Əli Əliyev (bioloq)

Əli Əliyev
Əli Əliyev
	Əli Həsən oğlu Əliyev
Doğum tarixi	6 fevral 1938 (86 yaş)
Doğum yeri	Sədərək, Naxçıvan MSSR, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	SSRİ→; Azərbaycan
Elm sahəsi	biologiya
Elmi dərəcəsi	biologiya elmləri doktoru
Elmi adı	professor
İş yerləri	Bakı Dövlət Universitetinin İnsan və heyvan fiziologiyası kafedrasının müdiri
Təhsili	Bakı Dövlət Universiteti;

Əli Əliyev (tam adı: Əli Əliyev Həsən oğlu; 6 fevral 1940, Sədərək, Noraşen rayonu) — bioloq, insan və fiziologiyası sahəsində tanınmış alim, BDU-nun İnsan və heyvan fiziologiya kafedra müdiri. Biologiya elmləri doktoru, professor.

Həyat

1938-ci ildə Naxçıvan MR-nın Sədərək rayonunda Sədərək qəsəbəsində anadan olub.1957-ci ildə orta məktəbi bitirib.1966-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indi ki Bakı Dövlət Universiteti) biologiya fakültəsini 1970-ci ildə isə aspiranturanı bitirmişdir. BDU-nun İnsan və Heyvan fiziologiyası kafedrasında müəllim, baş müəllim(1972–1982) dosent (1982–1983) professor(1993–1997) olmuşdur.1997-ci ildən həmin kafedranın müdiridir. Təkamülün müxtəlif pillələrində intero-elektrorsepetiv qıcıqların şəkər mübadiləsində plastikliyi və formalaşan mexanizimlərinin araşdırılması, epifiziologiyanın əsasını təşkil edir.120-dən çox elmi məqalənin,5 dərs vəsaitinin, o cümlədən orta məktəblərin 9-cu sinif üçün "Biologiya. İnsan və onun sağlamlığı" dərsliyinin (200 şərikli) müəllifidir. 1 patent ixtira edib. "Qapalı şəraitdə yetişdirilən quşların məhsuldarlığının artırması üsulu" mövzusun üzrə ixtirayə görə (01.2007.0031) 12.02.2007-ci ildə AR Standartlaşdırma, metrologiya və Patent üzrə Dövlət agentliyindən almışdır. "Azərbaycan ərazisində miqrasiya edən quşların yaz və payız köç vaxtlarında işıqlanma qanunauyğunluğu" mövzusunda əsərinə görə müəlliflik hüquqi şəhadətnaməsinə 12.04.2007-ci ildə layiq görülmüşdür (04/c-2600–07-qeydiyyat nömrəsi). Keçmiş SSRİ-nin Fizioloqlar Cəmiyyətinin XIV Qurultayının (1983) təşkilində fəal iştirakçı kimi təşəkkür almış, "XXI əsrin tanınmış alimi" Beynəlxalq diplomu ilə təltif olunmuş, "Vektor" Beynəlxalq Elm Mərkəzi Mükafat Komitəsinin qərarı ilə "Azərbaycanın tanınmış alimləri" Befnəlxalq layihəsinin qalibidir, Elmi uğurlarına görə BDU-nun və ATN-nin tərəfindən "Fəxri fərmanlə" mükafatlandırılmışdır (2007-ci il). TƏDQİQAT SAHƏSİ Təkamülün müxtəlif pillələrində bioloji sistemlərin (epifiz-hipotalamo-hipofizar-böyrək üstü vəzi sistemi) intero və eksteroseptiv stimulyasiyasının fiziki-kimyəvi əsaslarının neyroendokrin tənzimində bioritmlərin rolu problemləri tədqiqat sahəsidir

Beynəlxalq Seminar, Simpozium və Konfrans İştirakı

1998, N. Nərimanov adına ATU-nin ETM-nin 35 illik yubileyinə həsr olunınuş "Patoloji proseslər və onların korreksiyası".
