Əhəmənilər sülaləsi

Əhəmənilər sülaləsi — (E.ə. 558e.ə. 330)-cu illərdə İranda iqtidarda olmuş xanədan.

Əhəmənilər

Sülalənin yaranması

redaktə

Ənənəyə görə, İran şahlarının ən qədim sülaləsinin banisi Əhəmən adlı bir şəxs olmuş və buna görə də sülalə Əhəmənilər sülaləsi adlanmışdır. Bu sülalə fars tayfa ittifaqına rəhbərlik edirdi. Fars tayfa ittifaqı b.e.ə. VIII əsrdə yaranmışdır. Bu tayfalar əvvəl Aşşurun və Midiyanın tərkibində idilər. B.e.ə. 550-ci ildə II Kir tərəfindən Əhəməni imperiyası yaradıldı. Ekbatan onun paytaxtı oldu. B.e.ə. 530-cu ildə II Kir Massaget hökmdarı Tomris tərəfindən öldürüldü.

Əhəməni hökmdarı II Kir Azərbaycanın cənub torpaqlarını zəbt etdikdən sonra ölkəmizin şimalını da ələ keçirməyə cəhd göstərmiş və bu məqsədlə Massaget hökmdarının dul qadını Tomirisə izdivac təklif etmişdi. Lakin II Kirin hiyləsini başa düşən, Vətən torpağının şərəfini və ölkənin müstəqilliyini uca tutan Tomiris İran hökmdarının təklifini rədd etmiş, Günəş allahına and içərək döyüşə atılmış, özündən qat-qat güclü olan yadelli qoşunlarını e.ə. 530-cu ildə darmadağın etmişdi. "Məğluğedilməz" Kirin özü də bu döyüşdə öldürülmüşdü. Midiya imperiyası, Lidiya, Babilistan kimi qüdrətli dövlətləri aradan qaldıraraq, Parfiya torpaqları da daxil olmaqla, Mərkəzi Asiyadan Misir hüdudlarına qədər çox geniş əraziləri ələ keçirmiş və bütün bu işğallara görə "Böyük Kir" ləqəbi qazanmış II Kir üzərində bu qələbə Azərbaycantürk dövlətçiliyi tarixinin ən şanlı səhifələrindən biridir.

Əhəmənilər xanədanı

redaktə

Əhəmənilər Krallığı Siyahısı (~e.ə. 705–559)

redaktə
şəkil Ad Ailə münasibəti Hökmranlığı Qeydlər
Əhəmənilər Krallığı (~e.ə. 705–559)
Əhəmən ~e.ə. 705 Əhəmənilər Krallığının birinci hökümdarı
Tişpiş Əhəmənin oğlu' ~e.ə. 640
  I Kir Tişpişin oğlu' ~e.ə. 580
  I Kambiz I Kir'in oğlu və II Kir'in atası ~e.ə. 550

Əhəmənilər İmperyası Siyahısı (e.ə. 559–334/327)

redaktə
  Əsas məqalə: Əhəmənilər dövləti
şəkil Ad Ailə münasibəti Hökmranlığı Qeydlər
Əhəmənilər İmperyası (559–334/327 BC)
  II Kir I Kambizin oğlu e.ə. 559–530
  II Kambiz II Kirin oğlu e.ə. 530–522
  Qaumata II Kirin oğlu e.ə. 522
  I Dara Viştaspın oğlu e.ə. 522–486
  I Kserks I Daranın oğlu e.ə. 485–465
  I Kserks I Kserksin oğlu e.ə. 465–424
  II Kserks I Kserksin oğlu e.ə. 424
Soqdian I Kserksin oğlu e.ə. 424–423
  II Dara I Kserksin oğlu e.ə. 424–404
  II Artakserks II Daranın oğlu e.ə. 404–358
  III Artakserks II Artakserksin oğlu e.ə. 358–338
  IV Artakserks Arses III Artakserksin oğlu e.ə. 338–336
  III Dara Arsamın oğlu

Arsam, Ostanın oğlu

Ostan, II Daranın oğlu

e.ə. 336–330
  V Artakserks Ehtimal ki, II Artakserks nəslindəndir e.ə. 330–329

Soyağacı

redaktə
 
 
 
Əhəmən
İran hökmdarı*
705 – 675
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Çişpiş
İran hökmdarı
675 – 640
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ariaramnes
Şahzadə*
 
I Kir
İran hökmdarı
640 – 600
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Arsames
Şahzadə*
 
I Kambiz
İran hökmdarı
600 – 559
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hystaspes
Şahzadə*
 
II Kir
İran hökmdarı
559 – 530/28
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I Dara
İran hökmdarı
522 – 486
 
Atossa
Şahzadə
II Kambiz
İran hökmdarı
530 – 522
 
Smerdis (Bardi)
(Qaumata Şahzadə Bardinin adından hökmranlıq etmişdi*)
522
 
Artystone
Şahzadə
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I Kserks
İran hökmdarı
485 – 465
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I Artakserks
İran hökmdarı
465 – 424
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II Kserks
İran hökmdarı
424
 
Soqdian
İran hökmdarı
424 – 423
 
II Dara
İran hökmdarı
423 – 404
 
Arsites
Şahzadə
 
Parysatis
Şahzadə
 
Bagapaios
Şahzadə
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II Artakserks
İran hökmdarı
404 – 358
 
Amestris
Şahzadə
 
Gənc Kir
Şahzadə
 
Cyrus (IV)
Şahzadə
 
 
 
 
Ostanes
Prince
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
III Artakserks
İran hökmdarı
358 – 338
 
Ocha
Prince
 
Rodrogune
Princess
 
Apama
Şahzadə
 
Sisygambis
Princess
 
Arsames (II)
Prince
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
IV Artakserks Arses
İran hökmdarı
338 – 336
 
Parysatis (II)
Princess
 
 
 
 
 
 
 
 
 
III Dara
İran hökmdarı
336 – 330
 
Oxathres
Prince
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Artaxerxes V
İran hökmdarı
330 – 329
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Stateira II
Şahzadə
 
Böyük İskəndər (III İskəndər)
Makedoniya hökmdarı
329 – 323
 
 
 
 


İstinadlar

redaktə

Həmçinin bax

redaktə

Xarici keçidlər

redaktə