Şalva Vardidze
Şalva Vardidze[1] (gürc. შალვა ვარდიძე) — gürcü mənşəli yazıçı və tərcüməçi. O, dini və siyasi fəaliyyətlə də məşğul olmuşdur. İstanbul Gürcü Katolik kilsəsində işlədiyi dövrdə Gürcüstanın müstəqilliyi üçün aparılan mübarizəyə dəstək vermişdir. Gürcü mədəniyyətinin tanınması istiqamətində bir sıra məqalələr yazmış və tərcümələr etmişdir.
| Şalva Vardidze | |
|---|---|
| შალვა ვარდიძე | |
| Doğum tarixi | IX əsrin sonu |
| Doğum yeri | Arali, Gürcüstan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Beyrut, Livan |
| Milliyyəti | gürcü |
| Fəaliyyəti | yazıçı |
| Tanınmış əsəri | Böyük Gürcüstanın hökmdarı |
Həyatı
redaktəŞalva Vardidzenin ailəsi rusların Mesxeti-Cavaxeti bölgəsini ələ keçirməsindən və ərazidə yaşayan gürcüləri oradan sürgün etməsindən sonra Adıgün bölgəsinin Arali kəndinə köç etmiş və Vardidze özü də həmin kənddə anadan olmuşdur. 1885-ci ildə dini təhsil almaq üçün İstanbul şəhərindəki Gürcü Katolik kilsəsinə getmişdir.[2] Təhsilini bitirdikdən sonra Gürcüstana geri qayıtmamışdır.
1911-ci ildə onun tərəfindən İstanbulda Gürcü klubu adlı cəmiyyət qurmuşdur. İstanbulda yaşayan müsəlman gürcülərin də qatıldığı cəmiyyətə, 1914-cü ildə gürcü məktəbi açmaq icazəsi verilmişdir. Məktəbdə təhsil alan şagirdlər üçün "Patara Kartuli Anbani" ("Kiçik Gürcü əlifbası") adlı kitab hazırlandı. Lakin həmin il Birinci Dünya müharibəsinin başlaması nəticəsində Şalva Vardidzenin rəhbərlik etdiyi layihə baş tutmadı.
Şalva Vardidze əsası 1914-cü ildə qurulan və Almaniya tərəfindən dəstəklənən Gürcüstan Müstəqillik Komitəsinin üzvü olmuşdur.[3] Komitənin üzvü kimi 1917-ci ildə Almaniyaya məxsus sualtı gəmi ilə Gürcüstana silah-sursat aparan qrupda fəaliyyət göstərmişdir. Qrupun bir neçə üzvü rus əsgərləri tərəfindən əsir götürüldükdən sonra Şalva Vardidze və yoldaşları İstanbula geri dönmüşdür.[4] Almaniyanın və Osmanlının Birinci Dünya müharibəsində məğlub olması nəticəsində komitənin fəaliyyəti uğursuzluqla nəticələnmişdir. Şalva Vardidze komitədəki fəaliyyətinə görə komitə tərəfindən yaradılan "Kraliça Tamar medalı"na layiq görülmüşdür.
Gürcüstan Demokratik Respublikasının 1921-ci ildə Qızıl Ordu tərəfindən süquta uğradılmasından sonra İstanbulda "Tavisupali Sakartvelo" ("Müstəqil Gürcüstan") adlı qazet fəaliyyətə başlamışdır. Həmin qazetin qurucularından biri də Şalva Vardidze idi. O, doqquz dil bilirdi və gürcü mədəniyyəti haqqında fərqli dillərdə məqalələr yazırdı. İtalyan diplomat Evqenios Daleziosun İstanbul və Mərmərə bölgəsində yaşayan gürcülər haqqında fransız dilində yazdığı kitab, Şalva Vardidze tərəfindən "Kartvelebi Konstantinopolşi" adı ilə gürcü dilinə tərcümə edilmişdir.
İstanbulda siyasi basqılar ilə əlaqədar olaraq 1945-ci Livana köçmüşdür. Beyrut Fransız Universitetində müəllim işləməyə başlamışdır. Livanda yaşadığı dövrdə ərəb dilində gürcü çarı Davidin həyatından bəhs edən "Böyük Gürcüstanın hökmdarı" adlı kitab yazmışdır.
Şalva Vardidze 1950-ci ildə Livanda vəfat etmişdir.[2] Onun şəxsi arxivi şagirdi və qohumu Pol Zazadze tərəfindən İstanbula aparılmış və oradakı Gürcü Katolik kilsəsinə verilmişdir.
İstinadlar
redaktə- ↑ Tamén Salva Vardidzé, Şalva Vardidze, Šalva Vardidzé, Schalva Vardidze, Chalva Vardidzé.
- ↑ 1 2 nplg.gov.ge. "შალვა ვარდიძე" (gürcü). 2018-09-20 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Daushvili & Janelidze 2019, p. 34 "In Istanbul new members [...] and Father Superior of a local Georgian Catholic monastery Shalva Vardidze joined the Committee."
- ↑ Daushvili & Janelidze 2019, p. 50 "The expedition, led by Petre Surguladze and Shalva Vardidze, returned to Istanbul and took back the money and weapons supplied by the German government."
Ədəbiyyat
redaktə- *სტამბოლის ქართული სავანე - შუშანა ფუტკარაძე "st'ambolis kartuli savane - şuşana putk'aradze" (İstanbul Gürcü Manastırı - Şuşana Putkaradze), 2012, Tiflis, ISBN 978-9941-421-61-7.