Ağacşəkilli xostək

Ağacşəkilli xostək
Ağacşəkilli xostək
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Paxlaçiçəklilər Fəsilə: Paxlakimilər Yarımfəsilə: Faboideae Triba: Hedysareae Cins: Xostək Növ: Ağacşəkilli xostək
Beynəlxalq elmi adı
	Caragana arborescens Lam., 1785;
ITIS	26529
NCBI	20484
EOL	703831

Ağacşəkilli xostək (lat. Caragana arborescens) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin xostək cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Yabanı halda Şimali və Qərbi Monqolustanda bitir. Buna bəzən sarı akasiya da deyilir.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 3 m olan ağac və ya kol bitkisidir. Gövdəsi hamar, yaşılımtıl, qabığı boz rənglidir. Cavan budaqları yaşılımtıl, tilli, boz, uzunsov zolaqlıdır. Yarpaqları cütlələkvari olub, 1 sm uzunluqda 4-8 cüt yarpaqcıqlardan ibarətdir. Yarpaqcıqları 10–35 mm uzunluqda, 5–13 mm enində, uzunsov-ellipsvari və ya tərs-yumurtavari olub, üstdən açıq yaşıldır. Cavan vaxtı yarpaqcıqlar və budaqlar ipək tüklü olub, sonradan çılpaqlaşır. Yarpaqaltıqları şişkin və ucu bizvaridir. Çiçəkləri tək-tək və ya cüt-cüt yerləşir. Çiçəktacı sarı, 5 ləçəkli, 16–20 mm uzunluğunda, kəpənək-varidir. Yumurtalığı çılpaq və ya tükcüklüdür. Çiçəkyanlığı qıf formasındadır. Kasacığı zəngvari, tükcüklü, enli, qısa dilimlidir. Paxla meyvəsi xətvari-silindrik olmaqla, 3-6 sm uzunluğunda, 3–5 mm enindədir. Hər paxlada 5-8 ədəd qonur rəngli toxum yerləşir. 3-5 yaşından başlayaraq toxum verir və toxumları 4-5 il cücərmə qabiliyyətini saxlayır. 1000 ədəd toxumun çəkisi 25-44 qramdır. May-iyun aylarında çiçəkləyir, meyvəsi iyun və iyul aylarında yetişir. Paxlaları yetişənə yaxın yığılır və kölgəli yerdə qurudularaq toxumları təmizlənir. Toxumları yığıldıqdan sonra payızda, yaxud bir ay stratifikasiya edildikdən sonra yazda səpilir. Toxumla asan çoxalır, həmçinin kökündən pöhrə verir.

Ekologiyası

Bitmə şəraitinə az tələbkar, tezböyüyən, quraqlığadavamlı, işıqsevən bitkidir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük Qafqazda, Abşeronda, Kür-Araz ovalığında təsadüf edilir.

İstifadəsi

Təsərrüfat üçün qiymətli olub, yarpaqlarından göy rəng alınır və tərkibində 285-400 mq C vitamini vardır. Ballı bitkidir, çiçəyi 1-4 mq nektar verir. Bunun tərkibində 18%-ə qədər şəkər vardır. 1 hektar sahədən 350 kq-a qədər bal almaq mümkündür.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

Aspalathus caragana (L.) Kuntze
Caragana caragana (L.) H.Karst.
Robinia caragana L.

Heterotipik sinonimləri

Aspalathus redowskii (DC.) Kuntze
Caragana altagana J.St.-Hil.
Caragana altagana (Pall.) Poir.
Caragana arborescens lusus acuta Kom.
Caragana arborescens lusus angustifolia Kom.
Caragana arborescens var. dubia Kom.
Caragana arborescens var. fruticosa (Pall.) Kom.
Caragana arborescens f. lorbergii Koehne
Caragana arborescens var. marjanovii Kom.
Caragana arborescens var. nana H.Jaeger
Caragana arborescens f. nana (H.Jaeger) Rehder
Caragana arborescens lusus obovata Kom.
Caragana arborescens var. pendula (Carrière) Hartwig & Rümpler
Caragana arborescens f. pendula (Carrière) Zabel
Caragana arborescens var. redowskii (DC.) Schübeler
Caragana caragana lusus pendula (Carrière) Asch. & Graebn.
Caragana fruticosa (Pall.) Besser
Caragana fruticosa var. multiflora H.Xie & Y.T.Zhao
Caragana inermis Moench
Caragana mongolioa K.Koch
Caragana pendula Carrière
Caragana redowskii DC.
Caragana sibirica Medik.
Caragana sophorifolia K.Koch
Robinia altagana Pall.
Robinia altagana var. fruticosa Pall.
Robinia caragana var. altagana (Pall.) Sims
Robinia caragana var. arborea Sims
Robinia mongolica Sw. ex Besser
Robinia speciosa Sw. ex Besser