Androsov yemişanı

Androsov yemişanı (lat. Crataegus androssovii) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin yemişan cinsinə aid bitki növü.

Androsov yemişanı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Gavalıkimilər Triba: Maleae Yarımtriba: Malinae Cins: Yemişan Növ: Androsov yemişanı
Beynəlxalq elmi adı
Crataegus androssovii
Şəklin VikiAnbarda axtarışı

Təbii yayılması

Türkmənistan, Kopetdağ qoruğu, Qarağac dərəsində təbii halda rast gəlinir.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 4-6 m-dək olan, enli oval çətirli ağac və ya koldur. Gövdəsinin qabığı tünd boz, budaqlarda isə qonur-bozdur; cavan zoğları sıx, xırda tükcüklü, payızda isə az tükcüklü olub, bozumtul-qonurdur. Yarpaqları açıq yaşıl, qalıntəhər, dərili, üstü və kənarları tükcüklü, alt tərəfi çılpaq və ya damarcıqlarda tükcüklü; alt yarpaqları pazşəkilli və ya pazşəkilli - əksyumurta-vari, ucunda iri dişlidir. Uzunluğu və eni 4-4,5 mm, dərin 3-5 (7) kəsikli, enli-pazşəkilli bünövrəlidir; oyuqları iti, əyri, yuxarıya istiqamətlənmiş, hissələri uzunsov, uzunluğu enindən 2 dəfə çoxdur, ucu azsaylı iti dişlidir. Çiçək qurupları 6-12 (13) çiçəkdən ibarət, azçiçəkli yarımçətirlidir. Çiçəklərin diametri 1,5-1,8 sm, enli-üçkünc, kasayarpaqlarının uzunluğu təxminən 3 mm, ucu daralmış, yuxarı hissəsində və kənarlarında tükcüklüdür. Çiçək zoğu sıx xırda tükcüklüdür, hipatilərin aşağı hissəsi və çiçək saplaqları ağ tükcüklüdür. Erkəkcikləri 15-19, sütuncuqları 3-4, bəzən 5, iri, başcıqlı dişicik ağızlıdır. Meyvələri iri, eni 2-2,2 sm və uzunluğu 1,4-1,6 sm, qara-qırmızıdır, hər yarımçətirdə əsasən 2-4, bəzən 10-12-dək meyvə olur, çəyirdəkləri 3-4, bəzən 5 olmaqla üstü göyümtül çöküntülüdür.

Ekologiyası

Quraqlığa və istiyə davamlıdır. Torpağa tələbkar deyildir.

Azərbaycanda yayılması

Kiçik Qafqazda, Naxçıvan MR-nın daşlı qayalıqlarında təbii halda yayılmışdır.

İstifadəsi

Meyvələri yeməlidir, cem hazırlanır. Bir çox xəstəliklərin müalicəsində yarpaqlarından, meyvələrindən, çiçəklərindən istifadə olunur.