bəy Mürsəlbəyov, Mehdi bəy Sultanov və digərləri ilə çiyin-çiyinə çalışmışdı.

Mənbə

• Ənvər Çingizoğlu, İrəvan Quberniya Ruhani Məclisi və məşhur din xadimləri, "Soy" elmi-kütləvi dərgi, 2011, № 3, səh.23–32.

Həmçinin bax

• Fazil İrəvani
• Abbasqulu Sultanhüseynbəyov
• Molla Məhəmmədbağır Qazızadə
• Molla Abdulla Qazızadə