Rəqəmsal inklüzivlik
Rəqəmsal inklüzivlik — təhsil, sosial xidmətlər, səhiyyə, sosial və ictimaiyyətin iştirakı da daxil olmaqla, sosial və iqtisadi həyatda iştirak etmək üçün informasiya və kommunikasiya texnologiyalarına bərabər çıxışı və istifadəni təmin etmək üçün zəruri fəaliyyətləri əhatə edən anlayış. Rəqəmsal inklüzivliyə münasib qiymətə genişzolaqlı internet xidmətlərinə, internetə qoşulan cihazlara çıxış, rəqəmsal savadlılıq təliminə giriş, keyfiyyətli texniki dəstək, özünü təmin etmək, iştirak və əməkdaşlığa imkan yaratmaq və təşviq etmək üçün nəzərdə tutulmuş proqramlar və onlayn məzmun daxildir. Əlaqədar anlayışlara rəqəmsal uçurum, rəqəmsal istisna və rəqəmsal bərabərsizlik daxildir, lakin rəqəmsal inklüzivlik rəqəmsal uçurumun aradan qaldırılması üçün tələb olunan strategiyalara, siyasətlərə və proqramlara daha çox diqqət yetirir.[1]
Bir çox xidmətlər onlayn rejimə keçdikcə və xüsusilə 2020-ci ildə COVID-19 pandemiyası zamanı ilkin tibbi yardım göstərmək üçün telesəhiyyədən istifadənin artması ilə rəqəmsal inklüzivlik, o cümlədən rəqəmsal savadlılıq və internetə çıxış getdikcə sağlamlığın sosial təyinedicisi kimi qəbul edilir.[2]
Strategiyalar redaktə
2019-cu ildə ədəbiyyatın təhlili göstərmişdir ki, rəqəmsal texnologiyalara və internetə fiziki girişin rəqəmsal inklüzivliyə maneə olmaqda davam etməsinə baxmayaraq, rəqəmsal qabiliyyət və münasibət də potensial maneələrdir. Rəqəmsal inklüzivliyin təkmilləşdirilməsi üçün müəyyən edilmiş əsas strategiyalar sosial dəstək, birbaşa istifadəçi təcrübəsi və birgə öyrənmə dizaynıdır.[3]
Rəqəmsal texnologiyalar təhsil sisteminin bütün səviyyələri ilə əlaqə qurmağın əsas vasitəsinə çevrildiyi üçün təhsil rəqəmsal inkluzivliyin əsas aspektidir və kurrikuluma uğurla qoşulmaq üçün rəqəmsal bacarıq səviyyələrini tələb edir.[4] Bundan əlavə, texnologiyalar, xidmətlər və sistemlər daim dəyişdiyi üçün ömür boyu öyrənmə tələb olunur. Dövlət kitabxanaları və ictimai xidmət təminatçıları kompüterlərə çıxış, internetə giriş, və təcrübə və təlim vasitəsilə rəqəmsal inklüzivliyin dəstəklənməsində əsas rol oynayır.[5] Rəqəmsal inklüzivlik üçün layihələndirmə həm də dünya əhalisinin 10%-i üçün maneə olaraq qalan zəif yazılı savadla kömək edə bilər. UNESCO bu baxımdan savadsız olanlara kömək edə biləcək şəkildə rəqəmsal texnologiyaların layihələndirilməsi üçün təlimat hazırlamışdır.[6]
Ölçülməsi redaktə
Avstraliya Rəqəmsal İnklüzivlik İndeksi (ADII) 2016-cı ildən bəri bütün Avstraliyada rəqəmsal inklüzivliyi izləyən tədqiqat layihəsidir. Bu, sorğu məlumatlarından istifadə edərək rəqəmsal inklüzivliyi üç ölçüdə giriş, əlverişlilik və rəqəmsal qabiliyyət üzrə ölçmək üçün istifadə edir.[7]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ Wilson, Chris K.; Thomas, Julian; Barraket, Jo. "Measuring Digital Inequality in Australia: the Australian Digital Inclusion Index". Journal of Telecommunications and the Digital Economy (ingilis). 7 (2). 2019-06-30: 102–120. doi:10.18080/jtde.v7n2.187. ISSN 2203-1693. 2023-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-01.
- ↑ Sieck, Cynthia J.; Sheon, Amy; Ancker, Jessica S.; Castek, Jill; Callahan, Bill; Siefer, Angela. "Digital inclusion as a social determinant of health". npj Digital Medicine (ingilis). 4 (1). 2021: 52. doi:10.1038/s41746-021-00413-8. ISSN 2398-6352. PMC 7969595 (#bad_pmc). PMID 33731887 (#bad_pmid).
- ↑ Borg, Kim; Boulet, Mark; Smith, Liam; Bragge, Peter. "Digital Inclusion & Health Communication: A Rapid Review of Literature". Health Communication (ingilis). 34 (11). 2019-09-19: 1320–1328. doi:10.1080/10410236.2018.1485077. ISSN 1041-0236. PMID 29889560. 2023-11-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-01.
- ↑ Hatlevik, Ove Edvard; Christophersen, Knut-Andreas. "Digital competence at the beginning of upper secondary school: Identifying factors explaining digital inclusion". Computers & Education (ingilis). 63. 2013-04-01: 240–247. doi:10.1016/j.compedu.2012.11.015. ISSN 0360-1315.
- ↑ Bertot, John Carlo. Building Digitally Inclusive Communities // Proceedings of the 9th International Conference on Theory and Practice of Electronic Governance. New York, NY, USA: Association for Computing Machinery. 2016. 95–102. doi:10.1145/2910019.2910082. ISBN 978-1-4503-3640-6.
- ↑ Vosloo, Steve. "Designing inclusive digital solutions and developing digital skills: guidelines". UNESCO. 2018. 2022-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-15.
- ↑ Thomas, Julian; Barraket, Jo; Parkinson, Sharon; Wilson, Chris K.; Holcombe-James, Indigo; Kennedy, Jenny; Mannell, Kate; Brydon, Abigail. "Measuring Australia's digital divide: the Australian digital inclusion index 2021" (ingilis). RMIT University, Swinburne University and Telstra. 2021-10-15. doi:10.25916/phgw-b725. 2023-11-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-01.