Amur enlibaşı

Amur enlibaşı
Amur enlibaşı
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Sinifüstü: Sümüklü balıqlar Sinif: Şüaüzgəclilər Ranqsız: Actinopteri Yarımsinif: Neopterygii İnfrasinif: Sümüklü balıqlar Dəstəüstü: Ostariophysi Ranqsız: Otophysi Ranqsız: Cypriniphysae Dəstə: Çəkikimilər Fəsiləüstü: Cyprinoidea Fəsilə: Çəkilər Yarımfəsilə: Gobioninae Cins: Pseudorasbora Növ: Amur enlibaşı
Beynəlxalq elmi adı
	Pseudorasbora parva Temminck & Hermann Schlegel, 1846;
ITIS	689761
NCBI	51549
EOL	209182

Amur enlibaşı (lat. Pseudorasbora parva) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin çəkikimilər dəstəsinin çəkilər fəsiləsinin pseudorasbora cinsinə aid heyvan növü.

Xarakterik morfoloji əlamətləri redaktə

Bədəni üst tərəfdən sarımtıl-boz, yanlardan açıq boz, üzgəcləri (bel, döş, qarın, anal və quyruq) açıq sarımtıl rəngdədir. Körpə fərdlərdə bədənin arxa hissəsində yan xətti boyunca tünd rəngli qara zolaq olur, yetkin fərdlərdə bu zolaq itir. İri fərdlərin pulcuqlarının arxa hissəsi aypara formalı qara zolaqla örtülmüşdür. Azərbaycan sularında yaşayan Amur enlibaşının uzunluğu 3.1–9.5 sm, kütləsi 0.33–10.7 q arasında dəyişir.^[2]

Yaşayış yeri və həyat tərzi redaktə

Şirin və şortəhər su hövzələrində yaşayan Amur enlibaşı durğun su tutarlarında daha çoxsaylı olur. Qış aylarında yırtıcı balıqlardan qorunmaq üçün su hövzələrinin dib hissələrində passiv hərəkət edirlər. Ömrün uzunluğu orta hesabla 4–5 il olub, 1–2 yaşında cinsi yetkinliyə çatır. Fərdi inkişaf forması tam çevrilmə şəklindədir. Həyat sikli kürü-sürfə-körpə-yetkin fərd şəklində olur.

Yayılması redaktə

Azərbaycanda 1 növü vardır. Azərbaycanda yarımnövləri yoxdur. Azərbaycanda Kür-Araz hövzəsində, Kiçik Qızılağac körfəzində, Dəvəçi limanında, Quba-Xaçmaz, Lənkəran təbii vilayəti və Pirsaat çaylarında yayılmışdır.

Cinsi statusu və çoxalma xüsusiyyətləri redaktə

Çoxalması kürüləmə yolu ilə olur. Kürüsünü hissə-hissə tökür. Kürüləməsi may ayının ortalarından başlayır avqust ayının əvvəllərinə qədər davam edir. Kürülərini durğun sularda bitkilər üzərinə tökürlər. Reproduktivliyin forması kürü şəklində olur. Yetişmiş kürülər oval şəkillidir. Məhsuldarlığı 157–8690 ədəd kürü arasında dəyişir. Reproduktivliyin periodu cinsi yetkinliyə çatdıqdan sonra ildə bir dəfə, hər il. Generasiyaların sayı yaşından asılı olaraq 3–4 dəfə olur.^[3]

Limit faktorları redaktə

Çoxsaylıdır, su hövzələrinin çirklənməsi və digər antropogen faktorlar.

Rasionu redaktə

Əsasən su cücüləri, onların sürfələri və digər balıqların kürüsü ilə qidalanır, özləri isə digər yırtıcıların qidasını təşkil edir. Qidasını xironomid, bulaqçı və gündəcə sürfələrinin qalıqları, nematodlar və digər balıqların kürüləri təşkil edir.

İnsan həyatına təsiri redaktə

Əmtəə keyfiyyət yoxdur. Təbiətdə və əmtəəlik balıqçılıq təsərrüfatlarında yetişdirilən balıqlarla qida rəqibi olmaqla və digər balıqların kürülərini yeməklə ziyan verir.

Qəbul edilmiş və qəbul edilməsi vacib olan mühafizə tədbirləri redaktə

Balıqçılıq haqqında qanun qəbul edilmişdir.

İstinadlar redaktə

↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2005.
↑ Mustafayev N. C., İbrahimov Ş. R. Azərbaycan faunasında yeni balıq növü – Amur enlibaşı Pseudorasbora parva (Temminck et Schlegel, 1846) // Azərbaycan MEA-nın "Məruzələri", Bakı, 2012, LXVII cild, № 6, s. 93–98.
↑ Берг Л.С. Рыбы пресных вод СССР и сопредельных стран. Ч. 2, 4-ое изд. М.-Л.: Изд-во АН СССР, 1949, 469–925 с.

Həmçinin bax redaktə

[_337a557857ecce22-1] Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2005.

[2] Mustafayev N. C., İbrahimov Ş. R. Azərbaycan faunasında yeni balıq növü – Amur enlibaşı Pseudorasbora parva (Temminck et Schlegel, 1846) // Azərbaycan MEA-nın "Məruzələri", Bakı, 2012, LXVII cild, № 6, s. 93–98.

[3] Берг Л.С. Рыбы пресных вод СССР и сопредельных стран. Ч. 2, 4-ое изд. М.-Л.: Изд-во АН СССР, 1949, 469–925 с.

[1]

[2]

[3]