Azərbaycanda reqbi
Azərbaycanda reqbi — Azərbaycanda inkişaf edən idman növlərindən biridir. İlk reqbi klubu — "Bakı Reqbi Klubu" rəsmi olaraq 2001-ci ildə yaradılmışdır. 2003-cü ildə reqbi üzrə ilk Azərbaycan çempionatı keçirilmişdir. 2004-cü ildə Beynəlxalq Həvəskar Reqbi Federasiyasının tamhüquqlu üzvü olan Azərbaycan Reqbi Federasiyası yaradılıb. Azərbaycan həm də Beynəlxalq Reqbi Şurasının üzvüdür və bunun sayəsində Dünya Kubokunun seçmə mərhələsində iştirak edə bilər.
Azərbaycanda reqbinin yaranması
redaktəAzərbaycanda reqbi ilk dəfə ötən əsrin 30-cu illərində yaranıb, lakin Böyük Vətən Müharibəsinin başlaması ilə onun inkişafı dayanıb. SSRİ və respublika çempionatları müharibədən sonra da xeyli müddət keçirilməmişdir.
İkinci dirçəliş (70–80-ci illər)
redaktəBu idman növü ikinci dirçəlişini ötən əsrin 70-ci illərinə təsadüf edir. Reqbi üzrə ən təcrübəli azərbaycanlı mütəxəssislərdən biri olan Vaqif Sadatxan Bakı İdman Komitəsinin o vaxtkı sədri Əbdül Sadıxoviç Sadıxovun köməyi ilə "Dinamo"nun, sonra isə "Neftçi"nin bazasında reqbi komandaları formalaşdırılıb. Elə həmin illərdə Azərbaycan SSR nümayəndələri İttifaq çempionatının birinci liqasında debüt etmişlər.
1972-ci ildən 1976-cı ilə qədər hər il Bakıda Bakı Şəhər İH-nin mükafatları uğrunda şəhərlərarası turnir keçirilməyə başlayıb. Turnirdə bütün SSRİ-dən 10-a qədər komanda, o cümlədən Gürcüstan və Baltikyanı komandalar, Moskva, Krasnoyarsk, Novosibirsk və digər şəhərlərin nümayəndələri iştirak edirdi. Azərbaycan televiziyasının idman arxivində bu turnirlərdən kadrlar hələ də saxlanılır. Məhz o zaman Respublika İdman Komitəsi DSO-da reqbinin inkişafı və populyarlaşması məsələsini kollegiyaya çıxarmışdı. Amma təəssüflər olsun ki, məsələ bu vəzifələrin icrasına getmədi və nəticədə idmançılar müttəfiq komandalara səpələnərək yeni komandalarında layiqli yer tutdular.
Yeni tarix
redaktəAzərbaycanda reqbinin dirçəlişinin üçüncü dalğası 90-cı illərin sonlarına təsadüf etdi, o zaman artıq müstəqillik dövründə Azərbaycanda təmsil olunan xarici firmaların bir qrup işçisi bakılı gəncləri bu idman növünə cəlb etməyə başladı. Təxminən 1999-cu ildən etibarən eyni Vaqif Sadathanın rəhbərliyi ilə hamı üçün müntəzəm təlimlər keçirilməyə başlandı. O vaxtlar xarici şirkətlərin öz işçiləri üçün icarəyə götürdüyü "Neftçi" idman bazasında keçirilən məşqlərdə əcnəbiləri nəzərə almasaq, müntəzəm olaraq 40–50 nəfər iştirak edirdi. Bu, 2000-ci ilə qədər davam etdi, o vaxta qədər maliyyə çətinlikləri səbəbindən idman bazasında dərslər dayandırıldı. Yalnız altı aydan sonra komandanı yenidən toplamaq mümkün oldu və bir neçə ay meydança futbolçuların öz hesabına icarəyə götürüldü.
