1958 Livan böhranı
1958 Livan böhranı — 1958 Livan böhranı Amerika Birləşmiş Ştatlarının bu ölkəyə hərbi müdaxiləsi ilə nəticələnən siyasi və dini gərginliyin səbəb olduğu siyasi böhran. Bu müdaxilə Prezident Kamil Chamounun kömək tələb etməsi ilə başlamış və prezidentin öz vəzifə səlahiyyətlərinə bitirməsinə qədər-3ay davam etmişdir. Amerika və Livan ordusu birlikdə Beyrut limanını və Beyrut Beynəlxalq hava limanını ələ keçirtmişdi. Böhran birdikdən sonra ABŞ ordusu ölkəni tərk etmişdir.
| 1958 Livan böhranı | |||
|---|---|---|---|
| Soyuq Müharibə | |||
 | |||
| Tarix | 15 iyul-25 oktyabr 1958 | ||
| Yeri | Livan,Beyrut | ||
| Səbəbi | Vətəndaş müharibəsi | ||
| Nəticəsi | Hökümətin qələbəsi | ||
| Ərazi dəyişikliyi | Beyrut limanı,Beyrut beynəlxalq hava limanı | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|
|||
| İtkilər | |||
|
|||
|
|
|||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Tarixi
redaktə1958-ci ilin iyulunda Livan Maronet xristianları ilə Müsəlmanlar arasında ola biləcək Vətəndaş müharibəsi ilə üz-üzə idi.1956-cı ilin əvvəllərində qərb yönümlü Xristian prezident Kamil Chamounun Süveyş böhranı zamanı Misirə hücum edən qərb dövlətləri ilə əlaqəsini kəsməməsi prezident Camal Əbdül Nasir başda olmaqla Misir xalqının qəzəbinə səbəb olmuşdu. Chamonun Bağdad paktına olan sadiqliyi isə vəziyyətin daha gərginləşməsinə səbəb olmuşdu. Prezident Nasir Bagdad paktını Ərəb millətinə qarşı təhlükə kimi dəyərləndirirdi. Chamonun etdiklərinə qarşılıq olaraq Misir və Suriya Birləşmiş Ərəb Respublikasını yaratdı. Livanın Sünni Baş naziri Rəşid Kərimi 1956 və 1958 hadisələrində Nasirin tərəfində idi. Bu vaxt Ölkənin müsəlman əhalisi Livanın Birləşmiş Ərəb Respublikasina qoşulmasına, xristian əhali isə ölkənin qərb dövlətləri ilə əlaqəsinin güclənməsinə çalışırdılar. Suriya vasitəsilə Birləşmiş Ərəb Respublikasının silahlandırdığı Müsəlman qrupunun törətdiyi üsyandandan sonra prezident Chamoun Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasına bu məsələ barədə şikayət ünvanladı. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı araşdırma üçün bir qrup nümayəndə göndərsədə, sonda Birləşmiş Ərəb Respublikasının bu hadisədə iştirakına dair heç bir sübut tapılmır. İraqdakı 14 iyul çevrilişi, olkədəki qeyri-sabit şərait prezident Chamonu ABŞ-dən kömək istəməyə məcbur edir.
"Mavi Yarasa" Əməliyyatı
redaktəAmerika Birləşmiş Ştatları Prezidenti Dvayt Eyzenhaver, 15 iyul 1958-ci ildə Mavi Yarasa Əməliyyatına icazə verdi. Bu, Eisenhower doktrinasının ilk tətbiqi idi, bunun altında ABŞ beynəlxalq kommunizm tərəfindən təhdid edildiyi düşünülən rejimləri qorumaq üçün hərbi müdaxilə edəcəyini açıqladı. Əməliyyatın məqsədi Livan prezidenti Camille Chamounun Suriya və Misirdən gələn daxili müxalifət və təhdidlərə qarşı dəstəklənməsi idi. Plan şəhərdən bir neçə mil cənubda yerləşən Beyrut Beynəlxalq Hava Limanını tutmaq, sonra Beyrut limanınının və eləcə də şəhərin təhlükəsizliyini təmin idi.