1999, Azərbaycan Xalq Sümhuriyyətinin illiyinə həsr olunmuş elmi konfrans. I cild, Bakı, 1998.  İnsanların həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi *problemləri və onun tədrisi üzrə mütəxəssislərin II Respublika elmi-praktik konfransı. Bakı, s.38.
1999, "Hüceyrə biofizikasi", II Respublika elmi-praktik konfransının əsərləri. 27 – 28 dekabr, Bakı.  1999, Azərbaycanın fizioloqlar cəmiyyətinin II qurultayının materialları. 23 – 24 fevral.(rus dilində).
1999, M. Ə. Rəsulzade adına BDU-nun 80 illik yubileyinə həsr olunmuş "Gənc bioloq-1999" Respublika elmi konfransının materialları (21 aprel), Bakı, s. 16–17.
2000, V Neyroendokrinologiya üzrə Ümumrusiya konfransının məruzələr üzrə tezislər. Sankt-Peterburq (rus dilində).  2000, Patofiziologiya üzrə İkinci Ümumrusiya qurultayı. Moskva, 9 – 12 oktyabr (rus dilində).
2000, A. İ. Qarayevin 90 illiyinə həsr olunmuş "Biologiyanın müasir problemləri" mövzusunda elmi konfransın materialları, BDU, s. 35.
2000, II Tibb elmləri Rusiya Akademiyasının Respublika konqressi. s. 12(rus dilində).
2001, 7th ICMA International convergence on Mechanisms of anticoncerogensisi, 23–27 September.
2001, Əməkdar elm xadimi M. Musayevin anadan olmasının 80 illiyinə həsr olunmuş "XX əsrın sonunda heyvanlar aləminin öyrənilməsi və qorunması" mövzusunda elmi konfransın materialları, BDU.
2001, "Biologiyanın müasir problemləri" mövzusunda elmi konfransın materialları, 15 – 16 may, BDU.
2001, "XX əsrin sonunda heyvanlar aləminin öyrənilməsi və qorunması" mövzusunda elmi konfransın materialları, BDU.
2001, P. Pavlov adına Fiziologiya cəmiyyətinin XVII qurultayı. 25 – 28 sentyabr. Qazan, s.297 (rus dilində).
2002, "Müqayisəli fiziologiya və biokimyanın müasir problemləri". Akademik A. İ. Qarayevin 80 illiyinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları, BDU.
2002, XIV Ulusal bioloji konqresi 4–7 eylul, Malatya, özetler, s. 56.
2002, Akademik H. Ə. Əliyevin 95 illiyinə həsr olunmuş elmi-praktik konfrans, Bakı
2002, M. A. Axundovun 100 illik yubileyinə həsr olunuş "Eksperimental biologiyanın inkisaf perspektivləri" mövzusunda elmi konfransın materialları.
2002, Aspirantların konfransı (AMEA), Bakı.
2002, Akademik S. K. Tağıyevin 80 illiyinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları, BDU.
2002, Akademik H. Ə. Əliyevin 95 illiyinə həsr olunmuş "Həsən Əliyev və Azərbaycanda ətraf mühitin davamlı inkisafının problemləri" mövzusunda elmi-praktik konfrans, Bakı, dekabr.
2003, Patofiziologiya və neyroendokrinologiya üzrə Koqress. Konqress po patofizioloqii i neyrogndokrinoloqii, Sankt-Peterburq (rus dilində).
2003, Aspirant və gənc tədqiqatçıların Azərbaycan Respublikasının Prezidenti H. Əliyevin 80 illik yubileyinə həsr olunmuş ümumrespublika elmi konfransı, Bakı
2003, BDU-nun Biokimya kafedrasının 30 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi-praktik konfrans, Bakı, s.132.
2003, Azərbaycan zooloqların I qurultayı. Bakı (rus dilində).  Neyroendokrinologiya. Beynəlxalq iştirakı ilə Ümumrusiya konfransı.23 – 25 sentyabr, *2003 (rus dilində).
2004, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti H. Ə. Əliyevin 80 illik yubileyinə həsr olunmuş konfrans.
2004, "Biologiyanın inkişaf və müasirlik" mövzusunda Respublika konfransının materialları. BDU-.
2004, V. Axundov adına ET Tibbi profilaktika instit. Son 10 illik elmi-təcrübi fəaliyyət yekunlarına nəşr olunmuş elmi konfransının məcmuəsi. "Nasir" nəşriyyat. Bakı.
2004, İranian Saurnd of pharina centical Research, v.3. Supplement, May.
2005, "Eksperimental biologiya və müasirlik" mövzusunda elmi konfransının materialı, Bakı: BDU nəşriyyatı.
2005, "Neyroendokrinologiya-2005". VII Ümumrusiya konfransının məruzələr tezisləri. Sankt-Peterburq, Aqraf, s.11–12 (rus dilində).
2005, Proceeding of the Eight Baku International Congress, "Energy Ecology, Economy" in association with UNESCO and Urmia University Iran, Baku.
2005, MDB ölkələri fizioloqların I qurultayının elmi əsərləri. Soçi-Moskva. Səhiyyə-Sağlamlıq, cild I. (rus dilində).
2006, Prof. M. Mustafayevin 100 illiyinə həsr olunmuş Respublika elmi-praktiki konfransının materialları, Bakı, 28 – 29 aprel.
2006, "Biologiyanın elmi nailiyyətləri" mövzusunda respublika elmi konfransının materialları, Bakı, 28 – 29 aprel.
2006, "Adaptasiya və biomüxtəlifliyin müasir problemləri". Beynəlxalq elmi kofransın əsərləri. 24 – 27 oktyabr, Mahaçqala (rus dilində).
2007, "Müqayisəli fiziologiya və biokimyanın müasir problemləri". Ə. İ. Qarayev adına fiziologiya institunun və azərbaycan fizioloqlar cəmiyyətinin əsərləri. c. XX. IV. Bakı (rus dilində).
2007, The 7th National Congress on Physical Education and Sport Science. The University of Tabriz. 6–8 march.
2006, "Tətbiqi biologiyanın problemləri" mövzusunda respublika elmi konfransının materialları, Bakı, (27 – 28 aprel).
2007, Neyroelm təbabət və psixologiya üçün. III Beynəlxalq Konqress. Sudak. Krım. Ukrayna. 12 – 20 iyun (rus dilində).
2007, "Təbiətşünaslıq və humanizm". Müasir aləm, insan və təbiət. Elmi əsərlər toplusu. Tomsk, c.4, № 3 (rus dilində).
2007, "Ekologiya: təbiət və cəmiyyət problemləri" mövzusunda akademik H. Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi konfrans. Bakı.
2008, Biologiyanın müasir problemləri. Azərbaycan xalqının böyük oğlu, ulu öndər H. Ə. Əliyevin anadan olmasının 85-ci ildönümünə həsr olunmuş Respublika Elmi konfransının materialları, 25 – 26 aprel, BDU.
2008, Təhsil üzrə Federal Agentliyi. Dağıstan Dövlət Universiteti. Rusiya elmlər Akademiyasının Dağıstan filialı. 30 – 31 oktyabr 2008-ci il. Beynəlxalq elmi konfrans: "Adaptasiyanın molekulyar mexanizmləri". Mahaçqala (rus dilində).
2008, MDB ölkələrinin fizioloqların II qurultayının əsərlər toplusu. Kişinyov, Moldova. 29 – 31 oktyabr. Moskva-Kişinyov. Təbabət-Sağlamlıq. (rus dilində).

