Anoreksiya
Anoreksiya və ya nevrotik anoreksiya (lat. anorexia neurosa, an – inkar şəkilçisi + yun. όρυός – iştaha ) – qidalanmaya olan fizioloji tələbatın saxlanması ilə iştahanın olmaması, kökəlmədən əsassız qorxu hissi, eyni zamanda arıqlamağa güclü və dayanıqlı meyllə səciyyələnən qida qəbulu pozuntusudur. Qida mərkəzinin üzvi zədələnmələri (məs., şişlər, travma, insult, zəhərlənmələr və s.), sinir sisteminin funksional pozğunluqları (məs., nevrozlar, stress vəziyyətləri və s.), endokrin xəstəlikləri (hipofiz kaxeksiyası, addison xəstəliyi və s.), xroniki üzücü xəstəliklər (vərəm, yaman şişlər və s.), həzm orqanları xəstəlikləri (xroniki qastrit və s.) və s. nəticəsində ola bilər. Anoreksiya uşaqlarda yeknəsəq qidalanma, qida rasionu, yaxud qidalanma rejiminin dəyişdirilməsi, vitamin çatışmazlığı, həddən artıq, yaxud məcburi yedizdirdikdə və s. hallarda müşahidə edilir. Sinir (sinir -psixi) anoreksiyası patoloji vəziyyəti anoreksiyanın müstəqil formasıdır; əsasən, pubertat yaşda (demək olar ki, ancaq qızlarda), arıqlamaq məqsədilə qida qəbulunun uzun müddət məhdudlaşdırılması (bəzən hətta imtina edilməsi) ilə xarakterizə olunur. Hər şey ilk baxışdan adi görünən ideal qadın bədəni kriterilərinə müvafiq istəkdən başlaya bilər. Lakin bəzi hallarda bu istəyə nail olmağa çalışanlar reallıq hissini itirirlər. Onlar çəkilərinin normadan xeyli az olması barədə ətrafdakıların fikirləri ilə formal olaraq razılaşsalar da, inadkarlıqla ciddi pəhriz saxlamağı davam etdirirlər. Sinir anoreksiyası ilə əlaqədar xəstələr rasiondan yüksək kalorili məhsulları çıxarır, qida qəbulunu kəskin surətdə məhdudlaşdırırlar. Onlar arıqlamaq üçün yedikdən sonra qusma törədir, imalə edir, işlədici və sidikqovucu dərman qəbul edir, intensiv fiziki məşqlər yerinə yetirirlər. Bu zaman bədənin çəkisi azalır, aclıq hissi zəifləyir, endokrin pozğunluğu (hər şeydən əvvəl – amenoreya), distrofik dəyişikliklər (dəridə, əzələlərdə, miokardda), bağırsaqların atoniyası, anemiya, maddələr mübadiləsinin pozulması baş verir. Sinir anoreksiyası fonunda bulimiya tutmaları da olur. Affektiv pozğunluqlar, çox vaxt depressiya da xarakterikdir. Kəskin arıqlama zamanı ürək ritminin pozulması nəticəsində qəfil ölüm riski artır.
| Nevrotik anoreksiya | |
|---|---|
| |
 | |
| XBT-10 | F-F |
| XBT-10-KM | F50.0, F50.00 |
| XBT-9 | |
| XBT-9-KM | 307.1[1][2] |
| OMIM | 606788 |
| DiseasesDB | 749 |
| MedlinePlus | 000362 |
| eMedicine | emerg/34 |
| MeSH | D000856 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Müalicəsi
redaktəUzun müddətli və ağır somatik pozğunluqlar zamanı stasionar şəraitində pəhriz müalicəsinin, psixoterapiyanın, ümumi möhkəmləndirici vasitələrin, trankvilizatorların, neyroleptiklərin və s. tətbiq edilməsi.[3]
İstinadlar
redaktə- ↑ Disease Ontology (ing.). 2016.
- ↑ Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- ↑ Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 521. ISBN 978-9952-441-02-4.