Mavi Bat Əməliyyatı əmrləri silsiləsi belə idi: Strateji səviyyədə Eyzenhaver rəhbərliyi; Xüsusi Komandanlıq, Yaxın Şərq (SPECCOMME, Baş Komandan, ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri, Şərqi Atlantik və Aralıq dənizi) üçün əməliyyat səviyyəsində; Altıncı Donanma, təyyarə daşıyıcıları ABŞ Saratoga, ABŞ Essex və ABŞ Wasp, ABŞ Des Moines və ABŞ Boston kreyserləri və iki qırıcı heyət. İyun ayının sonunda Essex və Boston Yunanıstanın Piraeus bölgəsində lövbər saldılar, vitse-admiral Çarlz Braun bayrağını dalğalandıran Des Moines isə Villefranche-sur-Mer'də idi.[1] Quru qüvvələrinə taktiki səviyyədə 2-ci Müvəqqəti Dəniz Qüvvələri (Tapşırıq Gücü 62) və Ordu Tapşırıq Qüvvələri 201 daxildir.[2] Bu üç komponentin hər biri Əməliyyat Planı 215–58 və onun icrasına təsir göstərmişdir. Əməliyyata 14000-dən çox əsgər, o cümlədən 8509 Amerika Birləşmiş Ştatları Ordusunun şəxsi heyəti, 1-ci Hava qüvvələri Döyüş Qrupundan olan bir heyət, 24-cü Piyada Diviziyasından 187-ci Piyada və Birləşmiş Ştatların Dəniz Qüvvələrinin (2-ci Müvəqqəti Dəniz Qüvvələri) 5,670 zabit və əsgəri də daxil idi. (Batalyon General Sidney S. Wade rəhbərliyindəki 1/8 və 2/2 batalyon eniş komandaları). 2-ci Batalyon 8-ci Dəniz Donanması 16 iyulda Şimali Karolinanın Cherry Point-dən 54 saatlıq bir uçuşdan sonra gəldi.[3] Onların heyətinə 40.000 gəmiçi və 70 gəmi daxil idi.[4] 16 iyul 1958-ci ildə, Admiral James L. Holloway, kiçik, CINCNELM və CINCSPECCOMME, Londondan Beyrut hava limanına uçdu və əməliyyatın qalan hissəsini döyüşü idarə etdiyi ABŞ Taconic-də davam etdi.[5]ABŞ 25 oktyabr 1958-ci ildə qüvvələrini geri çəkdi.
Prezident Eyzenhaver, diplomat Robert D. Murfini Livana şəxsi nümayəndəsi olaraq göndərdi. Murphy mübahisənin hər iki tərəfinin qarşılıqlı razılıq əldə etməsində əhəmiyyətli bir rol oynadı. Çamounun 22 sentyabra-səlahiyyətlərinin sonuna qədər hakimiyyətdə qalması, general Fuad Çehab'ın gələcək prezident secilməsi qərarı alındı.
Baş nazir Rəşid Karami 1958-ci il böhranı bitdikdən sonra Yeni hökuməti qurdu.
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ Thomas A. Bryson, Tars, Turks, and Tankers: The Role of the United States Navy in the Middle East, Scarecrow Press, Inc.: Metuchen (NJ) and London, 1980, 128.
- ↑ Scott Jackman, Political Success in War: A Criterion for Success, DTIC.
- ↑ For more on the naval and Marine Corps forces involved, see Bryson, 1980, 126–140.
- ↑ "Amphibious Warfare History". GlobalSecurity.org. 2020-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-03-22.
- ↑ Bryson, 1980, 131.
Xarici keçidlər
redaktə- Qlobal təhlükəsizlik – Mavi Yarasa əməliyyatı (ing.)
- Sürətli yerləşdirmə logistikası: Livan, 1958 Arxivləşdirilib 2018-12-11 at the Wayback Machine (ing.)