Ağcaqayın (lat. Acer) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin sabunağacıkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Ağcaqayın | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Ağcaqayın |
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Arealı
redaktəAvropa, Asiya və Şimali Amerikada geniş yayılmışdır.
Botaniki xarakteristikası
redaktəQarşı-qarşıya düzülən yarpaqları dilimli, nadir hallarda lələkvarı mürəkkəb və ya bütövdür; çiçəkləri salxım, yaxud qalxanabənzər çiçək qrupunda toplanmışdır. Meyvəsi ikiqat qanadlıdır. Avropa, Asiya, Şimali Afrika, Şimali Amerika və Mərkəzi Amerikada 150-dək növü məlumdur. Azərbaycanda 8 növü var. Oduncağından mebel, musiqi alətləri və s. hazırlanır. Ağcaqayın dekorativ və ballı bitkidir. Amerikada bəzi növlərin-dən ağcaqayın şəkəri istehsal olunur.
Azərbaycanda yayılması
redaktəAzərbaycanda sivriyarpaq ağcaqayın (lat. Acer platanoides), keçəl ağcaqayın (lat. Acer laetum), çöl ağcaqayını (lat. Acer campestre), məxməri ağcaqayın (lat. Acer velutinum), çinaryarpaq ağcaqayın (lat. Acer pseudoplatanus), trautfetter ağcaqayını (lat. Acer heldreichii subsp. trautvetteri), Hirkan ağcaqayını (lat. Acer hyrcanum) və göyrüşyarpaq ağcaqayın (lat. Acer negundo) bitir.
Sinonimləri
redaktəHeterotipik sinonimləri
redaktə- Argentacer Small
- Crula Nieuwl.
- Euacer Opiz
- Negundium Raf.
- Negundo Boehm.
- Rufacer Small
- Rulac Adans.
- Saccharodendron Nieuwl.
- Sacchrosphendamnus Nieuwl.
Növləri
redaktə- Acer acuminatum Wall. ex D.Don
- Acer acutum W.P.Fang
- Acer albopurpurascens Hayata
- Acer amamiense T.Yamaz.
- Acer amplum Rehder
- Acer argutum Maxim.
- Acer barbinerve Maxim.
- Acer binzayedii Y.L.Vargas-Rodr.
- Acer × bornmuelleri Borbás
- Acer brevipes Gagnep.
- Acer buergerianum Miq.
- Acer caesium Wall. ex Brandis
- Acer calcaratum Gagnep.
- Acer campbellii Hook.f. & Thomson ex Hiern
- Çöl ağcaqayını (Acer campestre L.)
- Acer capillipes Maxim.
- Acer cappadocicum Gled.
- Acer carpinifolium Siebold & Zucc.
- Acer caudatifolium Hayata
- Acer caudatum Wall.
- Acer chiangdaoense Santisuk
- Acer chienii Hu & W.C.Cheng
- Acer chingii Hu
- Acer chunii W.P.Fang
- Acer cinerascentiforme Pojark.
- Acer circinatum Pursh
- Acer cissifolium (Siebold & Zucc.) K.Koch
- Acer confertifolium Merr. & F.P.Metcalf
- Acer cordatum Pax
- Acer coriaceifolium H.Lév.
- Acer × coriaceum Bosc ex Tausch.
- Acer crassum Hu & W.C.Cheng
- Acer crataegifolium Siebold & Zucc.
- Acer davidii Franch.
- Acer diabolicum Blume ex K.Koch
- Acer distylum Siebold & Zucc.
- Acer duplicatoserratum Hayata
- Acer elegantulum W.P.Fang & P.L.Chiu
- Acer erianthum Schwer.
- Acer erythranthum Gagnep.
- Acer fabri Hance
- Acer fenzelianum Hand.-Mazz.
- Acer floridanum (Chapm.) Pax
- Acer forrestii Diels
- Acer × freemanii A.E.Murray
- Acer fulvescens Rehder
- Acer glabrum Torr.
- Acer gracilifolium W.P.Fang & C.C.Fu
- Acer granatense Boiss.
- Acer grandidentatum Nutt.
- Acer griseum (Franch.) Pax
- Acer heldreichii Orph. ex Boiss.
- Acer henryi Pax
- Acer hilaense Hu & W.C.Cheng
- Hirkan ağcaqayını (Acer hyrcanum Fisch. & C.A.Mey.)
- Acer insulare Makino
- Acer iranicum Mohtash. & Rastegar
- Acer × jakelyanum Rottenst.
- Yapon ağcaqayını (Acer japonicum Thunb.)
- Acer × koenighoferae Rottenst.
- Acer komarovii Pojark.
