Şəbəkə suverenliyi
Şəbəkə suverenliyi, həmçinin rəqəmsal suverenlik və ya kibersuverenlik — internet idarəçiliyində dövlət kimi idarəedici qurumun şəbəkə üzərində sərhədlər yaratmaq və daha sonra bir çox hallarda belə sərhədlərdən kənarda hüquq-mühafizə olaraq nəzarət formasını tətbiq etmək səyi.[1]
Şəbəkə suverenliyi dövlət təhlükəsizliyinə, internet idarəçiliyinə, internetin milli və beynəlxalq şəbəkələrinin istifadəçilərinə təsir göstərir.
Dövlət təhlükəsizliyinə təsiri redaktə
Şəbəkələr dövlətlərin suveren nəzarətini genişləndirmək üçün çətin yerlərdir. Kommunikasiya sahəsi üzrə professor Ellison Kavanaq özünün "İnternet əsrində sosiologiya" kitabında dövlət suverenliyinin şəbəkələr tərəfindən kəskin şəkildə azaldığını iddia etmişdir.[2]
ÜƏMT-nin rolu redaktə
Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının orqanıdır və bütün üzv dövlətlərdə əqli mülkiyyəti qorumaq üçün nəzərdə tutulmuşdur.[3] ÜƏMT məzmuna Patent Əməkdaşlıq Müqaviləsi (PƏM) vasitəsilə müxtəlif şəbəkələri keçməyə icazə verir. PƏM dövlət sərhədləri boyunca məzmun təminatçılarının təhlükəsizliyini təmin etməklə beynəlxalq patentlərə imkan verir.[4] Bu patentlər üzərində öz şəbəkə suverenliyini tətbiq etmək dövlətlərdən asılıdır. Müəllif hüququ və şifrələmə üçün qlobal standartlar hökumətlərin əməkdaşlıq edə biləcəyi üsullardan biri kimi nəzərdən keçirilir.[5] Qlobal standartlarla şəbəkə suverenliyini tətbiq etmək daha asandır, çünki o, əqli mülkiyyətə hörmət yaradır və məzmun yaradıcılarının və provayderlərin hüquqlarını qoruyur.[6] Təklif edilən alternativlərdən biri rəqəmsal imzanın tətbiqi idi. Bu, məzmun provayderləri və hökumətlərin rəqəmsal zərf kimi məzmunu imzalaması ilə şəbəkə suverenliyini qorumaq üçün istifadə edilə bilər.[7]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ Obar, Jonathan; Clement, Andrew. "Internet Surveillance and Boomerang Routing: A Call for Canadian Network Sovereignty". 1 July 2013: 2. doi:10.2139/ssrn.2311792. SSRN 2311792.
- ↑ Cavanagh, Allison. Sociology in the Age of Internet. McGraw-Hill International. 2007-04-01. 41. ISBN 9780335217250.
- ↑ Davis, J.C. "Protecting intellectual property in cyberspace". IEEE Technology and Society Magazine. 17 (2). Summer 1998: 12–25. doi:10.1109/44.682891.
- ↑ "PCT FAQs" (PDF). World Intellectual Property Organization. 25 June 2008 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 March 2014.
- ↑ Reidenberg, Joel R. "Governing Networks and Rule-Making in Cyberspace". Emory Law Journal. 45. 1996: 918.
- ↑ World Intellectual Property Organization. "Building Respect for IP". World Intellectual Property Organization. 20 March 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 March 2014.
- ↑ Reidenberg, Joel R. "Governing Networks and Rule-Making in Cyberspace". Emory Law Journal. 45. 1996: 918.