Ağ sirkən

Ağ sirkən (lat. Atriplex cana) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin sirkən cinsinə aid bitki növü.

Ağ sirkən
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Dəstə: Qərənfilçiçəklilər Fəsilə: Pəncərkimilər Yarımfəsilə: Tərəçiçəkkimilər Triba: Atripliceae Cins: Sirkən Növ: Ağ sirkən
Beynəlxalq elmi adı
Atriplex cana C.A.Mey., 1829
Şəkil axtarışı NCBI   282323 EOL   2872886

Təbii yayılması

Qafqaz, Avropa, Aşağı Volqaboyu, Krım, Qərbi Sibir, Orta Asiyada yayılmışdır. Baltikyanı zonada təsvir edilmişdir.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 20-50 sm, aşağı hissəsində çoxlu budağı olan yarım-kolcuqdur. Budaqları oduncaqlı,qonur-boz rəngli çatlamış qabıqla örtülmüşdür. Alt yarpaqları əyri-üzbəüz, qalıntəhər, uzunsov-ovaldan tərsinə-lansetvariyədəkdir. Yuxarı yarpaqları küt, çox vaxt batıq, kənarları bütövdür. Çiçəkləri yarpaqsız sünbül-süpürgəvari çiçək qrupunda yerləşir. Dişicik çiçəklərin çiçəkaltlıqlari oturaq, üstü enli, üçdişlidir. Kasayarpaqları yarıya qədər bitişik, üçdişlidir. Avqust ayında çiçəkləyir. Oktyabrda isə meyvə verir. Toxumları hamardır, uzunluğu 2-2,5 mm-dir.

Ekologiyası

Şoran torpaqlarda bitir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük Qafqazda, Ordubadda dağətəyi ərazilərdə rast gəlinir.

İstifadəsi

Tərkibində askorbin turşusu (120 mq%-ə qədər), karotin, saponinlər, efir yağları, yarpaqlarında çoxlu miqdarda protein vardır. Xalq təbabətində şirəsi baş, boğaz ağrısına qarşı və sakitləşdirici vasitə kimi istifadə edilir. Onlardan sıyıq, püre və salatlar hazırlanır.