Avidya

Ави́дья (sanskr. अविद्या, avidyā^IAST, hərfi tərcümədə "biliksizlik", "məlumatsızlıq") — hind fəlsəfəsində və buddizmdə mərkəzi anlayışlardan biri. Mənası aşağıdakı kimidir:

• həyatın başlanğıcsız qüvvəsi kimi cəhalət, varlıqları əzab çəkməyə və samsarada yenidən doğulmağa məhkum etməsi.
• həqiqi reallığa birbaşa intuitiv baxışın olmaması.
• şüurumuzun qurtuluş yolunun ən yüksək mənəvi məqsədini görməyimizə mane olan xaosu, saxta olanı gerçək, qeyri-əbədi olanı əbədi, mövcud Mən üçün mövcud olan boşluğu qəbul etməyə məcbur edən xaosu.
• 4 nəcib həqiqəti bilməmək, onları Yolda tətbiq edə bilməmək.

Avidya keçmiş doğuşun cəhalət və xaos içində keçən (karma ilə birlikdə yeni doğuşun səbəbinə çevrilən) bir həyat kimi əsas xarakterik xüsusiyyətini verən bir-birindən asılı olan 12 üzvlü mənşə zəncirinin ilk halqasıdır. Bu mənada avidya insanın hərəkətlərini, sözlərini, düşüncələrini idarə edən və karma yaradan istəklər, xəyallar, çağırışlar, qorxular və s. ilə şüurun bütün həvəsləndirici sahəsidir. Buna görə də, avidya yenidən doğulmuş bir insan üçün on boyunduruq arasında ən güclüsüdür. Ondan yalnız buddizmin müqəddəsləri, 10-cu səviyyəli arhatlar və bodhisattvalar artıq mənəvi yolun sonunda sərbəst buraxılır.

Əlavə ədəbiyyat

• Robert Buswell; Donald Lopez, Princeton Dictionary of Buddhism, Princeton, NJ: Princeton University Press, 2013, ISBN 9780691157863
• Conze, Edward, Buddhist Thought in India: Three Phases of Buddhist Philosophy, Routledge, 2013, ISBN 978-1-134-54231-4
• Edelglass, William; və b., Buddhist Philosophy: Essential Readings, Oxford University Press, 2009, ISBN 978-0-19-532817-2
• Gethin, Rupert, Foundations of Buddhism, Oxford University Press, 1998
• Harvey, Peter, An Introduction to Buddhism, Cambridge University Press, 1990
• Peter Harvey, The Selfless Mind: Personality, Consciousness and Nirvana in Early Buddhism, Routledge, 2013, ISBN 978-1-136-78329-6
• Keown, Damien. Buddhism: A Very Short Introduction. Oxford University Press. 2013. ISBN 978-0-19-966383-5.
• Trainor, Kevin, Buddhism: The Illustrated Guide, Oxford University Press, 2004, ISBN 978-0-19-517398-7
• Williams, Paul; Tribe, Anthony, Buddhist Thought: A Complete Introduction to the Indian Tradition, Routledge, 2000, ISBN 0-415207010
• Ajahn Sucitto (2010). Turning the Wheel of Truth: Commentary on the Buddha's First Teaching. Shambhala.
• Bhikkhu Bodhi (2003), A Comprehensive Manual of Abhidhamma, Pariyatti Publishing
• Chogyam Trungpa (1972). "Karma and Rebirth: The Twelve Nidanas, by Chogyam Trungpa Rinpoche." Karma and the Twelve Nidanas, A Sourcebook for the Shambhala School of Buddhist Studies. Vajradhatu Publications.
• Dalai Lama (1992). The Meaning of Life, translated and edited by Jeffrey Hopkins, Boston: Wisdom.
• Mingyur Rinpoche (2007). The Joy of Living: Unlocking the Secret and Science of Happiness. Harmony. Kindle Edition.
• Sonam Rinchen (2006). How Karma Works: The Twelve Links of Dependent Arising, Snow Lion.
• Daniel Goleman: Vital Lies, Simple Truths: The Psychology of Self Deception (1985) Bloomsbury Publishing. ISBN 978-0-7475-3413-6
• Avijja Sutta Translated from the Pali by Thanissaro Bhikkhu