Şair, nə tez qocaldın sən...
Şair, nə tez qocaldın sən… — Azərbaycan SSR xalq şairi Səməd Vurğunun 1956-cı ildə yazıdığı şeir. Bu, şairin son əsərlərindən biridir. S.Vurğunun özünün dediyinə görə, son dövrlər yazdığı ən sevimli şeirlərindəndir.
| Şair, nə tez qocaldın sən... | |
|---|---|
| Janr | şeir |
| Müəllif | Səməd Vurğun |
| Orijinal dili | Azərbaycan |
| Yazılma ili | 1953 |
| Nəşr ili | 1956 |
| Əvvəlki | Belələri də var |
| Sonrakı | Mən tələsmirəm |
Yaranması
redaktəŞeir Səməd Vurğunun ömrünün sonlarında yaxın 1956-cı ildə yazılmış şeirlər silsiləsinin bir hissəsidir ("Mən tələsmirəm …", "Teloqreyka", "Məni xatırla" və s. ilə birlikdə).[1] "Şair, nə tez qocaldın sən?!" şeiri eyni adla, eyni mövzuda iki şeirdir. Lakin onların adı eyni olsa da, şair bu əsərlərdə özü-özünü təkrar etməyib. Hər iki şeirin özünə məxsus yaranma tarixi var. Güclü ov həvəskarı olan Səməd Vurğun Azərbaycanın səfalı yerlərini oba-oba, kənd-kənd gəzirdi. Onun məqsədi özü demişkən, çöllər gözəli ceyranı, cüyürü, turacı məhv etmək deyildi. Ağır yaradıcılıqdan sonra təbiətin seyrinə çıxıb təmiz hava almaq ona mənəvi qida verirdi. Ovun ən gözəl ləzzəti bürkülü şəhər havasından sonra təbiətin seyrinə çıxmaq, yorğun bədənə ruhən dinclik vermək idi.[2] 1944-cü il noyabrın 10-da Qarayazı meşəsinə ova gedən şair Ağstafa stansiyasında qatardan düşən zaman təsadüfən uzaq qohumu Qara Nabat deyilən qadınla rastlaşır. Çoxdan şairi görməyən Nabat arvad həsrətlə onun boynunu qucaqlayıb: "Nə tez qocaldın?" — deyib kövrəlib ağlayır. Bundan bərk təsirlənən Səməd Vurğun elə orda 10 noyabr 1944-cü ildə "Şair, nə tez qocaldın sən?!" şeirini yazır.[2]
Səməd Vurğun bu mövzuya bir də 1953-cü ildə toxunur. Belə ki, həmən ilin dekabr ayında o, dahi şair Nizami Gəncəvinin vəfatının 750 illiyində iştirak etmək üçün Gəncəyə gedir. Onun az vaxt içərisində bu qədər qocalması, saçlarının ağarması keçmiş müəllimə yoldaşı Firuzə xanıma həddindən artıq təsir edir. Onlar 1928–1929-cu illərdə Gəncədəki 7 saylı orta məktəbdə müəllim işləmişdilər. Uzun illərdən sonra saçları ağarmış şairi görən Firuzə xanım ona "şair nə tez qocaldın" deyə müraciət edir. Bundan təsirlənən S.Vurğun "Şair, nə tez qocaldın sən…" adlı daha bir şeir yazır.[2] Sonuncu yazdığı şeir əvvəlki variantdan daha məşhur olur.
Şeir haqda fikirlər
redaktəNəzm əsəri "Sovet çoxmillətli ədəbiyyat tarixi" nəşrinin yazdığına görə, Azərbaycan lirikasında vətəndaşlığın möhkəmlənməsi, sosial-fəlsəfi səslənməsi ilə bağlı olan şeirlərdən biridir. Azərbaycanın xalq yazıçısı Anarın fikrincə, "Şair, sən nə tez qocaldın…" nəqarəti şeirdə "keçən zamana görə kədər və təəssüf hissi ilə nurlu bir inam xalqa, insanlara vətənə olan ehtiyacını qabardır.[3]
1956-cı ildə Səməd Vurğun artıq yataq xəstəsi olanda "Şair, nə tez qocaldın" şeirini Konstantin Simonov rus dilinə tərcümə edib.[4] Ədəbiyyatşünas Fəridə Vəlixanovanın fikrincə, Simonovun tərcüməsi "milli poeziyaya yüksək bədii, yaradıcı yanaşma" nümunəsidir.[5] Bu tərcümə "Literaturnaya qazeta"nın 19 yanvar 1956-cı il tarixli qəzetində (həmçinin "Literaturnaya Azərbaycan" jurnalının 1956-cı il tarixli 5-ci nömrəsində) dərc edilib.[6][7] Vəlixanova yazır ki, bu tərcümədə Səmədin səsi eşidilir, onun əhval-ruhiyyəsi duyulur.
1967-ci ildə rəssam Afis Zeynalov Səməd Vurğunun portretini çəkib. Bu portret həmçinin "Şair, nə tez qocalmısan" kimi də şöhrət tapmışdır.[8]
Ədəbiyyat
redaktə- Вахабзаде Б. Самед Вургун. Б.: Азербайджан. 2000.
- Велиханова Ф. А. Азербайджанская советская поэзия на русском языке. Б.: Язычы. 1982.
- Велиханова Ф. Самед Вургун среди друзей-переводчиков. Б.: Язычы. 1986.
İstinadlar
redaktə- ↑ История советской многонациональной литературы. V. М.: Наука. 1974. 319.
- ↑ 1 2 3 "Səməd Vurğunun eyni mövzuda iki şeiri". 2020-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-09.
- ↑ ru:Анар. "Жить, вечно жить — в бессмертии народа…" // IRS Наследие. № 4 (22). 2006. 16.
- ↑ Вахабзаде, Талыблы, 2000
- ↑ Велиханова Ф., 1982
- ↑ Акимов В. Русские советские писатели-прозаики,. IV. М.: Библиотека. 1966. 395.
- ↑ Бабаян А. М., Теймурова Н. М. Самед Вургун в русской печати: Библиография. Б.: Элм. 1976. 35.
- ↑ Н. Габибов, Д. Новрузова. Изобразительное искусство Азербайджанской ССР. М.: Советский художник. Редактор Г. П. Суздалева. 1978.