- Acer kungshanense W.P.Fang & C.Y.Chang
- Acer kuomeii W.P.Fang & M.Y.Fang
- Acer kwangnanense Hu & W.C.Cheng
- Acer kweilinense W.P.Fang & M.Y.Fang
- Acer laevigatum Wall.
- Acer laurinum Hassk.
- Acer laxiflorum Pax
- Acer leipoense W.P.Fang & Soong
- Acer leptophyllum W.P.Fang
- Acer leucoderme Small
- Acer lobelii Ten.
- Acer longipes Franch. ex Rehder
- Acer lucidum F.P.Metcalf
- Acer lungshengense W.P.Fang & L.C.Hu
- Acer macrophyllum Pursh
- Acer mandshuricum Maxim.
- Acer mapienense W.P.Fang
- Acer × martini Jord.
- Acer maximowiczianum Miq.
- Acer maximowiczii Pax
- Acer mazandaranicum Amini, H.Zare & Assadi
- Acer metcalfii Rehder
- Acer miaoshanicum W.P.Fang
- Acer micranthum Siebold & Zucc.
- Acer miyabei Maxim.
- Monpeliya ağcaqayını (Acer monspessulanum L.)
- Acer morifolium Koidz.
- Acer morrisonense Hayata
- Göyrüşyarpaq ağcaqayın (Acer negundo L.)
- Acer nigrum F.Michx.
- Acer nipponicum H.Hara
- Acer oblongum Wall. ex DC.
- Acer obtusifolium Sm.
- Acer okamotoanum Nakai
- Acer oligocarpum W.P.Fang & L.C.Hu
- Acer oliverianum Pax
- Acer opalus Mill.
- Acer orthocampestre G.W.Grimm & Denk
- Acer × osmastonii Gamble
- Acer paihengii W.P.Fang
- Palmayarpaq ağcaqayın (Acer palmatum Thunb.)
- Acer pauciflorum W.P.Fang
- Acer paxii Franch.
- Acer pectinatum Wall. ex Brandis
- Acer pensylvanicum L.
- Acer pentaphyllum Diels
- Acer pentapomicum J.L.Stewart
- Acer pictum Thunb.
- Acer pilosum Maxim.
- Acer pinnatinervium Merr.
- Sivriyarpaq ağcaqayın (Acer platanoides L.)
- Acer poliophyllum W.P.Fang & Y.T.Wu
- Çinaryarpaq ağcaqayın (Acer pseudoplatanus L.)
- Acer pseudosieboldianum (Pax) Kom.
- Acer pseudowilsonii Y.S.Chen
- Acer pubinerve Rehder
- Acer pubipetiolatum Hu & W.C.Cheng
- Acer pycnanthum K.Koch
- Acer × ramosum Schwer.
- Acer robustum Pax
- Qırmızı ağcaqayın (Acer rubrum L.)
- Acer rufinerve Siebold & Zucc.
- Acer saccharinum L.
- Acer saccharum Marshall
- Acer × schwerinii Pax
- Acer sempervirens L.
- Acer serrulatum Hayata
- Acer shangszeense W.P.Fang & Soong
- Acer shenkanense W.P.Fang ex C.C.Fu
- Acer shenzhenensis R.H.Miao & X.M.Wang
- Acer shihweii F.Chun & W.P.Fang
- Acer shirasawanum Koidz.
- Acer sieboldianum Miq.
- Acer sikkimense Miq.
- Acer sinense Pax
- Acer sino-oblongum F.P.Metcalf
- Acer sinopurpurascens W.C.Cheng
- Acer skutchii Rehder
- Acer sosnowskyi Doluch.
- Acer spicatum Lam.
- Acer stachyophyllum Hiern
- Acer sterculiaceum Wall.
- Acer sutchuenense Franch.
- Acer sycopseoides Chun
- Tatar ağcaqayını (Acer tataricum L.)
- Acer tegmentosum Maxim.
- Acer tenellum Pax
- Acer tenuifolium (Koidz.) Koidz.
- Acer thomsonii Miq.
- Acer tibetense W.P.Fang
- Acer tonkinense Lecomte
- Acer triflorum Kom.
- Acer truncatum Bunge
- Acer tschonoskii Maxim.
- Acer tsinglingense W.P.Fang & C.C.Hsieh
- Acer tutcheri Duthie
- Acer ukurunduense Trautv. & C.A.Mey.
- Acer undulatum Pojark.
- Acer × varbossanium (K.Malý) Simonk.
- Məxməri ağcaqayın (Acer velutinum Boiss.)
- Acer wangchii W.P.Fang
- Acer wardii W.W.Sm.
- Acer wilsonii Rehder
- Acer yangbiense Y.S.Chen & Q.E.Yang
- Acer yinkunii W.P.Fang
- Acer yui W.P.Fang
- Acer zarei Amini
İstinadlar
redaktə- ↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 474. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- ↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1054.