Şahmərdan Yesenov
Şahmərdan Yesenov (qaz. Шахмардан Есенұлы Есенов; 5 avqust 1927, Şiyeli vilayəti[d], Qızılordu vilayəti – 24 avqust 1994, Almatı) — Qazaxıstan alimi və dövlət xadimi, Qazaxıstan SSR Geologiya naziri (1961-1967, 1974-1978), geoloq, Qazaxıstan SSR Elmlər Akademiyasının akademiki (1967), Qazaxıstan SSR Elmlər Akademiyasının prezidenti 1967-1974) Geoloji və Mineralogiya Elmləri Doktoru (1970), Lenin mükafatı laureatı (1966), Qazaxıstan SSR Dövlət Mükafatı laureatı (1972). Sov.İKP Mərkəzi Komitəsinin namizəd üzvü (1971-1976). Qazaxıstanın geologiya elminin və geoloji xidmətinin inkişafına böyük töhfə verdi.[2]
| Şahmərdan Yesenov | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 5 avqust 1927 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 24 avqust 1994 (67 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, geoloq |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | geologiya[1], mineralogiya[1], siyasət[1] |
| Elmi dərəcəsi | |
| yessenovfoundation.org | |
Həyatı
redaktə1944-cü ildə Qızılorda pedaqoji texnikumu bitirmişdir. 1949-cu ildə Qazaxıstan Mədən-Metallurgiya İnstitutunu (indiki — K. İ. Satpayev adına Qazaxıstan Milli Texniki Universiteti[3]) bitirib. Əvvəlcə Cezqazqan kompleks geoloji kəşfiyyat ekspedisiyasında geoloq, sonra Cezqazqan kompleks geoloji kəşfiyyat ekspedisiyasının baş mühəndisi vəzifələrində çalışmışdır.
1953-cü ildə 45 saylı seçki dairəsi üçün Cezqazqan Bölgə Şurasının millət vəkili seçildi. 1955-ci ildə 144 saylı seçki dairəsi üçün Cezqazqan Şəhər Şurasının millət vəkili seçildi.
1959-cu ildə Çulak-Tauski seçki dairəsində 5-ci çağırış Qazaxıstan SSR Ali Sovetinin deputatı seçildi. 1960-cı ildə Ümumittifaq "Bilik" Cəmiyyətinin üzvü seçildi.
1960-cı ildən Qazaxıstan SSR Geologiya nazirinin müavini, 1961-1965-ci illərdə Qazaxıstan SSR Geologiya Naziridir.
1961-ci ildə Çin Kommunist Partiyasının 11-ci qurultayında Qazaxıstan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçildi. 1962-ci ildə Kəşfiyyat İşçiləri Həmkarlar İttifaqı Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçildi. 1963-cü ildə 6. çağırış Qazaxıstan SSR Ali Sovetinin deputatı seçildi. Faydalı qazıntı yataqlarının axtarışı və kəşfiyyatı metodları mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etdi.
1965-ci ildə Qazaxıstan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini təyin edildi, burada Respublikanın ağır sənaye sahələrinə, ölkə üçün ən vacib sənaye sahələrinin xammal bazasının inkişafına rəhbərlik etdi. Elə həmin il Karaqanda Lenin seçki dairəsindən Qazaxıstan SSR Ali Sovetinin deputatı seçildi.
1965-1967-ci illərdə — Qazaxıstan SSR İstehsalat Geoloji Komitəsinin sədri, Qazaxıstan SSR Elmlər Akademiyası Geoloji Elmlər İnstitutunun direktoru. 1966-cı ildə Çin Kommunist Partiyasının 12-ci qurultayında Qazaxıstan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçildi. 1967-ci ildə Qazaxıstan SSR Elmlər Akademiyasının akademiki seçilən Qazaxıstan SSR Ali Sovetinin sədri seçildi.
1967-ci ildə Qazaxıstan SSR Elmlər Akademiyasının prezidenti və eyni zamanda Qazaxıstan SSR Elmlər Akademiyası Geoloji Elmlər İnstitutunun direktoru seçildi (1967-1974). 1970-ci ildə Kustanai seçki dairəsindən 8-ci çağırış Qazaxıstan SSR Ali Sovetinin deputatı seçildi.
1970-ci ildə Moskvada geologiya, metallogeniya və sobaları (Cezqazqan tipi) kimi yataqların axtarışı və kəşfiyyatı metodları üzrə geoloji və mineralogiya elmləri doktoru dərəcəsi üçün dissertasiyasını müdafiə etdi, burada genezisi və sənaye perspektivlərinə dair müddəalar Qazaxıstandakı bu tip yataqların hərtərəfli əsaslandırıldığı. Elə həmin il professor adına layiq görülmüşdür.
1971-ci ildə, 24-cü partiya qurultayında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin üzvlüyünə seçildi. Abay vilayətində Qazaxıstan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir. Elə həmin il 8-ci çağırış Qazaxıstan SSR Ali Sovetinin sədri seçildi.
1972-ci ildə Qazaxıstan SSR-nin elm və texnika sahəsində Dövlət Mükafatları Komitəsinin sədri təyin edildi, Çin Kommunist Partiyasının 13-cü qurultayında Qazaxıstan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçildi. 1974-cü ildə SSRİ Coğrafiya Cəmiyyətinin həqiqi üzvü seçildi.
1974-cü ildən yenidən Qazaxıstan SSR Geologiya Naziri oldu. 1978-ci ildən ölümünə qədər - professor, Qazaxıstan Politexnik İnstitutunun kafedra müdiri (1978-1994).
1975-ci ildə Karaqanda Zavodskoy seçki dairəsindən 9-cu çağırış Qazaxıstan SSR Ali Sovetinin deputatı seçildi. 1976-cı ildə Qazaxıstan SSR Kommunist Partiyasının 14-cü qurultayında CPC Təftiş Komissiyasının üzvü seçildi. 1977-ci ildə Həmkarlar İttifaqlarının XV Qurultayında Kəşfiyyat İşçiləri Həmkarlar İttifaqı Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçildi. 1983-cü ildə Moskva Geoloji Kəşfiyyat İnstitutunun ixtisasartırma fakültəsini bitirmişdir.
1978-ci ildən ölümünə qədər — professor, Qazaxıstan Politexnik İnstitutunun kafedra müdiri (1978-1994).
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 Jesenov, Šachmardan Jesenovič // Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ "Казахстанская правда". Archived from the original on 2007-09-27. İstifadə tarixi: 2021-07-15.
- ↑ // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.