Andrey Nikolayeviç Tupolev (rus. Андрей Николаевич Туполев; d. 10 noyabr 1888, Pustomazovo kəndi, Tver quberniyası, Rusiya imperiyası) — 23 dekabr 1972, Moskva, SSRİ) — SSRİ aviakonstruktoru, Üçqat Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1945, 1957, 1972), General-polkovnik-mühəndis (1968), texniki elmlər doktoru.

Andrey Tupolev
rus. Андрей Николаевич Туполев
1956 – 1972
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Tver quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi (84 yaşında)
Vəfat yeri Moskva, SSRİ
Dəfn yeri
Partiya partiyasız
Təhsili
Fəaliyyəti siyasətçi, mühəndis, iş adamı, pilot
Atası Nikolay İvanoviç Tupolev
Anası Anna Vasilyevna Tupoleva
Həyat yoldaşı Yuliya Nikolayevna Tupoleva
Hərbi xidmət
Mənsubiyyəti Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı
Döyüşlər
Rütbəsi general-polkovnik (1968)
Elmi fəaliyyəti
Elmi dərəcəsi
Elmi adı
  • SSRİ EA-nın həqiqi üzvləri[d] (1953)

Təltifləri Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Sosialist Əməyi Qəhrəmanı
"Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Oktyabr inqilabı" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Qırmızı ulduz" ordeni "Şərəf nişanı" ordeni Suvorov ordeni "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı 1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni
SSRİ Dövlət mükafatı "Lenin" mükafatı "Stalin" mükafatı "Stalin" mükafatı "Stalin" mükafatı "Stalin" mükafatı
İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

redaktə

Andrey Tupolev 10 noyabr 1888-ci ildə Tver quberniyasının Pustomazovo kəndində anadan olmuşdur. 1918-ci ildə Moskva Ali Texniki Məktəbini bitirdikdən sonra N.Y.Jukovski ilə birlikdə Mərkəzi Aerodinamika İnstitutunun təşkilində iştirak etmişdir. Tupolevin rəhbərliyi ilə 100-dən artıq müxtəlif tipli təyyarə yaradılmışdır. Onun təyyarələrində 78 dünya rekordu qazanılmış, 28 nadir uçuş başa çatdırılmışdır. Böyük Vətən Müharibəsində Tupolevin təyyarələrindən geniş istifadə olunmuşdur. Müharibədən sonra da Tupolevin rəhbərliyi ilə bir sıra hərbi və mülki təyyarələr, o cümlədən 1-ci sovet reaktiv bombardmançı təyyarəsi Tu-12 (1947), Tu-16, 1-ci sovet reaktiv sərnişin təyyarəsi Tu-104 (1954), həmçinin Tu-114, Tu-124, Tu-134, Tu-154 təyyarələri işlənib hazırlanmışdır. Tupolev Böyük Britaniya Kral Aviasiya Cəmiyyətinin (1970) və Amerika Aviasiya və Kosmonavtika İnstitutunun (1971) fəxri üzvü olmuşdur. Andrey Tupolev 1972-ci ildə Moskvada vəfat etmişdir.

Mükafatları

redaktə

Ədəbiyyat

redaktə
  • Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. IX ҹилд: СпутникФронтон. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1986. С. 379.
  • Рябчиков Е., Магид А., Становление, М., 1978.
  • Пономарев А.Н., Советские авиационные конструкторы, 2 изд., М., 1980.
  • Кербер Л. Л. Ту — человек и самолёт. — М.: Советская Россия, 1973. — 288, [48] с. — (Люди Советской России). — 50 000 экз. (в пер.)
  • Бодрихин Н. Г. Туполев. — Молодая гвардия. — М., 2011. — 456 с. — (ЖЗЛ). — ISBN 978-5-235-03439-6.
  • «С. П. Королёв. Энциклопедия жизни и творчества» — под редакцией В. А. Лопота, РКК «Энергия» им. С. П. Королёва, 2014 г. ISBN 978-5-906674-04-3