İlk klubun yaradılması
redaktə2001-ci ildə həmin dövrdə Azərbaycanda fəaliyyət göstərən xarici firmalardan birinin rəhbəri, həm də reqbi üzrə məşqçi kimi fəaliyyət göstərən Bakı Reqbi Klubu yaradılıb, 2003-cü ildə Azərbaycan Ədliyyə Nazirliyində rəsmi qeydiyyatdan keçib. Həmçinin, 2001-ci ildə həm əcnəbilərin, həm də Azərbaycan vətəndaşlarının çıxış etdiyi Bakı Reqbi Klubu (BKR) ilk dəfə olaraq Dubayda Reqbi 7 üzrə beynəlxalq yarışlarda iştirak edib. Komandanın debütü kifayət qədər olub. uğurlu — bir qələbə, iki məğlubiyyət. Elə gələn il də əsasən Azərbaycan vətəndaşlarından formalaşan BKR komandası yenə həmin turnirdə iştirak edərək 5 oyunda qalib gələrək finala yüksəlib.
Azərbaycanı təmsil edən yeganə klub olan BRK həm Bakıda, həm də Tbilisidə Gürcüstan klubları ilə yoldaşlıq görüşlərində iştirak edib. Bu gözəl ənənə bu günə qədər qorunub saxlanılmışdır. Daha sonra böyük əksəriyyəti BKR oyunçularından ibarət Azərbaycan komandası təcrübə artırmaq və beynəlxalq yarışlara hazırlaşmaq məqsədilə Gürcüstan çempionatında və kubokunda iştirak edib.
2009-cu ildə respublikada daha bir reqbi klubu olan "Qarabağ" yaradılıb ki, bu klub hazırda milli komandanın baza klubudur.[1]
Milli komandanın yaradılması
redaktə
2003-cü ilin sonunda ilk dəfə olaraq milli komandanın yaradılması məsələsi ortaya çıxdı. Bu məqsədlə yenə də əcnəbi iş adamlarının maliyyə dəstəyi ilə Gürcüstandan 2006-cı ilə qədər komandaya rəhbərlik edən məşqçi dəvət olunub. Məşq intensivləşdi, komanda müntəzəm olaraq həm reqbi-15, həm də reqbi −7 yoldaşlıq görüşləri keçirdi.
2005-ci ilin aprelində Azərbaycan millisi Avropa çempionatı çərçivəsində ilk iki rəsmi oyununu Bosniya və Herseqovina millisinə qarşı keçirib. Komanda səfərdə məğlub olsa da, öz meydanında qələbə qazanmağı bacarıb, tarixində ilk qələbəsi olub. Həmin vaxtdan Azərbaycan milli komandası mütəmadi olaraq həm reqbi 15, həm də reqbi 7 üzrə Avropa çempionatında iştirak edir.
2009-cu ildən Azərbaycan millisinin baş məşqçisi gürcü mütəxəssis Malxaz Çeişvilidir.[2]
1-ci Azərbaycan çempionatının keçirilməsi
redaktə2003-cü il həm də ilk Azərbaycan çempionatının keçirilməsi ilə yadda qaldı. Reqbinin inkişafı proqramı çərçivəsində Sumqayıt və Cəlilabadda klublar, o cümlədən hazırda FRA-nın üzvü olan qadın reqbi klubu yaradılıb. Bakıda üç uşaq evinin bazasında reqbi seksiyaları açılıb. Bundan əlavə, bu idman növünün kütləviləşdirilməsi məqsədilə Bakıda ardıcıl altıncı ildir ki, Azərbaycan komandalarını birləşdirən "Açıq reqbi 7" turniri keçirilir. Gürcüstan, İran, Rusiya və başqa ölkələr.
Azərbaycan Reqbi Federasiyasının yaradılması
redaktə2004-cü ildə Azərbaycan Reqbi Federasiyası yaradılmış, 2005-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyatdan keçmişdir. Həmin il Federasiya Beynəlxalq Həvəskar Reqbi Federasiyasına tamhüquqlu üzv qəbul edilib.
Azərbaycan həm də Beynəlxalq Reqbi Şurasının üzvüdür və bunun sayəsində Dünya Kubokunun seçmə turnirlərində iştirak edə bilər.
Hazırda Rusiyanın reqbi üzrə 19 əməkdar məşqçisi arasında azərbaycanlı Eldar Aslanov da var.