Aşkenazi yəhudilərinin sinaqoqu (Qroznı)
Aşkenazi yəhudilərinin sinaqoqu — Çeçenistanın paytaxtı Qroznı şəhərində 1902-ci ildə açılmış Aşkenazi yəhudilərinin dini ibadətgahı. 1929-cu ildə sinaqoq bağlanmışdır. Sovet hökuməti tərəfindən sinaqoq binası müxtəlif məqsədləri üçün istifadə edilmişdir. Sinaqoq binası Birinci çeçen müharibəsi zamanı hərbi əməliyyatlar zamanı dağıdılmışdır. Həmin vaxt bina mədəniyyət evi kimi fəaliyyət göstərirdi.
| Aşkenazi yəhudilərinin sinaqoqu | |
|---|---|
 | |
 | |
| 43°18′54″ şm. e. 45°41′38″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Şəhər | Qroznı |
| Yerləşir | Qroznı |
| Aidiyyatı | İudaizm |
| Tikilmə tarixi | 1900-1902 |
| Üslubu | Qüds memarlıq üslubu |
| Vəziyyəti | dağıdılmış |
| Kateqoriya | Sinaqoq |
|
YUNESKO-nun Ümumdünya irsi |
Tarixi
redaktəXIX əsrin ortalarında, Qroznıda Sunjanın sağ sahilində Dağıstandan köçmüş dağ yəhudilərinin məskunlaşdığı slobada meydana çıxdı. Tədricən slobada böyüyərək Qroznıda yəhudi məhəlləsinə çevrildi. 1866-cı ildə artıq burada 453 kişi və 475 qadından ibarət yəhudi yaşayırdı. 1875-ci ildə qəsəbədə, demək olar ki, çayın sahilində yəhudilər üçün dua evi tikildi. 1883-cü il məlumatına əsasən Qroznı şəhərində iki sinaqoq fəaliyyət göstərirdi.[1]
1900-cü ildə güclü sel daşqını nəticəsində dua evi məhv oldu. Eyni ildə yeni sinaqoqun tikintisinə başlanıldı. İki il sonra 1902-ci ildə tikintisi tamamlanan sinaqoqun açılşı oldu.[2][3] Yeni sinaqoqun tikintisi aşkenazi yəhudilərinin həyatında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Sinaqoq binası təkcə dua ibadətgahı kimi fəaliyyət göstərmirdi. O, Şimali Qafqazda yaşayan bütün yəhudilərin dini və mədəni mərkəzinə çevrilmişdir.
Bağlanması və dağıdılması
redaktə1917-ci ildə qurulan Sovet hakimiyyətinin dinə münasibəti mənfi idi. Yeni hökumət dinsizliyi təbliğ etdiyindən dini abidələrə də ləğv etməyə çalışırdı. Bu münasibət Sovet hökuməti qurulan Qroznı şəhərindən də yan keçmədi. Nəticədə şəhərdə bir çox dini binalar hakimiyyət tərəfindən milliləşdirildi. Şəhərdə olan Aşkenazi Yəhudilərinin sinaqoqu da din xadimlərindən alındı. 1929-cu ildə sinaqoq bağlandı. 1930-cu illərin əvvəllərində sinaqoq başqa məqsədlər üçün istifadəsinə qərar verildi. lahiyyətlilər tərəfindən bağlandı.
Sinaqoq binası yenidən quruldu. Onun içərisində ikinci yeni bir mərtəbə tikildi. 1937-ci ildə binada musiqi məktəbi açıldı. Sonradan bina yenidən rekonstruksiya edildi. Yenidənqurma zamanı sinaqoqun günbəzi söküldü. 1970-90-cı illərdə sinaqoq binasında mədəniyyət evi fəaliyyət göstərirdi.
Bina Birinci çeçen müharibəsi zamanı Qroznıda ən çox zərər görən yerlərdən olmuşdur. Nəticədə qısa müddət sonra bina tamamilə dağıldı.
İstinadlar
redaktə- ↑ "Список населенных мест Терской области : По сведениям к 1 янв. 1883 г.. — Владикавказ, 1885". 2017-05-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-11.
- ↑ "Шалом из Чечни". RFE/RL (rus). 2021-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-23.
- ↑ "Чечня. Каких храмов безвозвратно лишился Грозный?". ИА Чеченинфо (rus). 2021-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-23.