Tərsinə mühəndislik
Tərsinə mühəndislik — deduktiv mülahizə vasitəsilə əvvəllər hazırlanmış cihazın, prosesin, sistemin və ya proqram təminatının bir tapşırığı necə yerinə yetirdiyinin (əgər varsa) başa düşülməyə çalışıldığı proses və ya üsul. Nəzərdən keçirilən sistemdən və istifadə olunan texnologiyalardan asılı olaraq, tərsinə mühəndislik zamanı əldə edilən biliklər köhnəlmiş obyektlərin təyinatının dəyişdirilməsinə, təhlükəsizlik analizinin aparılmasına və ya bir şeyin necə işlədiyini öyrənməyə kömək edə bilər.[1][2][3]
Prosesin həyata keçirildiyi obyektə xas olmasına baxmayaraq, bütün tərsinə mühəndislik prosesləri üç əsas addımdan ibarətdir: məlumatın çıxarılması, modelləşdirmə və nəzərdən keçirmə. Məlumat çıxarma əməliyyat üçün bütün müvafiq məlumatların toplanması təcrübəsidir. Modelləşdirmə, yeni bir obyekt və ya sistemin layihələndirilməsi üçün bələdçi kimi istifadə edilə bilən abstrakt bir modeldə toplanmış məlumatların birləşdirilməsi təcrübəsidir. Nəzərdən keçirmə seçilmiş abstraktın etibarlılığını təmin etmək üçün modelin sınaqdan keçirilməsidir.[1] Tərsinə mühəndislik kompüter mühəndisliyi, maşınqayırma, dizayn, elektron mühəndislik, proqram mühəndisliyi, kimya mühəndisliyi[4] və sistem biologiyası[5] sahələrində tətbiq olunur.
İcmal
redaktəMüxtəlif sahələrdə tərsinə mühəndisliyi yerinə yetirməyin bir çox səbəbi var. Tərsinə mühəndislik öz mənşəyini kommersiya və ya hərbi üstünlük üçün aparatların analizindən alır.[6]:13 Bununla belə, tərsinə mühəndislik prosesi həmişə surətin yaradılması və ya artefaktın hansısa şəkildə dəyişdirilməsi ilə bağlı olmaya bilər.[6]:15
Bəzi hallarda tərsinə mühəndislik prosesinin məqsədi sadəcə olaraq köhnə sistemlərin yenidən sənədləşdirilməsi ola bilər.[6]:15[7] Hətta tərsinə çevrilmiş məhsul rəqibin məhsulu olsa belə, məqsəd onu kopyalamaq deyil, rəqibin analizini aparmaq ola bilər.[8] Tərsinə mühəndislik qarşılıqlı fəaliyyət göstərən məhsullar yaratmaq üçün də istifadə edilə bilər və bəzi dar çərçivədə hazırlanmış ABŞ və Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə baxmayaraq, bu məqsədlə xüsusi tərsinə mühəndislik üsullarından istifadənin qanuniliyi iyirmi ildən artıqdır ki, bütün dünyada məhkəmələrdə qızğın mübahisələrə səbəb olur.[9]
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 "What is Reverse-engineering? How Does It Work". SearchSoftwareQuality (ingilis). 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-27.
- ↑ "Reverse Engineering". ethics.csc.ncsu.edu. 2022-07-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-27.
- ↑ Garcia, Jorge. "Un-building blocks: a model of reverse engineering and applicable heuristics" (PDF). Core.ac.uk. December 2015. 2023-01-29 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-06-04.
- ↑ Thayer, Ken. "How Does Reverse Engineering Work?". globalspec. IEEE Global Spec. 26 February 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 February 2018.
- ↑ Villaverde, Alejandro F.; Banga, Julio R. "Reverse engineering and identification in systems biology: strategies, perspectives and challenges". Journal of the Royal Society Interface. 11 (91). 6 February 2014: 20130505. doi:10.1098/rsif.2013.0505. PMC 3869153. PMID 24307566.
- ↑ 1 2 3 Chikofsky, E.J.; Cross, J.H. II. "Reverse Engineering and Design Recovery: A Taxonomy". IEEE Software. 7 (1). 1990: 13–17. doi:10.1109/52.43044.