Kitabları

Ə. H. Əliyev, H. İ. Cəfərov, S. A. Məhərrəmov. "Həzmin fiziologiyası". Bakı. İrşad. 1996, 167 s.  Ə. H. Əliyev, F. İ. Cəfərov, Ə. N. Fərəcov. Biologiya "İnsan" ÜTM IX sinifi üçün dərslik. Çaşıoğlu. Bakı. 2000, 2001, 2004, 240 s.
Ə. H. Əliyev, "İnsan". Dərslik. Bakı, 2005–2006, 167 s.
A. Q. Aliev, F. N. Djafarov, A. N. Faradjev. Биология. Человек. IX klassa. 2006, 157 s.
Ə. H. Əliyev, Ş. A. Məhərrəmov, F. Ə. Əliyeva. "İnsan anatomiyası" fənnindən dərs vəsaiti. Bakı, 2007, 311 s.
Ə. H. Əliyev, F. Ə. Əliyeva, V. M. Mədətova. "İnsan və heyvan fiziologiyası" dərsliyi. Bakı, 2007, BDU-nun nəşriyyatında çap olunub, I hissə, 413 s.
Ə. H. Əliyev, F. Ə. Əliyeva, V. M. Mədətova. İnsan və heyvan fiziologiyası. Bakı Dövlət Universiteti nəşr., 2008. Dərslik, II hissə, 599 s.
Ə. H. Əliyev, F. Ə. Əliyeva, V. M. Mədətova. "İnsan və heyvan fiziologiyası"ndan praktikum. BDU nəşr. Dərslik, 2008, 295 s.

Seçilmiş əsərləri

2003, A. H. Aliyev, R. İ. Khalilov, N. K. Neymanzade, U. T. Mikailova, F. A. Aliyeva A. V. Aliyev. The role of the Changes in the State of Barın for Regulation of some Lipid and Carbohydrate Metabolin Processes. Creatine Rınaze and Brain Energy Metabolizm, T. Kekelidze and D. Holtzman (Eds.) IOS Press, v.342, p. 183–190.
2004, A. M. Musayev, Ə. H. Əliyev. Ontogenezdə şərtsiz reflekslərin sirkad ritmlərlə idarə edilməsi: Sutkalıq sterotip davranış tipləri və yumurtalama saatlarının dəyişdirilməsi. BDU Xəbərləri. Təbiət elmləri seriyası, № 4,
2004, Ə. H. Əliyev, S. İ. Məmmədova, V. M. Mədətova. İntaktlı və enukleirləşdirilmiş heyvanların bəzi toxumalarında trombin zamanının dəyişilməsi dinamikası. Russiyanın Fiziologiya İ. M. Seçenova adına jurnalı. Sankt-Peterburq, t.90, № 8, (rus dilində).  2004, A. M. Musayev, Ə. H. Əliyev, E. H. Sultanov. Qazkimlər dəstəsi. Azərbaycan heyanlar aləmi. III tom. Onurğalılar. Bakı-Elm, səh.270–280.
2004, A. M. Musayev, Ə. H. Əliyev, E. H. Sultanov. Qazkimlər dəstəsi. Azərbaycan heyanlar aləmi. III tom. Onurğalılar. Bakı-Elm, səh.296–305.  2004, Ə. H. Əliyev. Biologiya fənni üzrə Təhsil standartlar. Bakı.
2004, A. M. Musayev, Ə. H. Əliyev. Hind toyuğu. Azərbaycan heyanlar aləmi. III tom. Onurğalılar. Bakı-Elm, səh.213–219.
2005, Ə. H. Əliyev, S. I. Mamedova, V. M. Madatova, E. B. İsayeva Change of parametre sof II phase of the mechanism of curtailing of blood and level of sugare in some tissues puberty rats after physical loading and an irradiation. Proceeding of the Enigth Baku International Congress, "Energy Ecology, Economy" in association with UNESCO and Urmiya University Iran, Baku, p. 193–196.
