Vikipediya

arXiv

arXiv (X hərfi yunan xi hərfini (χ) ifadə edir)[5] — dərci qiymətləndirmədən yox moderasiyadan sonra təsdiqlənən elektron preprintlərin və postprintlərin (e-print də deyilir) açıq girişli verilənlər anbarı. Sayt riyaziyyat, fizika, astronomiya, elektrik mühəndisliyi, kompüter elmləri, kəmiyyət biologiyası, statistika, riyazi maliyyə və iqtisadiyyat sahələrində onlayn əldə edilə bilən elmi məqalələrdən ibarətdir. Riyaziyyat və fizikanın bir çox sahələrində demək olar ki, bütün elmi məqalələr resenziyalı jurnalda dərc edilməzdən əvvəl "arXiv" anbarında öz-özünə arxivləşdirilir. Bəzi naşirlər müəlliflərə həm də qiymətləndirilmiş postprinti arxivləşdirməyə icazə verirlər. 14 avqust 1991-ci ildə yaradılan "arXiv.org"dakı məqalə sayı 2008-ci il oktyabrın 3-də yarım milyonu,[6][7] 2014-cü ilin sonunda bir milyonu,[8][9] 2021-ci ilin sonunda isə iki milyonu keçdi.[10][11] 2021-ci ilin aprel ayına olan məlumata görə, təqdimetmə sıxlığı ayda təxminən 16,000 məqalədir.[12]

ArXiv
Loqonun şəkli
URL arxiv.org
Tipi Onlayn verilənlər bazası, IBList
Dilləri ingilis dili
Sahibi Kornell Universiteti[1]
Açılma tarixi 14 avqust 1991[2][3]
Alexa reytinqi
  • 2.133 (25 iyul 2021)[4]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi redaktə

"arXiv" elmi işlərin İnternet üzərindən asanlıqla ötürülməsinə və müştəri tərəfində göstərilməsinə imkan verən yığcam "TeX" fayl formatı sayəsində mümkün olmuşdur.[13] Təxminən 1990-cı ildə Coan Kon həmkarlarına "TeX" faylları kimi fizika üzrə preprintləri e-poçtla göndərməyə başladı, lakin göndərilən sənədlərin sayı poçt qutusunu doldururdu.[14] Pol Ginsparq mərkəzi saxlama anbarı yaradılmalı olduğunu dərk etdi və 1991-ci ilin avqustunda Los-Alamos Milli Laboratoriyasında (LANL) saxlanılan və istənilən kompüterdən əldə edilə bilən mərkəzi repozitor poçt qutusu yaratdı.[14] Tezliklə əlavə giriş rejimləri əlavə edildi: 1991-ci ildə FTP, 1992-ci ildə "Gopher" və 1993-cü ildə ümumdünya hörümçək toru.[9][15] Məqalələri təsvir etmək üçün tez bir zamanda elektron çap (e-print) termini qəbul edildi.

Həmçinin bax redaktə

İstinadlar redaktə

  1. ↑ https://web.archive.org/web/20040229070716/https://arxiv.org/.
  2. ↑ Ginsparg P. It was twenty years ago today .... ArXiv. arXiv:1108.2700v2
  3. ↑ Ginsparg P. ArXiv at 20. (ing.). / M. Skipper NPG, Springer Science+Business Media, 2011. Vol. 476, Iss. 7359. P. 145–147. ISSN 1476-4687; 0028-0836
  4. ↑ https://www.alexa.com/siteinfo/arxiv.org.
  5. ↑ Steele, Bill. "Library-managed 'arXiv' spreads scientific advances rapidly and worldwide". Ezra. Ithaca, New York: Cornell University. Fall 2012. səh. 9. OCLC 263846378. January 11, 2015 tarixində arxivləşdirilib. Pronounce it 'archive'. The X represents the Greek letter chi [ χ ].
  6. ↑ Ginsparg, Paul. "It was twenty years ago today ...". 2011. arXiv:1108.2700 [cs.DL].
  7. ↑ "Online Scientific Repository Hits Milestone: With 500,000 Articles, arXiv Established as Vital Library Resource". News.library.cornell.edu. October 3, 2008. December 7, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 21, 2013.
  8. ↑ Vence, Tracy, "One Million Preprints and Counting: A conversation with arXiv founder Paul Ginsparg", The Scientist, December 29, 2014
  9. ↑ 1 2 Staff. "In the News: Open Access Journals". Drug Discovery & Development. January 13, 2015. April 14, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 31, 2023.
  10. ↑ "Monthly Submissions". arxiv.org. 2021-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-16.
  11. ↑ "Reports – arXiv info". info.arxiv.org. 2023-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-16.
  12. ↑ "arXiv monthly submission rate statistics". Arxiv.org. April 28, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 3, 2021.
  13. ↑ O'Connell, Heath. "Physicists Thriving with Paperless Publishing" (PDF). High Energy Physics Libraries Webzine. 6 (6). 2002: 3. arXiv:physics/0007040. Bibcode:2000physics...7040O. 2022-10-09 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  14. ↑ 1 2 Feder, Toni. "Joanne Cohn and the email list that led to arXiv". Physics Today (ingilis). 2021 (4). 2021-11-08: 1108a. Bibcode:2021PhT..2021d1108.. doi:10.1063/PT.6.4.20211108a.
  15. ↑ Ginsparg, Paul. "The global-village pioneers". Physics World. October 1, 2008. April 26, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 10, 2020.

Xarici keçidlər redaktə

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=ArXiv&oldid=7302381"