- ↑ Nelson, Michael L. "A Survey of Reverse Engineering and Program Comprehension". 2005. doi:10.48550/arXiv.cs/0503068.
- ↑ Vinesh Raja; Kiran J. Fernandes. Reverse Engineering: An Industrial Perspective. Springer Science & Business Media. 2007. səh. 3. ISBN 978-1-84628-856-2.
- ↑ Jonathan Band; Masanobu Katoh. Interfaces on Trial 2.0. MIT Press. 2011. səh. 136. ISBN 978-0-262-29446-1.
Əlavə ədəbiyyat
redaktə- Eilam, Eldad. Reversing: Secrets of Reverse Engineering. Wiley Publishing. 2005. səh. 595. ISBN 978-0-7645-7481-8.
- Elvidge, Julia, "Using Reverse Engineering to Discover Patent Infringement," Chipworks, Sept. 2010. Online: http://www.photonics.com/Article.aspx?AID=44063
- Cipresso, Teodoro. "Software Reverse Engineering Education". SJSU Master's Thesis. 2009. İstifadə tarixi: 2009-08-22.
- Hausi A. Müller and Holger M. Kienle, "A Small Primer on Software Reverse Engineering," Technical Report, University of Victoria, 17 pages, March 2009. Online: http://holgerkienle.wikispaces.com/file/view/MK-UVic-09.pdf
- Heines, Henry, "Determining Infringement by X-Ray Diffraction," Chemical Engineering Process, Jan. 1999 (example of reverse engineering used to detect IP infringement)
- Huang, Andrew. Hacking the Xbox: An Introduction to Reverse Engineering. No Starch Press. 2003. ISBN 978-1-59327-029-2.
- James, Dick. "Reverse Engineering Delivers Product Knowledge; Aids Technology Spread". Electronic Design. Penton Media, Inc. January 19, 2006. İstifadə tarixi: 2009-02-03.
- Messler, Robert. Reverse Engineering: Mechanisms, Structures, Systems & Materials. McGraw Hill. 2013. ISBN 978-0-07-182516-0. (introduction to hardware teardowns, including methodology, goals)
- Raja, Vinesh; Fernandes, Kiran J. Reverse Engineering – An Industrial Perspective. Springer. 2008. səh. 242. ISBN 978-1-84628-855-5.
- Reverse Engineering for Beginners
- Samuelson, Pamela and Scotchmer, Suzanne, "The Law and Economics of Reverse Engineering," 111 Yale L.J. 1575 (2002). Online: http://people.ischool.berkeley.edu/~pam/papers/l&e%20reveng3.pdf
- Schulman, Andrew; Brown, Ralf D.; Maxey, David; Michels, Raymond J.; Kyle, Jim. Undocumented DOS: A programmer's guide to reserved MS-DOS functions and data structures - expanded to include MS-DOS 6, Novell DOS and Windows 3.1 (2). Reading, Massachusetts: Addison Wesley. 1994. 229–241. ISBN 0-201-63287-X. (xviii+856+vi pages, 3.5"-floppy) Errata: [1][2] (NB. On general methodology of reverse engineering, applied to mass-market software: a program for exploring DOS, disassembling DOS.)
- Schulman, Andrew; və b. Undocumented Windows: A Programmer's Guide to Reserved Microsoft Windows API Functions. Addison Wesley. 1992. ISBN 978-0-201-60834-2. (pp. 59–188 on general methodology of reverse engineering, applied to mass-market software: examining Windows executables, disassembling Windows, tools for exploring Windows)
- Schulman, Andrew, "Hiding in Plain Sight: Using Reverse Engineering to Uncover Software Patent Infringement," Intellectual Property Today, Nov. 2010. Online: http://www.iptoday.com/issues/2010/11/hiding-in-plain-sight-using-reverse-engineering-to-uncover-software-patent-infringement.asp
- Schulman, Andrew, "Open to Inspection: Using Reverse Engineering to Uncover Software Prior Art," New Matter (Calif. State Bar IP Section), Summer 2011 (Part 1); Fall 2011 (Part 2). Online: http://www.SoftwareLitigationConsulting.com
- Thumm, Mike. "Talking Tactics" (PDF). IEEE 2007 Custom Integrated Circuits Conference (CICC). IEEE, Inc. 2007. İstifadə tarixi: 2009-02-03.