Adi malay ayısı

Adi malay ayısı (lat. Helarctos malayanus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin ayıkimilər fəsiləsinin malay ayısı cinsinə aid heyvan növü. Öz cinsinin yeganə nümayəndəsidir.

Adi malay ayısı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Məməlilər Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Vəhşi heyvanlar Klad: Euteriyalar İnfrasinif: Plasentalılar Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Lavrazioterilər Klad: Scrotifera Qranddəstə: Ferungulata Mirdəstə: Ferae Klad: Pan-Carnivora Klad: Carnivoramorpha Klad: Yırtıcıkimilər Dəstə: Yırtıcılar Yarımdəstə: İtkimilər İnfradəstə: Arctoidea Fəsilə: Ayıkimilər Yarımfəsilə: Ayılar Cins: Malay ayısı Növ: Adi malay ayısı
Beynəlxalq elmi adı
Helarctos malayanus Raffles, 1821[…]
Şəkil axtarışı ITIS   621847 NCBI   9634 EOL   328074

Xarici görünüş

Malay ayısı ayıkimilər fəsiləsinə daxil olan növlər arasında ölçü baxımından ən kiçiyidir. Onun uzunluğu 1.5 m keçmir (üstəlik 3—7 sm-lik quyruq). Ayaqları qrərində hündürlüyü 50-70 sm, çəkisi 27—65 kq olur. Erkəklər bir qayda olaraq dişilərdən 10—20 % böyükdür. Bu canlılar uzun buruna malikdirlər. Üstəlik olduqca güçlüdürlər. Dırnaqları itidir. Yırtıcı dışlərı kiçikdir.

Bu canlıların xəzi qısa tükə sahibdir. Üstəlik sərt və hamardır. Rəngi qaradır. Sinə nahiyəsində ağımtıl və ya sarımtıl rənli ləkə olur. Öz elmi adınıda bu ləkədən almışdır.

Yayılması

Bu növ ayılar Şimal-şərqi Hindistan, Cənubi Çin, Myanma, Tayland, Hind-Çin və Malakka yarımadaları, İndoneziya (Sumatra və Kalimantan) kimi ərazilərdə yayılmışdır.

Kalimantan adasında ayıca Helarctos malayanus euryspilus yarımnövü yayılmışdır.

Qapalı vəziyyətdə

Bu növ ayıları xüsusi fermalarda saxlanılır. Onun piyi Asiya təbabətində istifadə edilir.

Həyat tərzi və qıdalanması

Bu növ ayılar Cənub-Şərqi Asiyanın tropik və subtropik meşələrində yayılmışlar. Ağaclara dırmanmağı xoşlayır. Əsasən gecə həyat tərzi keçirirlər. Gündüz ağacların üzərində günəş vanaları qəbul dirlər. Onlar ağaclarda özlərinə yuva kimi bir yataq yeri hazırlayırlar. Onlar elə ağacların üzərindəcə yarğaqlar və meyvələrlə qidalanırlar. Qış yuxusuna getmirlər.

Hər şeylə qidalanırlar. Əsasən qrışqa, bal, termit, qurtlar, bitkilər qidalansalarda omnların kərtənkələ, kiçik məməlilərlə qidalanırlar. Onlar leş yeməyəndirlər. Əsasən pələnglərdən sonra qalan leşləri yeyirlər. Ey heyvanlarını parçalaması belə məlumdur. Əsasənn banan, kakaos plantasiyalarına ziyan vururlar. İnsanla yaxın yaşayan bölgələrdə zibilliklərdəə eşələnirlər.

Çəki baxımından kiçik olmasına baxmayaraq olduqca aqressiv canlıdır. Hətta özünü pələng hücumundan belə qoruya bilir. Onların düşmənləri siyahısına əsl timsahılar, boz bəbir və olduqca iri olan torlu piton daxildir.

Çoxalması

Dişilər 95 gün boğazlıq dövrü keçirir. Adətən 1—2 bala verirlər. Balalar doğularkən cəmi 300 q olur. Balalar anaları ilə 3 il birgə yaşayırlar.

Orta ömür müddəti 24 ildir (qapalı ərazidə).

Statusu

Biruanqlar ayıların ən nadır növləri hesab edilir. Onlar Beynəlxalq Təbiəti mühafizə birliyinin Qırmızı kitabına daxil edilmişdir. Onların sayı dəqiq məlum deyildir.

Onları qapalı şəraitdə hətta bir ev heyvanı kimi saxlamaq mümkündür. Onların ürək və öd kisəsi ənənəvi Asiya tibbində istifadə edilir.