Şahbulaq (Şərur)
Şahbulaq (əvvəlki adı: Cağazur) — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunda kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunun Yaycı kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Cağazur kəndi Şahbulaq kəndi adlandırılmışdır.[1]
| Şahbulaq | |
|---|---|
| 39°39′11″ şm. e. 45°08′46″ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
|
| |
Tarixi redaktə
29 mart 2005-ci ildə Gümüşlü və Şahbulaq kəndləri Aşağı Yaycı kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, Gümüşlü kəndi mərkəz olmaqla, Gümüşlü kənd inzibati ərazi dairəsi yaradılmışdır.[2]
Toponimin mənası redaktə
Son vaxtlar “zur” komponentini izah edə bilməyən bir çox tədqiqatçılar, onu erməni mənşəli komponent hesab edirlər. Lakin indi məlum olur ki, ermənilər türk sözlərini Q. Qeybullayev göstərdiyi kimi xeyli əyib dolaşdırsalar da sözün ilkin şəkli türk mənşəli olduğunu ciddi tədqiqat nəticəsində üzə çıxarır. Cağazil sözü saklara məxsus olan bir sözdür və öz tərkibində həmin əlamətləri mühafizə edib saxlamaqdadır. Toponim - etnotoponimdir və ilkin forması bu şəkildə olmuşdur. Sakasu.
Saka və su komponentləri hər iki formada sak təyinləridir. Bu sözdə iki təyin özünü göstərməkdədir: Onu da demək lazımdır ki, bu söz qədim türk-yazılı; abidələrində də işlədilmişdir. “Gül-tikin” (kiçik mətn) abidəsində belə bir cümlə var: “Ey türk xalqı, bir hissən desə ki, Cuğay meşəli dağının cənubunda deyil, Tan çölündə məskən salaq, (ey) türk xalqı, orada bədxah adam-lar beləcə bir hissəni başdan çıxarmış”.[3] Bu misalda “Cuğay meşəli dağı” ifadəsinin strateji əlamət kimi işlənməsı “Cağazir meşəli ərazisi” ilə üst-üstə düşür. Bu ifadə öz oxşarını bugünkü toponimlərdən “Tuqay meşələri” deyimi ilə də yada salır.
Bu toponimdə maraqlı bir məsələ Cuğay və Saqay (saqyay) adlarının hansının ilkin olması məsələsidir,istər-istəməz etnik əlamət törəmə funksiyasında olmalıdır. Oronim kimi cuğay-saqların düşərgəsi mənasında sonradan əmələ gəlmiş ad olmalıdır. Beləliklə, Cuğayın Saqaydan törəməsinin inandırıcı yolu belədir: Saqayçaqay- çuqay-cuğay. Deməli, Saqyay etnonimi daha qədimdir və Cuğay Saqyaydan törəmişdir. Cağatay ulusu, Cağatay dili (özbək dilinin əsası [4] sak əsilli olmasını bəyan edir.
Sak tayfalarına məxsus “su” komponentinin təyin rolunda möhkəmlənməsi haqqında M. Seyidov və L. Qumilyov mülahizələr yürütmüşlər. M. Seyidov yazır: “Əski mifoloji görüşlərlə səsləşən türkdilli xalqlarda bəzən ulu babanın-əcdadın, igidin atı açıqdan-açığa su ruhundan yaranmışdır. Bu mifoloji inamlar baxımından çox təbiidir. Su, həmin xalqlarda tos-ilkin başlanğıcdır” [5][6]. Müəllif burada Maaday-Qaranın atının su ruhundan yaranmasını [44-45]xatırlayaraq onun Qırat və Düratın əcdadı ilə mifoloji bağlılığını yada salır. Bu məsələ ilə bağlı öz əsərində izah verən L. Qumilyov yazır: “Yer-su (hərfi mənada torpaq-su) dünyəvi toslar (tosəbədi mövcudluq ruhları) sırasına daxildir və yer-su, bitki və s. sahiblərinin kultunda öz analogiyasını tapır”.
Əhalisi redaktə
Əhalisi 534 nəfərdir.(2009 - cu il)[7]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ "Naxçıvan Muxtar Respublikası şəhər və rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-06-29.
- ↑ "Naxçıvan Muxtar Respublikasının bəzi rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin 29 mart 2005-ci il tarixli, 874-IIQ nömrəli Qərarı". e-qanun.az (azərb.). e-qanun.az. 29 mart 2005. 24 iyun 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 iyun 2016.
- ↑ Ə. Şükürlü, Qədim türk yazılı abidələrinin dili.[
- ↑ ASE, X. s. 392
- ↑ M. Seyidov, Qızıl döyüşçünün taleyi, Gənclik, B.- 1984.
- ↑ A İmanov, “Dədə Qorqud” dastanlarında Şərur yer adı, NDU EƏ, “Qeyrət” - 1998, s. 83.
- ↑ Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı-2010. Səh.629
|
Şərur rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
|
Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |