Ala-Arça (milli park)
Qırğızıstanın Milli Təbii Parkı Ala-Arça (qırğ. Ала-Арча) — Qırğızıstanın paytaxtından 41 km məsafədə Qırğız silsiləsinin (Kirg. Qırğız Ala-Too) şimal yamacında 1600–4860 metr yüksəklikdə yerləşən parkdır. 2280 hektar ərazini əhatə edir. Qırğızıstanın Ala-Tu yüksəkliyindən başlayaraq, şimala doğru Ala-Arçinski dərəsinə doğru uzanır. Ala-arxa çayı parkdan keçir. Ala-arxa çayı parkın ərazisindən keçir.
| Ala-Arça | |
|---|---|
| (qırğ. Ала-Арча) | |
 | |
| Sahəsi |
|
| Yaradılma tarixi | 29 aprel 1976 |
| Yerləşməsi | |
| 42°32′51″ şm. e. 74°29′04″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| alaarchapark.kg | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Parkın direktoru Qasımbəyov Marat Aşurbəyoviçdir.
Təsviri
redaktəAla — rəngarəng, zolaqlı; arça — ardıc mənalarını verir.
Tarixi
redaktəMilli park Qırğızıstan SSR Nazirlər Sovetinin 29 aprel 1976-cı il tarixli fərmanı ilə 19.4 min hektar ərazidə yaradılmışdır. Bu gün parkın meşə sahəsi 1316 hektardır. Meşəlik olmayan torpaq sahəsi isə 970 hektardır.
Yerləşməsi
redaktəMilli parkın yaxınlığında milli qəhrəman Baytiq Kanayev və ya Baytik-baatırın xatirəsinə adlandırılan Baytiq kəndi və milli qəhrəmanın qəbri — Baytiq-Gümbəz də yerləşir. Əraziyə ən yaxın yaşayış məntəqəsi — Qaşka-Suu kəndidir.
Təbiəti
redaktə
600-dən bitki çox növü var, o cümlədən 70 növ ağac və kol, təxminən 50 növ dərman bitkisi, çoxlu bal bitkisi və aşılayıcı bitkilər yetişən dağətəyi çöllərin və dağ meşələrinin mənzərələri milli parkda var. İynəyarpaqlılar – 723 hektar, o cümlədən şam ağacı- 11 hektar, Tyan-Şan küknarı — 165 hektar, ardıc — 28 hektar ərazini əhatə edir. Qarağackimilər — 1 hektar, yumşaq yarpaqlılar — 69 hektar, tozağacı- 61 hektar, qovaq — 7 hektar, söyüd — 1 hektar ərazini əhatə edir. Digər ağac növləri 36 hektar, kollar isə 185 hektar ərazini tutur.
Arxar, Sibir cüyürü, Sibir dağ keçisi, çöldonuzu, tülkü, canavar, dovşan, porsuq, kirpi, dələ; quşlardan isə, xınalı kəklik, səhra balakəkliyi və ular daha çox yaygın heyvanlardır.
Qırmızı kitaba düşən heyvanlarından Türküstan vaşağı, ilanyeyən, berqut, Himalay kərkəsi, ütəlgi qızılquş; nadir növ heyvanlardan isə: irbis və qara kərkəs də geniş yayılmışdır.
Turizm
redaktə1951-ci ildən bəri aktiv turizmin obyekti kimi xidmət göstərir, bunun üçün parkda yollar və cığırlar var, turistlərin ən çox ziyarət etdiyi yerlər buzlaq və eyni adlı Ak-Say şəlaləsidir.[1] Çox populyar olan dərəyə 150-ə yaxın marşrut var. 1100 m hündürlüyə qədər divarları və il boyu alpinistlərin zirvəyə qalxması üçün bazaları var. Bişkekdən asfalt yolları var.[2]
Milli parka giriş haqqı tələb olunur.[3] İstirahət günləri parkı orta hesabla mindən çox insan ziyarət edir. Parkdan həftədə təxminən iyirmi ton qatı tullantı təmizlənir.[4]
Parkda kiçik bir təbiət muzeyi var.[2]
İstinadlar
redaktə- ↑ Природный парк "Ала-Арча" [ölü keçid]
- ↑ 1 2 "Ала- Арчинское ущелье".[ölü keçid]
- ↑ "Туристический Союз Кыргызстана: Календарь событий на выходные. 15 марта 2012". 2016-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-10-12.
- ↑ "На Студенты провели акцию по уборке природного парка «Ала-Арча» 14-05-2012".[ölü keçid] // Общественная телерадиовещательная корпорация
Xarici keçidlər
redaktə- Coğrafi ensiklopediya (rus.)
- "Ala-Arça" Dövlət Təbiət Parkı (rus.)