Abxaziya pasportu

Abxaziya pasportu — Abxaziya Respublikası vətəndaşlarına xaricə səyahət etmək və ölkə daxilində şəxsiyyət məlumatlarını təqdim etmək üçün verilən pasport. Abxaziya yalnız Rusiya, Nikaraqua, Venesuela və Nauru tərəfindən tanındığından, abxazlar başqa ölkələrə getmək üçün Rusiya pasportlarından istifadə edirlər.

Abxaziya pasportu
abx. Атәылауаҩшәкәы rus. Абха́зский па́спорт
Tərəfindən verilib	Abxaziya
Sənəd növü	Pasport
Məqsəd	Şəxsiyyət doğrulama və səyahət
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Abxaziya pasportunun etibarlı olduğu ölkələr.

Abxaziya pasportu tünd yaşıl rəngdədir. Ortada Abxaziyanın gerbi, yuxarıda ölkənin adı (Abxaziya), aşağıda isə "pasport" yazılıb. Onların hamısı həm abxaz, həm də rus dillərində yazılıb.

Tarixi

Abxaziya pasportlarından əvvəl ölkədə sovet pasportlarından istifadə olunurdu. Bu pasportlar ilk olaraq Acarıstan Muxtar Respublikasına göndərilib və Gürcüstanın bütün ərazisi kimi Acarıstanda da gürcü pasportlarından istifadə ediləcəyi üçün onları Abxaziyaya Acarıstan lideri Aslan Abaşidze verib.

2008-ci ildə bütün sovet pasportlarının müddəti başa çatdığından yeni pasporta ehtiyac yaranıb. Abxaziya pasportları ilk dəfə 1990-cı illərin sonlarında müzakirə olunmağa başladı. 2003-cü ildə bir türk şirkətinə sifariş verildi, lakin 25 min pasport daşıyan ilk gəmi Gürcüstan hakimiyyəti tərəfindən dayandırıldı və pasportlar məhv edildi. Pasportların 2004-cü ildə prezident seçkilərinə qədər paylanması planlaşdırılırdı, lakin ikinci gəminin pasportları ölkəyə gələndə məlum oldu ki, onlarda çoxlu səhvlər var, ona görə də prezident Vladislav Ardzinba onları yaymamaq qərarına gəlib. Prezident seçkilərində qalib gələn Sergey Baqapş xərclənən pulların boşa getməsini istəməyib və 2006-cı ilin yanvarında pasportları paylamaq qərarına gəlib. İlk pasport keçmiş prezident Ardzinbaya verilib, Bagapş isə pasport üçün rəsmi müraciət edən ilk şəxs olub.

Hökumət 2007-ci ildə elan etdi ki, pasportların paylanması başa çatdıqdan sonra bu, ölkə daxilində şəxsiyyət məlumatlarını təqdim etməyin yeganə qanuni yolu olacaq. 2008-ci ildə Abxaziya pasportu olmadan vətəndaşların Rusiya pensiyalarını ala bilməyəcəyi bildirilib. Pasportlar 2009-cu ildə Abxaziya prezident seçkiləri üçün yeganə qanuni şəxsiyyət sənədi idi.

2007-ci ildə yeni pasport seriyasının veriləcəyi açıqlandı, bu pasportlar 2010-cu ilin iyununda paylandı.

Qali mübahisəsi və 2014-cü il inqilabı

Qali rayonunda pasportun verilməsi hökumət üçün bu rayonun sakinlərini Abxaziyanın qalan hissəsinə daha yaxşı inteqrasiya etmək üçün prioritet məsələ idi, lakin bu, bir sıra mübahisələrə səbəb oldu. Qali məhəlləsinin sakinlərinin böyük əksəriyyətinin Gürcüstan vətəndaşlığı olan gürcülər olduğuna görə abxaz müxalifəti tərəfindən tənqid edilib. Abxaziya hökuməti cavab olaraq bildirib ki, Abxaziya vətəndaşlığı haqqında qanun ikili vətəndaşlığa (ikili Abxaziya Rusiya vətəndaşlığı istisna olmaqla) icazə vermir və buna görə də Gürcüstan vətəndaşları Abxaziya pasportlarını almadan əvvəl Gürcüstan vətəndaşlığından imtina etməlidirlər. Gürcüstan Abxaziyanı Qali bölgəsi vətəndaşlarını vətəndaşlıqdan çıxmağa və Abxaziya pasportu almağa məcbur etməkdə ittiham etsə də, Abxaziya hökuməti bu iddianı rədd edib.

Abxaziya hökumətinin məlumatına görə, 12 oktyabr 2009-cu il tarixinə Qali rayonunda 3522 nəfər Abxaziya pasportu alıb. 2013-cü ilin aprelində Daxili İşlər Nazirliyinin pasport və viza xidmətinin baş direktoru Beslan Biqvava Gürcüstanın Qali rayonunda 16.096, Oçamçira vilayətində 6.217 və Tkarçal vilayətində 2.453 nəfər Abxaziya pasportuna malik olduğunu bildirib.

Gürcüstan sakinlərinə Abxaz pasportlarının verilməsi müxalifətin prezident Ankvab hökumətinə qarşı əsas şikayətinə çevrilib. Pasport sahiblərinin əksəriyyəti qanuni olaraq Abxaziya vətəndaşı olmadığı üçün 2014-cü ilin mayında keçmiş prezident Ankvaba qarşı inqilaba səbəb olan amillərdən biri olduğu iddia edilirdi.

Yeni versiya (2016-cı ildən)

18 may 2016-cı il tarixində Qoznakın istehsal etdiyi yeni pasportlardan ilk dördü müharibə qəhrəmanı Qarrik Adzinba, Nazirlər Kabinetinin sədr müavini Zurab Marşan, Aslan Kapba və Alisa İnapşbaya verilib.

Pasport sahiblərinin statistikası

Pasport sahiblərinin sayı 2007-ci ilin fevralında 33,000, apreldə 45,000, mayda 53,000, avqustda 63,000, 2008-ci ilin iyulunda 110,000, 12 oktyabr 2009-cu ildə 141,245, 1 noyabrda 142,625 və 7 dekabrda 146,121 nəfər olaraq açıqlanıb.

7 dekabr 2009-cu ildə pasport sahiblərinin etnik mənşəyi aşağıdakı kimi idi:

Etnik mənsubiyyət	Əhali	Faiz
Abxazlar	73,622	50.4
Ermənilər	32.363	22.1
Ruslar	17.795	12.2
Gürcülər	12.156	8.3
Ukraynalılar	2.430	2.1
Abazinlər	2.138	1.7
Rumlar	1.500	1.0
Digər	4.117	2.8
Toplam	146.121	100.0

Eyni zamanda, 9910 pasport sahibi 18 yaşdan kiçik, 5759 nəfər isə Abxaziyadan kənarda yaşayırdı.