2005, Ə. H. Əliyev, S. İ. Məmmədova, V. M. Mədətova. Eyni zamanda epifizektomiyaya və enukleirləşməyə məruz qalmış heyvanların bəzi toxumalarının trombon zamanının dəyişilməsinə nüfuz etmiş radiasiyanın bioloji təsirinin mexanizmləri barəsində. MDV ölkələrinin fizioloqların I qurultayının elmi əsərəlri. Soçi, Moskva. Təbabət-Sağlamlıq, cild I (rus dilində).
2005, Ə. H. Əliyev, R. R. Qoyumov, T. M. Ağayev. Böyük siçovulların baş beyin və hipotalamusun müxtəlif sahələrində alaninaminotransferazanın mitoxondrial formasının ümumi fəallığına arqon lazer şüalarının təsiri. "Sağlamlıq" jurnalı, Bakı, № 1, s.87–93 (rus dilində).
2005, Ə. H. Əliyev, N. T. Məmmədov, T. M. Ağayev. Baş beynin müxtəlif strukturlarının tənzimlənməsində epifizin mümkün iştirakı. "Sağlamlıq" jurnalı, Bakı, № 1, s.75–78 (rus dilində).
2006, Ə. H. Əliyev, Tərəhpur, Ə. Salami, S. Nazimi, A. Qaziyev, Mahmudi. Peşəkar idmançıların gövdə izometrik qüvvəsinin artmasına, kürək əzələlərinin möhkəmləndirilməsinə bioloji hərəkətlərin təsiri. "Fiziologiyanın, biokimyanın əsasları" Azərbaycan fizioloqlar cəmiyyəti, Bakı, c.24, s.11–18 (rus dilində).
2006, Ə. H. Əliyev. "İnsan və heyvan fiziologiyası", "Mərkəz sinir sistemi" və "İnsan antomiyası" fənnləri üzrə bakalavr hazırlığı üçün proqramlar toplusu TE-050000 — Biologiya istiqaməti üzrə. Bakı.  2007, Audio-video-vizion-disk. ÜTM-nin IX-sinif. Biologiya "İnsan". Bakı, Çahıoğlu.
2007, Ə. H. Əliyev, V. M. Mədətova. "İnsan və heyvan fiziologiyası" Magistr hazırlığı üçün ixtisasında tədris olunan ixtisas fənlərinin proqramı (12 ixtisas üzrə). Bakı, BDU-nun nəşriyyatı, 60 s.
2007, Ə. H. Əliyev, V. M. Mədətova, Ş. Ə. Məhərrəmov, S. Ş. İbrahimova "İnsan və heyvan fiziologiyası" Magistr hazırlığı üçün ixtisasında tədris olunan ixtisas fənlərinin proqramı. Bakı, BDU-nun nəşriyyatı, 62 s. (рус дилиндя).
2007, Ə. H. Əliyev, V. M. Mədətova, Ş. Ə. Məhərrəmov, S. Ş. İbrahimova "İnsan və heyvan fiziologiyası". Бакалавр hazırlığı üçün ixtisasında tədris olunan ixtisas fənlərinin proqramı. Bakı, BDU-nun nəşriyyatı, 62 s. TE-050000 — Biologiya istiqaməti üzrə. Bakı. 2008, 44 с. (rus dilində).
2007, Ə. H. Əliyev E. B. İsayeva. "Rentgen şüalanmasından sonra siçovulların müxtəlif toxumalarında qlikemik reaksiyaların fiziki yükün təsiri". "Fiziologiyanın biokimyanın əsasları" Azərbaycan fizioloqlar cəmiyyəti, Bakı, t.25, s.32–37
2007, A. H. Aliyev, Ahmad Salaami, Nader Farahpour Effect of Biomechanical Movements on spinal stabilization and enhancement of trunk isometric forces (Flexor and extensor) in professional athletes. "Sağlamlıq" Elmi-praktik jurnal, Bakı, səh. 115–122.
