Aleksandr Həbibov
Aleksandr Həbibov (azərb. Həbibov Aleksandr Həbib oğlu; 31 avqust 1955, Moskva) — Kimya elmləri doktoru, professor. Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiklər M. M. Şemyakin və Y. A. Ovçinnikov adına Bioüzvi Kimya İnstitutunun biokataliz laboratoriyasının rəhbəri.[1]
| Aleksandr Həbibov | |
|---|---|
| Aleksandr Həbib oğlu Həbibov | |
 | |
| Doğum tarixi | 31 avqust 1955 (68 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiklər M.M.Şemyakin və Y.A.Ovçinnikov adına Bioüzvi Kimya İnstitutunun biokataliz laboratoriyasının rəhbəri. |
| Elmi dərəcəsi | |
Həyatı redaktə
Həbibov Aleksandr Həbib oğlu 1955-ci il avqustun 31-də Moskvada anadan olub. 1977-ci ildə M. V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin kimya fakültəsini bitirib. 1982-ci ildə "molekulyar biologiya" ixtisası üzrə kimya elmləri namizədliyi, 1992-ci ildə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. 1996-cı ildən professordur. 1977–1997-ci illərdə Rusiya Elmlər Akademiyasının Molekulyar Biologiya İnstitutunda əvvəlcə stajor tədqiqatçı, E. S. Severin və A. Y. Braunşteynin rəhbərliyi altında kiçik elmi işçi, sonra isə böyük elmi işçi və biokatalizin kimyəvi əsasları laboratoriyasının müdiri işləyib.
1997-ci ildən M. M. Şemyakin və Y. A. Ovçinnikov adına Bioüzvi Kimya İnstitutunun biokataliz laboratoriyasının müdiri, M. V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinin təbii birləşmələr kimyası kafedrasının professorudur. Onun tələbələri arasında 12 elmlər namizədi var. O, 100-dək elmi məqalənin müəllifi, habelə 3 monoqrafiyanın həmmüəllifi, bir neçə beynəlxalq patentin sahibidir. A. Həbibov tərəfindən sürətli kinetika üsullarının tətbiqi ilə ilk dəfə zülalların kataliz fosforlaşdırılması prosesinin elementar mərhələsinin konstantı müəyyənləşdirilib, zülalların sAMR-asılı fosforlaşdırılmasının molekulyar-kinetik fəaliyyət mexanizmi təklif edilib. Onun rəhbərliyi altında avidin-biotin sistem əsasında biopolimerlər, zülallar və nuklein turşularının qeyri-izotop deteksiyası üçün yüksək həssaslı reagentlərin alınmasının yeni üsulları hazırlanıb, üzvi həlledicilərin tətbiqi ilə avedinin təmizlənməsinin ilk orijinal üsulları təklif və tətbiq olunub və avidinin müxtəlif fermentlərlə yüksək təmizlənmiş konyuqatları əldə edilib. A. Həbibovun antiidiotip anticisimlərdə fermentlərə qarşı kataliz aktivliyinin induksiyası barədə irəli sürdüyü hipotezi və təbii kataliz anticisimlərinin mövcudluğu barədə konsepsiyanı xarici alimlər də təsdiqləyib. Onun tərəfindən genetik aparatın əsas fermentlərindən biri — DNT-I topoizomerazlar hüceyrəsinin fəaliyyəti mexanizminin molekulyar-kinetik tədqiqatı aparılıb, insanda autoimmun prosesinin inkişafında yaranan və autoanticisimləri fermentlə bağlanmasına cavabdeh olan domenin strukturu müəyyən olunub, DNT-I topoizomerazda antiidiotip anticisimlər aşkarlanıb, onların spesifik yüksək DNT-bağlanması və diaqnostik testlər qismində istifadə olunması imkanları yerinə yetirilib. İmmunologiyada olan anticisimlərin funksiyası barədə təsəvvürlər A. Həbibovun insanın antiimmun xəstəliklərinin inkişafı zamanı hidrolizə edilmiş DNT katalitik anticisimlərin aşkarlanması, endonukleaz reaksiyanın molekulyar mexanizm və spesifikliyinin müəyyənləşdirilməsi, anticisimlərlə katalizə olunmuş esterolitik və proteolitik reaksiyası işlərini genişləndirib. Alim tərəfindən kəşf olunan təbii anticisimlərin katalitik aktivlik fenomeni anticisimləri prinsipial yeni biokatalizator kimi istifadə etmək və insanda patoloji proses zamanı onların aktivliyini tədqiq etmək imkanı verir. A. Həbibovun rəhbərlik etdiyi kollektivdə "katalitik vaksinlərin" – virus hissəciklərinin qabığının zülallarına, xüsusilə gpl20 QİÇS qlikoproteininə nisbətdə proteolitik aktivliyə malik abzimlərin əldə olunması istiqamətində işlər aparılır. Tədqiqatın gedişində dağınıq skleroz xəstəliyinə tutulmuş insanlarda və yaxın patologiyalı model heyvanlarda autoanticisimlərin təsiri altında mielinin əsas zülalının spesifik deqradasiya effekti aşkar edilib.[1]
Üzvlüyü redaktə
Rusiya Elmlər Akademiyasının Biokimyaçılar və Molekulyar Bioloqlar Cəmiyyətinin üzvü, Hyustonda İmmun Kimyası Tibb Mərkəzi İnstitutunun (ABŞ) əcnəbi üzvü, bir sıra elmi jurnalların redaksiya kollegiyalarının üzvüdür.[1]
Təltif və mükafatları redaktə
1986-cı ildə müəllif kollektivi heyətində Lenin komsomolu mükafatını alıb.
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Həbibov, Aleksandr. Xaricdə yaşayan azərbaycanlılar. Qısa bioqrafik məlumat kitabçası (PDF) (az.). Bakı: "Papirus NP". 2016. ISBN 978-9952-8299-1-4. 2017-10-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-10-21.