Arnoşt Bart
Arnoşt Bart (y.sorb Arnošt Bart, Brězynčanski; 29 avqust 1870[1], Litten[d] – 15 fevral 1956[1], Brizinq[d]) — Sorbialı siyasətçi və ictimai xadim. Sorbia mədəni-ictimai "Domovina" cəmiyyətinin yaradıcılarından biri və onun ilk sədri (1912-1927).
| Arnoşt Bart | |
|---|---|
| y.sorb Arnošt Bart | |
 | |
| Doğum tarixi | 29 avqust 1870[1] |
| Doğum yeri | Litten, Almaniya |
| Vəfat tarixi | 15 fevral 1956[1] (85 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, tacir |
| Üzvlüyü |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiya
redaktə29 avqust 1870-ci ildə Kubşuts kommunasının Letonun kəndində serb kəndli ailəsində anadan olub. 1885-1888-ci illərdə Bautzendəki peşə məktəbində təhsil alıb. Təhsildən sonra o, tək Avropanı yox həm də Fransa, Rusiya və Avstriya-Macarıstanı səyahət edir. 1890-cı ildə vətənə qayıdır və həmin il Sorb təhsil təşkilatı "Matitsa Serbian"a qoşulur. Sorb kəndliləri arasında mədəni və ictimai tədbirlərdə iştirak etmişdir. Eyni zamanda o, sakson mühafizəkarlarının fikirlərini dəstəkləyərək siyasi fəaliyyətlərdə iştirak edirdi. 1912-ci ildə "Domovina" sorb ictimai təşkilatının yaradıcılarından biri idi. 1918-ci ildə Saksoniyada baş verən Noyabr inqilabı zamanı o, Milli Sorb Komitəsinin qurucusu olur. Amerika prezidenti Vudro Vilsonun 14 maddəsi sülh layihəsinə toxunaraq, o, Sorbia millisi öz müqəddəratını təyin etmək və siyasi muxtariyyət üçün daha çox hüquqlar verməyə çağırıb. O, Almaniya İmperiyası çərçivəsində və ya yaranmış Çexoslovakiya Respublikasında Sorb muxtariyyətinin yaradılmasına çağırıb. 1918-ci ilin dekabrında o, Sorbiya dövlətinin maraqlarını dəstəkləmək üçün Çexoslovakiya hökuməti ilə danışıqlar aparıb. Sorbia muxtariyyəti uğrunda apardığı siyasi mübarizədə o, Milli Sorb Komitəsinin bir neçə üzvünü öz tərəfinə çəkə bildi. Yan Bryl ilə birlikdə Versalda sülh konfransında çıxış edərək, Sorbianın müstəqilliyinə çağırdı. 1919-cu ilin yanvarında o, Praqa vasitəsilə Paris Sülh Konfransına getdi. Praqada o, Çexoslovakiya nümayəndə heyətinə qoşulmağa cəhd etdi, lakin buna nail ola bilmədi, bundan sonra 1920-ci ilin aprelində Almaniyaya qayıtdı, burada fəaliyyətinə görə həbs edildi və Leypsiq Ali Məhkəməsi tərəfindən 3 il müddətinə azadlıqdan məhrum edildi. Azadlığa çıxandan sonra Sorbia Xalq Partiyasının fəaliyyətində iştirak edib.[2] 1933-cü ildə faşistlər hakimiyyətə gəldikdən sonra həbs edilərək qısa müddətliyinə azadlıqdan məhrum edilib. 1944-1945-ci illərdə həbsdə olub. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Sorbia təşkilatlarının bərpasında iştirak etmişdir. Mühafizəkar fikirlərə sadiq qalaraq sorbiyalılar arasında siyasi fəaliyyətlərdə iştirak etmişdi. Müharibədən sonrakı illərdə o, "Brezinçanski" təxəllüsü götürdüyü Brezinka kəndində yaşayıb. 1956-cı il fevralın 15-də Brezinka kəndində vəfat etmişdir.
Ədəbiyyat
redaktə- Hartmut Zwahr: Arnost Bart-Brězynčanski. Z dokumentaciju wo cesćenju. 2. Aufl. Bautzen 1981.
- Edmund Pech: Ernst Bart (1870—1956), Sächsische Biografie. Herausgegeben vom Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde, bearb. von Martina Schattkowsky.
- Hartmut Zwahr: Bart, Arnošt. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, s. 37ff.
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 Brozović D., Ladan T. Arnošt Bart // Hrvatska enciklopedija (xorv.). LZMK, 1999. 9272 s.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-16.