2007, Ə. H. Əliyev, M. B. Qasımzadə. Postnatal ontogenezdə heyvanların MSS-in müxtəlif vəziyyətlərində qlikemik sirkad ritminin tənzimində ozon qazının və qanda şəkər yükünün rolu. "Təbiətşünaslıq və humanizm. Müasir dünya, təbiət və insan. Elmi əsərlər toplusu. Tomsk, c.4, № 3. (rus dilində).
2007, Ə. H. Əliyev, A. Salaami, F. Nazem, A. G. Qaziyev, N. Farahpur, M. Mahmudi. Effect of Biomcchanical movements of spiral stabilization and enhancement of trunk isometric forces (flexor and extensor) in professional at hethes. Akademiyası A. İ. Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun və Azərbaycan Fizioloqlar cəmiyyətinin elmi əsərlərinin külliyatı. Fiziologiya və biokimyanın problemləri. T. XX. IV. Baku.
2008, Ə. H. Əliyev, F. Ə. Əliyeva, M. B. Qasım-zadə. Postnatal ontogenezdə eşitmə-müvazinət üzvü çıxarılmış 12 aylıq heyvanlarda şəkər yükü və ozon qazının qlikemik reaksiyaların sirkad ritminin tənzimində rolu. Bakı Universitetinin xəbərləri. I hissə, səh.71–76.
2008, A. Arəstə, Ə. H. Əliyev, S. K. Xameinei. Zəfəran şirəsinin heyvanların qanında şəkərin, insulinin və xolesterinin səviyyəsinin dəyişməsinə təsiri. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası A. İ. Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun və Azərbaycan Fizioloqlar cəmiyyətinin elmi əsərlərinin külliyatı. Fiziologiya və biokimyanın problemləri. XXVI cild, Bakı, səh.37–40.
2008, Ə. H. Əliyev, Mohəmməd Həsən Ağabalaei Beqai Bağır. Dəniz səviyyəsindən 4000 m və 1200 m hündürlük şəraitinin kişilərdən ibarət atlet və qüvvət idmancılarının ürək və əzələ fəaliyyətinə təsiri. AMEA-sı A. İ. Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun və Azərbaycan Fizioloqlar cəmiyyətinin elmi əsərlərinin külliyatı. Fiziologiya və biokimyanın problemləri. XXVI cild, Bakı, səh.69–75.
2008, Fərhadi Nasir, Ə. H. Əliyev. Postnatal ontogenezdə hipoksiyaya məruz qalmış 30 günlük dövşan balalarında epifizektomiyadan sonra qanda şəkərin miqdarının təyini. AMEA-sı A. İ. Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun və Azərbaycan Fizioloqlar cəmiyyətinin elmi əsərlərinin külliyatı. Fiziologiya və biokimyanın problemləri. XXVI cild, Bakı, səh.76–78.
2008, G. Y. Məmmədova, Ə. H. Əliyev, A. M. Musayev. Postnatal ontogenezin erkən mərhələsində ətraf mühit faktorlarının 2 gecə və 2 gündüz ritmində saxlanmış yapon bildirçinlərdə qlikemik reaksiyaların sirkad ritmin tənzimində rolu. AMEA-sı A. İ. Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun və Azərbaycan Fizioloqlar cəmiyyətinin elmi əsərlərinin külliyatı. Fiziologiya və biokimyanın problemləri. XXVI cild, Bakı-səh.135–138.
2008, V. M. Madatova, Ə. H. Əliyev, R. S. Hüseyn. Epifiziektomiyaya, eyni vaxtda iybilmə şişinin dereptasiyasiyaya məruz qalmış heyvanlarda trombin zamanının dəyişilməsi. Təhsil üzrə Federal Agentliyi. Dağıstan Dövlət Universiteti. Rusiya elmlər Akademiyasının Dağıstan filialı. 30 – 31 oktyabr 2008-ci il. Beynəlxalq elmi konfrans: "Adaptasiyanın molekulyar mexanizmləri". Mahaçqala, s. 110–113 (rus dilində).