Əhəməni memarlığı

Əhəməni memarlığı (fars. معماری هخامنشیان‎) — Əhəmənilər imperatorluğunun Persepolis, Susa və Ekbatan kimi ən gözəl şəhərlərinin inşasında özünü büruzə verən memarlıq nümunələrinə aiddir. Əhəməni memarlığı əsasən ibadət üçün məbədlərin, zərdüştilik ibadətgahlarının inşasına və süqut etmiş padşahların şərəfinə ucaldılmış məqbərələrin qurulmasına yönəldilmişdir. Fars-Əhəməni memarlığının özünəməxsus xüsusiyyəti Midiya, Assuriya və Yunan-Asiya memarlığının elementləri ilə eklektik xarakterə malik olmasıdır. Buna baxmayaraq, o dövrlərin memarlığı özünəməxsus fars kimliyini qorumuşdur.

Persepolis xarabalıqları

Ölümsüzlər relyefi

Buğanı dişləyən aslanı təsvir edən relyef

Əhəmənilərin memarlıq irsi Pasarqadda II Kirin məqbərəsi və Persepolis şəhərindəki ən gözəl tikililərdən başlayaraq inanılmaz dərəcədə bənzərsiz memarlıq irsi buraxan yaradıcı rifah dövrü idi. 224–624-cü illərdə ikinci Fars imperiyasının, yəni Sasanilər imperiyasının dövründə Əhəməni memarlığı yenidən canlandı.

Bəlkə də Əhəmənilər dövründən bu günə qədər bizə qalan ən təəccüblü məqam dövlət və mərasim funksiyaları üçün I Dara tərəfindən qurulmuş bir vaxtlar firavan bir şəhər olan Persepolisin xarabalıqlarıdır. Persepolis Əhəmənilərin 4 paytaxtından biri idi. Persepolisə oxşar memarlıq infrastrukturu, eyni zamanda Susa və Ekbatanda da qurulurdu.

II Kirin məzarı

II Kirin qədim dünyanın böyük hissəsini idarə etməsinə baxmayaraq, onun məqbərələri digər qədim padşahların və hökmdarların məqbərələri ilə müqayisədə sadə və təvazökardır. Dizaynın sadəliyi tamaşaçıya güclü təsir göstərir, çünki damın altındakı bir neçə daş və girişinin üstündəki kiçik bir çıxış istisna olmaqla, başqa stilistik yayındırmalar yoxdur və bu qədim dövr üçün unikal bir hadisədir.

Təsviri

II Kirin məqbərəsi

Məzarın 3D animasiya edilmiş modeli

Piramidal quruluşun daş pilləkanlarının ölçüləri

Piramida quruluşu olmayan binanın və damın ölçüləri

II Kir ölümündən sonra paytaxt Pasarqadda, bu məqbərədə dəfn edilib. Məzarın həndəsi forması illər ərzində çox dəyişməyib.

Tikili və ya “balaca ev” adlanan yer, piramida formalı daş pillələrinin üstündə yerləşən, eni 2 metr, hündürlüyü 2 metr və uzunluğu 3 metr olan düzbucaqlı, uzunsov bir kubdur. Tikilinin içərisində təxminən 4 metr dərinliyində kiçik otaq var. II Kirin tabutu bu otaqda yerləşir. Tikilinin damı tikilinin özü ilə eyni uzunluq və enə malikdir. Məzarın ətrafında bir sıra sütunlar var idi, lakin həmin sütunlar bu günə qədər gəlib çatmamışdır. Qədim yunan tarixçisi Arrian, II Kirin həqiqətən tikilinin içərisindəki bir otaqda basdırıldığını demişdir.