Abdal bəy Talış
Abdal bəy Talış (XV əsr – XVI əsr) — daha çox Dədə bəy Talış adı ilə bilinir.
| Abdal bəy Talış | |
|---|---|
| Dədə bəy Talış | |
| 1506 – 1509 | |
| Əvvəlki | təsis edilib |
| Sonrakı | Yaxan bəy Təkəli |
  | |
| ? – 1509 | |
| Əvvəlki | ? |
| Sonrakı | Zeynal xan Şamlı |
| |
| 1510 – 1513 | |
| Əvvəlki | Şeybani idarəçiliyi |
| Sonrakı | Div sultan Rumlu |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | XV əsr |
| Vəfat tarixi | XVI |
| Milliyyəti | talış |
| Hərbi xidmət | |
| Mənsubiyyəti | general |
| Rütbəsi | general |
Həyatı
redaktəTalış kökənli Qızılbaş əmiridir. Səfəvi hakimiyyətinin qurulmasında mühüm rollardan birini oynamışdır. Ölüm tarixi dəqiq olaraq bilinmir. Mənbələrdə haqqında ən son məlumata 1513-cü il hadisələrindən danışılarkən rast gəlinir.
Sultanəlinin ölümündən sonra o, kiçik qardaşı, Səfəvi ordeninin sonuncu və təyin olunmuş başçısı İsmayılla birlikdə Lahicana getdi və orada Ağqoyunlu hökmdarlarının təqiblərindən sığındı. Abdal bəy Lahicanda yerləşən on üç yaşlı İsmayılın üsyanında, Şirvanda və Əlvənd Ağqoyunluya qarşı döyüşlərində iştirak etmişdir. O, 907/1501-ci ildə I İsmayıl Təbrizdə taxta çıxanda və bununla da Səfəvilər sülaləsinin əsasını qoyanda orada idi.
Mənbələr Abdal bəyin tutduğu vəzifə və funksiyaları dəqiq müəyyən etmir, onun təyinat və vəzifədən azad olunma tarixləri dəqiq məlum deyil. İsmayılın Mahmudabaddakı qış evində ilk hökumət təyinatlarından sonra (906/1500) Abdal bəy əmir əl-Ömərətin qərargahında Hüseyn bəy Lalın ortağı idi. 1505–1506-cı illərdə qorçubaşı kimi İsmayılın atası Şeyx Heydərin öldürüldüyü döyüşdə iştirak edənləri təqib etmək tapşırıldı; ona görə də çox güman ki, Abdal həmin dövrün dini qarşıdurmalarında iştirak etmişdir. 1509-cu ildə heç bir izahat verilmədən əmir rütbəsi ondan alındı, onun dəstəsi (laşkar) və Qəzvin, Xvar və Rey feodal əraziləri Zeynal bəy Şamlıya verildi. Demək olar ki, eyni zamanda İsmayıla uşaqlıqdan dəstək olan və ən böyük gücə malik olan digər sadiq qızılbaş əmiri Hüseyn bəy Lələ də vəzifə və mülklərini itirdi. Onun ölüm tarixi məlum deyil; 1513-cü ildən sonra qeyd olunmur.
İstinadlar
redaktəƏdəbiyyat
redaktə- Glassen, E. (1982), Abdal Beg
- Roger Savori, İran Səfəvi hakimiyyəti altında
- Helmut Braun, Aḥvāl-e Šāh Esmāʿīl, eine unerschlossene Darstellung des Lebens des ersten Safawidenschahs, unpublished dissertation, Göttingen, 1947.
- A. Montaẓer Ṣāḥeb, ed., ʿĀlamārā-ye Šāh Esmāʿīl, Tehran, 1349 Š./1970, pp. 33, 170, 303.
- R. M. Savory, "The Principal Officers of the Ṣafawid State during the Reign of Ismāʿīl I (907–30/1501–24), " BSOAS 23, 1960, pp. 91–105.
- Glassen, E. (1985). "ABDĀL BEG".In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica. I. London: Routledge and Kegan Paul. pp. 174–175. ISBN 0-710090-99-4.
- Nasiri, Mirza Naqi (2008). Floor, Willem (ed.) Titles & Emoluments in Safavid Iran: A Third Manual of Safavid Administration.Translated by Willem Floor. Washington, D.C.: Mage Publishers. ISBN 1-933823-23-2.
- Reid, James J. (1983). Tribalism and Society in Islamic Iran, 1500–1629.Malibu, California: Undena Publications. ISBN 0-890031-25-8.
- Savory, Roger (1980). Iran Under the Safavids. Cambridge:Cambridge University Press. ISBN 0-521224-83-7.