Aspindza döyüşü
Aspindza döyüşü — Kartli-Kaxeti çarlığı və Osmanlılar arasında baş vermiş döyüş.[1] Döyüş 20 aprel 1770-ci ildə baş vermiş və gürcülərin qələbəsi ilə nəticələnmişdir.[2]
| Aspindza döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Tarix | 20 aprel 1770 | ||
| Yeri | Aspindza, Gürcüstan | ||
| Nəticəsi | Kartli-Kaxeti çarlığının qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|
|||
|
|
|||
Döyüşdən əvvəl
redaktə1768–1774 illərdə baş vermiş Osmanlı-Rusiya müharibəsi dövründə Kartli-Kaxet hökmdarı II İrakli Osmanlı imperiyası ilə sərhəddəki bir sıra torpaqları ələ keçirmək istəyirdi. II İrakli bu siyasətini gerçəkləşdirmək üçün Rusiyaya müttəfiqlik təklif etdi. Rusiya Qafqazda Osmanlıya qarşı ikinci bir cəbhə açmaq məqsədilə bu ittifaqı qəbul etdi. Çariça II Yekaterina Gürcüstana Qottlieb Heinrix Totleben[3] adlı generalın başçılığı altında 1200 nəfərlik hərbi qüvvə göndərdi.
1770-ci ilin martında rus və gürcü qüvvələri Borjomi vadisinə doğru irəlilədilər. 14 aprel tarixində Sadqueri qalası mühasirəyə alındı və ələ keçirildi. Həmçinin ölkənin cənubundakı Atsxuri şəhəri də mühasirəyə alındı. Ancaq bu dövrdə Qottlieb Totleben və II İrakli arasında mübahisə yarandı. II İralki Ahalsıx istiqamətində irəliləmək istəsə də, Qottlieb Totleben onunla razılaşmadı və Atsxuri şəhərində qaldı.[4]
Döyüş
redaktəOsmanlı imperiyasının Ahalxısdakı valisi mühasirədə olan Atsxuriyə kömək üçün 20.000 nəfərlik hərbi qüvvə göndərdi. Osmanlı ordusunun gəlməsi xəbəri bölgədəki rus və gürcü qüvvələrini qorxuya saldı. Rus ordusu gürcüləri döyüş meydanında qoydu və Gürcüstan torpaqlarını tərk etdi. Gürcü ordusu isə Atsxurinin mühasirəsini dayandırdı və geriyə çəkildi. Çar II İrakli 1500 nəfərlik Osmanlı avanqard dəstəsini aldatmaq üçün müxtəlif həmlələr etdi. Bu həmlələr vasitəsilə gürcülər Osmanlı ordusunu Kür çayı istiqamətinə çəkməyi bacardılar. Osmanlılar burada körpü tikərək paytaxt Tiflis üzərində yürüş etməyi və II İrakliyə zərbə vurmağı planlaşdırdılar. Osmanlı ordusu körpünü hazır etdikdən sonra 20 apreldə Kür çayını keçməyə başladı. Lakin bir müddət sonra Ağabab Eristavi və Simon Mouxranbatoni adlı 2 zabitin rəhbərlik etdiyi gürcü dəstəsi körpünü partlatdı. Körpünün dağılması nəticəsində Osmanlı ordusu iki yerə bölündü. Artıq körpünün digər tərəfinə keçən Osmanlı qüvvələri nə baş verdiyini anlaya bilmədilər. Bu anda Gürcüstan ordusu hücuma keçdi. Ordunun sol qanadına çarın qardaşı Georgi Batoniçvili, mərkəzə II İrakli, sağ qanada isə David Orbeliani komandanlıq edirdi. Osmanlılar 4000–8000 nəfər arası itki verdilər və geri çəkilməyə məcbur oldular. Həlak olanlar arasında Osmanlılara kömək üçün gələn ləzgilərin lideri Kohta-Beladi və bir çox Osmanlı zabiti və generalı var idi. Sağ qalanlar isə Kür çayını üzərək keçə bilən əsgərlərdir.
İstinadlar
redaktə- ↑ Mesxia, Šotʻa. An outline of Georgian history. Tbilisi University Press. 1968. səh. 31. OCLC 292912.
- ↑ Allen, William Edward David. A history of the Georgian people: from the beginning down to the Russian conquest in the nineteenth century. Taylor & Francis. 1971. səh. 207. ISBN 978-0-7100-6959-7.
- ↑ Gottlieb Heinrich Totleben (1715–1773). Selon A. Manvelichvili Histoire de la Géorgie sf.328 note 4 :" Aventurier allemand originaire de Thuringe, d'où il avait été chassé pour crime de droit commun, accueilli à la cour de Russie il y occupa de hautes fonctions " . il sera remplacé par le général Soukhotine
- ↑ A.Manvelichvili Histoire de la Géorgie sf.328 note 5 & p.329 note 7 : " Totleben devait laisser les Géorgiens combattre seuls et utiliser les forces russes à un coup d'État qui après l'enlèvement du roi Héraclius lui aurait livré le pays "