Andrey gəvəni

Andrey gəvəni (lat. Astragalus andreji) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.

Andrey gəvəni
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Paxlaçiçəklilər Fəsilə: Paxlakimilər Yarımfəsilə: Faboideae Triba: Galegeae Yarımtriba: Astragalinae Cins: Gəvən Növ: Andrey gəvəni
Beynəlxalq elmi adı
Astragalus andreji Rzazade, 1953
Şəklin VikiAnbarda axtarışı

Təbii yayılması

Andrey gəvəni Azərbaycanın endemik bitkisidir. İlk dəfə Bozdağ sahəsində 1953-cü ildə təsvir edilmişdir.

Botaniki təsviri

80-150 sm hündürlükdə, budaqları şaxəli, uzun və möhkəm tikanlıdır. Yarpağı 2-3,5 sm uzunluqda, 4-6 cüt ellipsvari və neştərvari formalı, yarpağını tökən koldur. Yumurtavari yarpaq altlıqlarının ucu neştərvari, 5–6 mm uzunluğunda, ağ tüklüdür. Tədricən tamamilə çılpaqlaşır və sarımtıl rəngdə olur. Çiçək altlıqları kasacığa bərabərdir. Yarpaqların qoltuğundan çıxan 2-3 ədəd çiçəkləri 2-9 sm uzunluqda sünbülvari çiçək qrupu əmələ gətirir. Kasacığı 5–7 mm uzunluqda, qalın, ağ tüklüdür. Tacı sarı, tutqun damarlı, kasacıqdan təxminən 2 dəfə uzundur. Dişiciyi tüklüdür. Toxumu sarımtıl, uzunluğu 2,5 mm, eni 1 mm-ə yaxındır. İyunda çiçəkləyir, meyvələri iyulda yetişir. Paxlası tükcüklüdür. Meyvə örtüyündən təmizlənmiş toxum təmizlənməmişdən bir neçə dəfə tez və çox cücərmə qabiliyyətinə malikdir. Toxum, kök və gövdə qələmləri ilə də çoxaldılır.

Ekologiyası

Təbii şəraitdə dəniz səthindən 200–300 m hündürlükdə, gilli və daşlı yamaclarda bitir.

Azərbaycanda yayılması

Naxçıvanda, Bozdağ silsiləsinin bir çox ərazilərində təbii yayılaraq kolluqlar əmələ gətirir.

İstifadəsi

Yaşıllaşdırmada, qumluqların bərkidilməsində istifadəsi məqsədyönlüdür. Andrey gəvənindən alınmış qətranın tərkibində olan bassorinin miqdarı başqa növlərə nisbətən çoxdur.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

• Astracantha andreji (Rzazade) Czerep.